Glăi pơ Čư̆ Mgar (Dak Lak) tơlơi ngă yang pih drơi jăn djuai ania Êđê
Chủ nhật, 06:16, 23/06/2024 H’Xíu/Nay Jek pơblang H’Xíu/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Ngă yang pih drơi jăn kah hăng pơpŭ kơ tơlơi suaih pral sa gru grua hiam mơ̆ng đưm, djă pioh boh tơhnal dưi ngă hăng truh hnơr jing thun blan gêh găl yôm amăng tơlơi hơdip rim čô đah rơkơi djuai ania Êđê. Tơlơi ngă yang anai, pơdah rai pran jua hơdor tơngia, pơpŭ bơni, đing nao mơ̆ng ană bă, ană amôn, ană tơčô mô yâo pioh kơ mơnuih tha rơma truh tơnŭk amăng sang anŏ.

Mơ̆ng mơguah sing bring mơtam, ƀơi sang anŏ yă H'Thiñ Kƀuôr hăng ơi Y Lê Niê dik dăk arăng mut nao rai, đĭ trun yŭn rơñan. Pô djru koh hla koh hla kơ ñu, pô akă čeh tơpai akă kơ ñu, ƀing tơnă asơi hơbai añăm lĕ tơñă asơi añăm; hlơi čuh mơnŭ, čuh un (bơbui) čuh tă kơ ñu, prăp lui añăm mơnong pioh ngă yang. Ơi Y Lê Niê, pô sang brơi thâo, anai lĕ sang anŏ prăp lui ngă yang pih kơ ơi Y Hai Kƀuôr, anong wa mơ̆ng bơnai ñu pô yă H Thiñ:

“Ngă yang pih drơi jăn pran jua kơ anong wa ñu, ăt djơ̆ hrơi hơdor glăi thun tơkeng kơ wa mơ̆n, anun yơh gơmơi ngă yang pih, pơpŭ kiăng hiam drơi jăn, čang rơmang ñu suaih pral hiam drơi jăn na nao, rơnuk rơnua mơak klă hloh. Hlâo kơ hrơi ngă yang anai, gơmơi hơmâo prăp rơmet lui bơbui, mơnŭ, čeh tơpai, čing sar či atông hăng lu mơta gơnam pơkŏn. Hyu iâu pơthưr, lăi pơthâo kơ phung wang, kơnung djuai, mơnuih ƀôn sang amăng plơi glăi ngui hrŏm hăng sang anŏ laih anun pơpŭ kơ wa ñu”.

Rơ-i dưm mơnong ngă yang hơmâo prăp rơmet lui djop, apui diăn hlĭn hlă ƀơi mơtil, sa ƀut hơdăng a apui, čơlŭ mong mơtil mơ̆n sa boh, dưm hla mlu, akha tơkeng, hot reh, asơi, mơnong sa drơi mơnŭ ăm, 8 boh čeh tơpai akă laih tong krah sang črơ črăng tơpă glông pioh iâu lăi, ngă yang, amăng anun 1 čeh pioh ngă yang bơngăt atâo ơi yă, 5 čeh ngă yang pih drơi jăn, pơpŭ kơ ơi Y Hai hăng hơdôm čeh dŏ glăi pioh jum tuai nao mơñum.

Jua čing hơgor tơ-ua hyu, kah hăng lăi pơthâo, iâu pơthưr, mông anun iâu lăi ngă yang yơh. Jua čing ƀu tơ̆i dơnuai ôh lơ̆m dŏ iâu yang. Pô arăng ngă yang pơpŭ brơi dŏ gah ngŏ, či pơnang ngŏ amăng sang gru grua đưm, dŏ giăm rơ-i dưm mơnong pioh ngă yang. Ƀơi anăp lĕ pô iâu yang, kơnung djuai ñu hăng tuai rơnguai nao ngui hrŏm. 

Ngă yang pih ƀudah ngă yang pơpŭ găn rơgao 3 črăn, hơdră iâu lăi, hơmâo ngă yang iâu bơngăt atâo ơi yă mơ̆ng đưm, ngă yang pơpŭ kơ drơi jăn brơi suaih pral, pô arăng ngă yang tŭ mă gơnam pơyơr hăng bơni kơ abih bang phung wang añang kor nao brơi gơnam kơ ñu.

Buh ao gru grua mrai đưm djuai ania Êđê ơi Y Hai Kƀuôr juăt iâu kơ ñu ơi Hrao, thun anai 82 thun laih, ñu hok mơak biă mă lơ̆m hơmâo ană amôn ngă brơi yang pơpŭ drơi jăn ñu. Anai lĕ, tal 4 laih arăng ngă yang kơ ñu djơh hăng anai:

“Hrơi anai lĕ hrơi mơak, rơnuk rơnua biă mă, bơni kơ abih ană amôn, phung wang, kiăng djă pioh gru grua hiam đưm djuai ania ơi yă ta. Kâo ră anai lu thun laih, tha rơma pran jua pơai buai anun yơh gơñu hơmâo ngă yang pơpŭ anai kah hăng sa tơlơi pơpŭ hiam mơ̆ng ƀing ană amôn kiăng kơ kâo hiam drơi jăn pran jua suaih pral hloh, hơdip mơda mơak klă. Kâo ƀuh mơak biă mă, bơni kơ sang anŏ, ană amôn hăng phung wang añang kor rai ngui hrŏm mơak”.

Tơdơi kơ ngă yăng iâu lăi giong, ơi Y Hai hăng pô iâu yang ƀong huă hrŏm sa čơpăt asơi, kĕ ƀong sa čơđeh asar añăm mơnong, nao mơñum hrŏm tơpai čeh djă sa đing kah hăng tŭ mă hơdôm tơlơi hiam klă mơ̆ tơlơi ngă yang anun arăng pơpŭ brơi. Pô ngă yang djă đing hơdai nao kơ ơi Y Hai djă mơñum laih anun pơbuh brơi kông. Tŏ tui dơ̆ng ƀing ană amôn, kơnung djuai amăng sang anŏ, phang wang nao pơbuh kông, brơi gơnam pơpŭ pơyơr kơ ơi Y Hai.

Tui hăng pô ngă yăng Y Čôč Niê, juăt iâu kơ ñu lĕ, ơi Lê dŏ ƀơi Ƀuôn Mlăng, să Ea Tar, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak, djuai ania Êđê lăng kơ kông lĕ kah hăng gơnam pơsit brơi tơlơi pơkôl kjăp, sa tơlơi čang rơmang pơpŭ hiam drơi jăn kơ mơnuih tha rơma hơdip truh tơnŭk. Amăng tơlơi ngă yang pih drơi jăn, pơpŭ suaih pral, jao kông lĕ sa bruă ngă yôm djă pioh anŏ đĭ kyar, mơnuih truh thun, truh tơnŭk hơmâo boh tơhnal klă hiam amăng tơlơi hơdip mơ̆ng sa čô đah rơkơi. Pô ngă yang ơi Y Čôč Niê brơi thâo, rim wơ̆t ngă yang pơbuh brơi kông arăng rek sa ling jing pat hĭ ƀơi kông sa tơhnal gru rek mơgăn. Ană amôn, ană tơčô mô yâo amăng sang anŏ ăt amra pơbuh brơi kông kah hăng tơlơi bơni hơ-ơč pơpŭ kơ mơnuih arăng ngă yang anun kiăng suaih pral na nao.

“Abih bang ană amôn, kơnung djuai laih anun amăng sang anŏ mơ̆ng pô arăng ngă brơi yang pơpŭ drơi jăn lêng kơ nao pơpŭ brơi kơ pô anun soh, pơbuh brơi kông, añŭ, klơi mah, klơi prăk tui hluai, brơi gơnam pơyơr kơ pô arăng ngă yang. Anun lĕ ƀu kơnong bruă ngă mơak hrŏm đôč ôh dŏ jing sa bruă yôm thâo krăn ană amôn, phung wang amăng sang anŏ lu mơnuih laih amăng kơnung djuai, kiăng pơtong glăi tơlơi rô nao rai jĕ giăm, kơnung djuai sa kian pruăi, sit sang anŏ hlơi hơmâo bruă hơgĕt thâp, khom nao pơdjru mă bruă soh. Pơbuh brơi kông ăt kiăng pơdah rai tơlơi ƀuăn anun, djă pioh tong ten kơnung djuai phung wang kjăp tui anun”.

Hăng djuai ania Êđê, ngă yang pơpŭ drơi jăn lĕ sa tơlơi ngă yang prong, kơđŏm pioh sa bruă mă ƀudah sa boh tơhnal hơgĕt dưi hơmâo amăng tơlơi hơdip mơda rim čô mơnuih, biă mă ñu hăng sa čô đah rơkơi arăng juăt lăi “Ană tơnô hlô glai”. Sit ngă yang pơpŭ brơi kơ anong wa lĕ sa tơlơi mơak hing ang prong juăt ñu sang anŏ thâo hơmâo kah dưi ngă. Yua kơ anun yơh, amăng tơlơi hơdip mơda rơnuk phrâo ră anai, tơlơi ngă yang djơh hăng anun ƀiă tui laih. Ơi Y Wem Hwing, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak lăi lĕ, rŭ glăi bruă ngă yang pơpŭ drơi jăn ăt kah hăng lu tơlơi ngă yang hiam klă pơkŏn mơ̆n, sa bruă mă hiam pioh pơtrut djă lui na nao hăng pơlar tui gru grua hiam mơ̆ng djop djuai ania ƀiă.

“Bruă ngă yang pơpŭ kơ drơi jăn lĕ ră anai kiăng rŭ glăi djă pioh gru grua hiam đưm yôm phara mơ̆ng djuai ania Êđê amăng bruă pih drơi jăn pơpŭ tơlơi suaih pral kơ mơnuih amăng sang anŏ, kiăng pơtô hrăm kơ lu rơnuk čơđai muai tơdơi adih brơi thâo hluh bruă ngă yang pih drơi jăn, pơpŭ tơlơi suaih pral kiăng pơlar tui anŏ hiam mơ̆ng gru grua mơnuih ƀôn sang ƀơi Čư̆ Mgar, mơ̆ng anun djru hrŏm pơđĭ kyar bruă tuai čuă ngui amăng plơi pla lơ̆m tơring glông”.

Amăng anih anom ngă yang pơpŭ suaih pral mơ̆ng djuai ania Êđê, mơnuih ƀôn sang hăng tuai nao ĕp lăng ƀuh ƀơi anăp mơta bruă ngă gru grua hiam đưm dŏ djă pioh. Anun lĕ anih anom pioh atông čing ring hơgor, hơmâo jua čing hơgor yơh ngă yang mơak. Gru grua hiam mơñum tơpai čeh, ngă yang prong, mrô čeh lu tui, lu čeh dŏ djă pioh kông ngăn yôm, pơdah rai kơnuih, gơnam hơmâo mơ̆ng pô sang. Anun lĕ dŏ jing gru grua hiam amăng hrơi mông hơtŭk riă tơnă hơbai ƀong mơñum mơak abih bang amăng sang anŏ, plơi pla. Hrŏm hăng anun, hơmâo tơlơi lir hơbit tong ten sang anŏ, phung wang, kơnung djuai laih anun tơlơi thâo hơdor tơngia mơ̆ng ană amôn, ană tơčô mô yâo, thâo pơpŭ luă gŭ kơ mơnuih prong, lu thun tha hơdip truh tơnŭk amăng sang anŏ, phung wang djuai ania Êđê.

 

H’Xíu/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC