VOV4.Jarai - Hăng mơnuih djuai ania Jarai lăi hơjăn ăt kah hăng djŏp djuai ania pơkŏn kual Dap Kơdư mơn, ngă yang huă asơi hle jing tơlơi ngă yang yôm biă mă, hơmâo pơphun pơ hmua, pơ đang, wơ̆t hăng pơ sang.

Tui hăng tơlơi phiăn djuai ania Jarai ƀơi Dak Lăk, ngă yang huă asơi hle mơng neh met wa hơmâo kah jing dua bơnah, ha bơnah lĕ ngă yang, ha bơnah lĕ ngui ngor mơñum ƀong. Amăng tơlơi ngă yang amra hơmâo 3 mơta bruă phun, anun lĕ ngă yang huă asơi hle pơ đang hmua, ƀơi tông pơdai, pơ sang pô ngă yang. Hlâo či ngă yang huă asơi hle pơ sang, djuai ania Jarai pơphun ngă yang pơ hmua ƀơ̆i. Ơi Kpă Chua, dŏ ƀơi tơring glông Ea H’Leo, Dak Lăk brơi thâo: amăng hrơi ngă yang pơ hmua anai, gơnam ngă yang kơnong hơmâo tơpai čeh hăng mơnŭ đôč.

“Juăt ñu rim thun, hlâo či hơpuă yuă arăng juăt ngă yang pơ hmua. Ngă yang pơ hmua, gơnam ngă yang lĕ dua čeh tơpai, dua drơi mơnŭ hăng sa boh pơtil. Sa čeh tơpai akă pơ hmua mơtăm, sa boh čeh dong arăng akă ƀơi akiăng tông, giong anun mă akŏ mơnŭ, ačăng mơnŭ hlă ƀơi phun kyâo pơ hmua”.

Pô phai iâu yang lăng ba ha thun hơjan klă ngă hiam

Hăng djuai ania Jarai, pô phai juăt ñu lĕ wa prong amăng kơnung djuai. Yua dah anai lĕ mơnuih hơmâo kơdrưh, pơhiăp hơmâo kơnung djuai hmư̆ tui. Jing pô tha hloh, ñu thâo hluh, mơnuih amăng kơnung djuai tui biă kơ pô anai. Ơi Kpă Chua brơi thâo dong:

“Anun lĕ wa tha amăng sang anŏ, kơnung djuai anun. Yua abih bang kơnung djuai mơng ƀing Jarai hơbai lêng hơmâo soh mơnuih thâo ngă yang, pô phai jing pô tha, thâo yang anai yang adih amăng sang anŏ”.

Kiăng tơlơi ngă yang hiam bơbruai, mơng mơguah mơtăm yơh, pô sang hrŏm hăng mơnuih amăng sang wơ̆t hăng pô phai prăp rơmet djŏp gơnam ngă yang či nao ngă yang bơngăt pơdai pơ hmua. Tơdơi kơ prăp lui ƀhiao laih, djuai ania Jarai pơphun ngă yang asơi hle pơ hmua hlâo či yuă pơdai ba glăi pơ sang.

Lơ̆m pô phai ngă yang, ñu amra jŭ tơjuh wơ̆t ƀơi čeh tơpai, giong anun ñu iâu 7 čô yang mơn: anun lĕ yang lŏn, yang hăng ngŏ, yang ia, yang rông, yang lăng ba, yang pơgang ba hăng yang pơdai brơi pơdai tañ tơsă, brơi pơdai ƀâo phu. Biă ñu, tơdơi kơ tơlơi phai, ƀing hlăk ai tơdăm dra hơmâo pran jua amra hơpuă pơdai mơng rơnang, hŭi pơdai ñu ruă, huăi ngă glưh glăi yang rơbang, tui anun kah bơyan pơdai mơng klă, mơng mơboh lu.

Tơdăm dra Jarai nao ruah mă hăng hơpuă pơdai hiam hloh pioh ngă yang.

Lơ̆m ngă yang giong, tui hăng tơlơi phiăn djuai ania Jarai, pô hơmâo arăng iâu mơñum tơpai blung a lĕ đah kơmơi amăng sang, tơdơi kơ anun iâu bơnai, iâu tơhmua đah bơnai mơñum hrŏm. Yua dah, djuai ania Jarai tui kơnung amĭ, yua hnun yơh djŏp bruă ngă yang rơbang lêng yua ƀing đah kơmơi soh pơphun hlâo. Tui hăng ơi Kpă Chua, tơdơi kơ anun pô phai iâu pô hmua, ai sang, tơdơi kơ anun iâu ƀing tuai, mơng tha truh kơ ƀing čơđai mơñum tơpai, hrơi ngă yang ngui ngor mơ-ak truh kơ tơpai tơba kah mơng lui.

“Mơñum ƀong pơ tông hlao, juăt arăng mơñum ƀong gah rơngiao tui anai lĕ arăng mơñum ƀong hlao pơ hmua, mơ-ak hrŏm hăng pô sang, truh tơpai tơba glăi yơh”.

Ăt kah hăng lu tơlơi ngă yang pơkŏn mơn, ngă yang huă asơi hle pơ hmua mơng djuai ania Jarai ăt iâu adơi ayong, gơyut gơyâo nao mơñum mơn, abih bang pơkhek tơpai hơ-ơč kơ pô sang hiam drơi, ngă hmua hơmâo ƀong hơmâo huă.

“Kâo iâu adơi ayong, gơyut gơyâo rai ngui tom, hơmâo lu mơnuih jai mơ-ak hloh. Ngă yang huă asơi hle anai lĕ prăp či hơpuă yuă, bơ ƀing rai ngui tom lĕ gơñu hơ-ơč kơ ta kiăng djơ̆ bơyan pơdai hơmâo ƀong hơmâo huă. Lơ̆m rai ngui, arăng juăt djă ba tơpai čeh, ƀu hơmâo thơ rai soh tŭ mơn, rai pơƀuh ƀô̆ kiăng kơ mơ-ak yơh yôm”.

Tơdơi kơ ngă yang huă asơi hle pơ đang hmua, abih bang tơdăm dra nao hơpuă pơdai pioh đĭ hăng tông. Tơdơi kơ hơpuă yuă giong jing pơđut tơlơi ngă yang laih. Ngă yang huă asơi hle mơng djuai ania Jarai jing hrơi kiăng neh met wa pơpŭ kơ yang rơbang hơmâo brơi plơi pla bơyan pơdai kơtor hiam, trơi pơđao. Laih dong, ăt jing hrơi kiăng sang anŏ, gơyut gơyâo tum jơngum, ră ruai tơlơi mơ-ak, tơlơi hiam amăng bruă mă, laih anun rơkâo yang rơbang lăng ba bơyan pơdai pơ anăp dong, brơi hơjan klă ngă hiam, bơwih ƀong đĭ kyar.

Siu H’Mai: Pơblang