Gông brô̆ mơng djuai ania K’ho
Chủ nhật, 07:00, 25/08/2024 VOV5/Siu Đoan Pơblang VOV5/Siu Đoan Pơblang
VOV4.Jarai-Gông brô̆ mơng mnuih djuai ania K’ho hơmâo djop mơta hăng juăt mă bruă yua amăng hơdôm hrơi ngui ngor, ngă yang rơbang. Amăng hơdôm gông brô̆ mơng djuai ania K’ho ƀu kơƀah ôh ring čing năm boh, đing get ia, đing kram, hơgor…Hơdôm boh gông brô̆ anai dưi pĕ mut hrŏm hăng hơdôm tơlơi adôh ƀudah pĕ hajăn.

Tơlơi adôh đưm lĕ sa amăng hơdôm tơlơi adôh yôm phara jing gru grua hiam klă hăng ƀu kơƀah ôh amăng hrơi ngui ngor mơng djuai ania K’ho. Mơng hrơi tơkeng rai, ƀing čơđai lêng kơ hmư̆ tơlơi adôh pơngui mơng ƀing amĭ, truh prong ƀiă mơng 15-16 thun, ƀing đah kơmơi, đah rơkơi djuai ania K’ho lêng kơ thâo adôh pơtưh tơdăm dra, adôh pơkhă nao rai, thâo ayŭp đing hăng thâo yua djop djuai gông brô̆, đing ayŭp, thâo atông čing, thâo mut hrŏm amăng hơdôm tơlơi adôh suang amăng hơdôm hrơi ngui ngor mơ-ak anun lĕ: hrơi ngă yang huă asơi hle, hrơi đĭ dŏ sang phrâo, ngă yang rơbang pơkŏn…Truh tha rơma, lơm jing mơnuih ngă akŏ sang ƀing gơñu lêng kơ thâo adôh pơtưh kiăng jak iâu tuai mut amăng sang, rĭm wŏt hơmâo tuai nao čuă jơmư. Truh tha rơma tum pơƀut jum dar apur mơñum tơpai čeh, adôh akhan hri brơi kơ ană tơčô hmư̆.

Hơdôm tơlơi adôh đưm mơng djuai ania K’ho hơmâo tơlơi adôh pơtưh tơdăm dra, tơlơi adôh pơngui čơđai…Hơdôm boh pia, tơlơi pơtưh juăt lăi nao tơlơi hơdip jê̆ giăm tui tơlơi pơmĭn, bruă mă mơng djuai ania K’ho. Hơdôm tơlơi adôh anai tŏ tui na nao mơng pô anai truh pô adih, yua anun ñu pơdah gru grua djuai ania, ăt wŏt tơlơi yôm kiăng hơkrŭ sang anŏ, kơnung djuai, plơi pla, tŏ tui tơlơi hơdip hơđong amăng plơi pla.

Hrŏm hăng tơlơi adôh đưm, djuai ania K’ho ăt hơmâo lu djuai gông brô̆ phara hăng hơmâo mă yua lu amăng hrơi ngui ngor, ngă yang rơbang. Anŏ yôm mơng gông brô̆ anai lĕ yua amăng mông ngă yang, atông mut hrŏm tơlơi adôh hăng črâo ba hơdôm tơlơi ayun suang. Hơdôm gông brô̆ juăt yua lĕ gông pơtâo, čing ring, čing Đồng La,  hơgor, đing ayŭp… anai lĕ hơdôm gông brô̆ gru grua hơmâo er hmư̆ mơ-ak hăng pơkra rai tui gru grua djuai ania. Ơi Nguyễn Văn Mèng, mơnuih hor djă pioh gông brô̆ djuai ania K’ho brơi thâo:

“Gông brô̆ yôm hloh hăng djuai ania K’ho lĕ čing Đồng La. Sa lĕ pioh atông amăng hrơi pơdô̆ rơkơi bơnai. Laih dong amăng hrơi pơdô̆ rơkơi bơnai ăt kiăng hơmâo wŏt đing get ia hăng atông čing Đồng La. Amăng hrơi đĭ dŏ sang phrâo, arăng juăt atông čing Đồng La, amăng hrơi tơjŭ pla ăt atông mơn”.

Gông pơtâo hăng čing hơgor lĕ dua djuai čing hơgor juăt yua amăng plơi pla mơnuih djuai ania ƀiă. Ring čing mơng djuai ania K’ho juăt hơmâo 6 boh: Čing me (čing ania) lĕ kiăng ba jơlan hlâo, čing rdơn lĕ kiăng kiăo tui tlôn čing me, čing ndơn kiăng pơplih er, čing thơ, čing thi pơ ala glăi lơm čing ania atông. Lơm atông čing, mơnuih djuai ania K’ho dŏ dong jum dar, dŏ dong ăt kiăo tui hơdôm boh čing hơmâo lăi nao mơn, tơngan ieo ah amăng lăm, tơngan hơnuă atông. Ƀing mơnuih atông juăt dar hyu tui hluai mơn, er čing bang ăt phara mơn tui hluai kơ pô atông. Kơnong hơgor lĕ djuai gông brô̆ juăt yua amăng djop djuai ania. Tui tơlơi djuai ania K’ho, čing ăt hơmâo čing ñia, čing ƀêt, čing sar. Amăng tơlơi hơdip kơ mơnuih djuai ania K’ho Lạch ƀơi kual kơčong čư̆ Lang Biang, tơring čar Lâm Đồng, čing hơmâo truh 36 er atông phara. Čing hơgor juăt atông amăng hơdôm hrơi ngui ngor.

Tơlơi hok mơ-ak hloh lĕ găn rơgao thun blan tơnap tap amăng tơlơi hơdip mơda, samơ̆ djuai ania K’ho ăt tŏ tui na nao bruă djă pioh gông brô̆. Ră anai hơmâo tơlơi gum tơngan hrŏm mơng Kơnuk kơna, ăt dŏ lu mơnuih gir run djă pioh gru grua čing hơgor, gông brô̆ brơi rơnuk tơdơi kiăng djă pioh glăi gru grua yôm phara mơng djuai ania.

Lu sang anŏ djuai ania K’ho ră anai thâo ĕp pơƀut glăi hăng djă pioh ring čing Đồng La, đing ayŭp, hơgor….hăng mơnuih djuai ania K’ho, anai ƀu djơ̆ kơnong lĕ kông ngăn đôč ôh mơ̆ ăt lĕ gông brô̆, hơdôm tơlơi adôh đưm, tơlơi ayun suang hơmâo pơdah na nao amăng hrơi ngui ngor, anai lĕ bruă mă kiăng ƀing gơñu djă pioh gru grua mơng djuai ania pô./.

VOV5/Siu Đoan Pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC