Samơ̆ hăng Tơlơi pơtrun pơsit kơ “Pơgang hăng ngă tui gru grua bôh thâo đưm djuai ania amăng bruă pơdŏng hăng pơgang Lŏn ia” mơ̆ng Ping gah plơi prong Buôn Hồ, tơring čar Dak Lak, lu bruă mă tŭ yua hmâo hăng glăk ngă tui ba glăi bôh tơhnal sit nik.

Hơkrŭ glăi pin ia, pơjing kual bôh thâo đưm, sang dlông hăng sang pơdă prưng ƀơi buôn Kli A, phường Đạt Hiếu plơi prong Buôn Hồ jing pơplih phrâo bruă “Pơgang hăng ngă tui gru grua bôh thâo đưm djuai ania amăng bruă pơdŏng hăng pơgang Lŏn ia”. Tơlơi ruai jai jing tum djop hloh, ngă rŭ tơgŭ tơlơi pơpŭ, djă pioh, pơgang bôh thâo djuai ania lơm Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang plơi prong Buôn Hồ hmâo lăi pơthâo brơi: pơsur hơdôm grŭp, mơnuih djru brơi hơdôm hră pơ-ar, rup, gơnam tam đưm bơdjơ̆ nao bruă pơdŏng hăng pơđĭ kyar plơi prong Buôn Hồ. Abih bang hơdôm gơnam anai amra jao kơ sang pơdă prưng mơ̆ng buôn Kli A.

“Kâo lĕ djuai ania Êđê. Kâo brơi rơsung tul pơhăng. Anai lĕ gơnam yua mơ̆ng đưm hlâo, juăt yua amăng sang anô̆ rim hrơi. Anai lĕ gơnam ơi yă kâo pioh glăi. Kâo čang rơmang dưm ñu amăng sang pơdă prưng pioh abih bang mơnuih lăng ƀuh hăng hơdor glăi bôh thâo djuai ania pô đưm”.

Mơ̆ng ha anai lĕ tơlơi pơhiăp mơ̆ng Y Xuân Ayun, 71 thun, nai pơtô čơđai hmâo pơdơi lơtret ră anai dô̆ hơdip ƀơi buôn Kwăng, să Čư̆ Bao. Ơi Y Xuân lăi pơthâo, lơm dô̆ pơtô čơđai, ñu juăt pơtă čơđai djuai ania Êđê khom djă pioh, pơhrăm pơhiăp bôh pơhiăp pô, čih bôh hră djuai ania pô. Anai lĕ tơlơi pioh lăng ƀuh bôh thâo mơ̆ng sa djuai ania. Lăp rơngôt lĕ yua kơ ră anai lu mơnuih dưi hrăm hăng jing mơnuih apăn bruă, samơ̆ gơñu ƀu thâo pơhiăp hăng čih bôh hră djuai ania pô. Ăt ƀơi buôn Kwăng, să Čư̆ Bao, ơi Y Khuê Ayun lăi pơthâo: Hlâo adih sang ñu ăt hmâo lu čing hơgor mơn, čeh, gŏ bung gŏ ƀai. Samơ̆ đa lĕ brơi kơ arăng, đa sĭ lui laih. Dô̆ pơmin na nao, ơi Y Khuê ăt ruah mơn sa gơnam lăp djơ̆ pran jua.

“Kâo brơi sa bôh rơsung top pơdai hăng kyâo. Kâo čang rơmang tơdơi anai ƀing hlăk ai lăng ƀuh amra thâo hluh dong kơ hơdôm gơnam kiăng yua mơ̆ng ơi yă pô. Rơsung anai hmâo dong mơ̆ng đưm hlâo laih, năng ai ñu hmâo mơn 100 thun. Rơsung anai djuai ania Êđê yua pioh top pơdai, tul pung”.

Amai H’ Nghin Niê, Khua git gai Grŭp Ping gah buôn Krưm B, să Čư̆ Bao, brơi thâo: Amăng mông jơnum mơ̆ng grŭp, mơnuih ping gah djuai ania Êđê bơkơtuai hur har abih pran jua hăng tŭ ư sa tơlơi pơmin: brơi hơdôm gơnam đưm ăt  jing bruă pioh hơdôm gơnam anun dưi djă pioh, pơgang klă hloh. Lơm hơdôm gơnam mơ̆ pô brơi dưi pơdă prưng, dưi hmâo lu mơnuih čuă lăng ăt jing tơlơi ư-ang mơn.

“Grŭp ping gah buôn pơsur mơnuih amăng grŭp brơi hơdôm mơta gơnam tam đưm. Anun lĕ gơnam mă yua, hyu đom bua lua pơanah, djop mơta gông brô̆, čeh đưm, gŏ mŏ đưm pioh djă lui kơ ană tơčô pô tơdơi anai lăng ƀuh, kiăng huăi wor bit hĭ hơdôm gơnam ơi yă pô juăt yua. Đưm hlâo adih sa bôh gŏ ƀudah sa bôh čeh ăt khom pơplih mă hăng sa ƀudah 2 drơi kơbao”.

Hmâo laih 11 khul grŭp, anom bruă hăng 34 čô mơnuih brơi 60 mơta gơnam đưm. Mơ̆ng gơnam juăt yua, gơnam yua hyu đom bua lua pơanah, truh djop mơta gông brô̆... Amăng anun hmâo hơdôm gơnam yôm kah hăng: čeh, gŏ ƀung ƀai, čing đưm. Ơi Nguyễn Văn Tài, Khua Anom bruă pôr pơhing hăng bơkơjăp drơi jăn plơi prong Buôn Hồ brơi thâo: anom bruă glăk pơphun kah pha, pơsit thun blan hmâo pioh ngă hră pơ-ar lăi pơthâo rơđah hăng rim mơta gơnam.

“Anom bruă bôh thâo hăng pôr pơhing tŭ mă lu gơnam mơ̆ng hơdôm ƀirô, anom bruă, khul grŭp, mơnuih apăn bruă, mơnuih mă bruă čar, rim mơnuih ƀôn sang mơ̆ng plơi pla anih dô̆ brơi pioh ba glăi răk pioh hăng hmâo kơčăo bruă pioh pơdă prưng”.

Tal hơdor glăi 134 thun hrơi tơkeng Khua mir sir Hồ Chí Minh 19/5 phrâo rơgao, Grŭp apăn bruă Ping gah plơi prong Buôn Hồ hmâo pơphun jơnum tui akô̆ bruă “lăng glăi, pơkră mă pô amăng bruă pơgang hăng ngă tui gru grua bôh thâo djop djuai ania ƀơi plơi prong”. Amăng mông jơnum anai, khua plơi prong hmâo ư-ang hăng jao hră tŭ yap kơ hơdôm grŭp, mơnuih hmâo brơi gơnam tam đưm. Yă Nguyễn Thị Thu Nguyệt, Khua git gai Ping gah plơi prong Buôn Hồ, pơtŏng sit:

“Thun 2024 anai plơi prong hmâo pơphun jơnum “Lăng glăi pô pơkra pô” amăng pơgang ngă tui gru grua bôh thâo đưm djuai ania amăng plơi prong. Ping gah hmâo laih tơlơi pơtrun pơsit akô̆ bruă rơđah, iâo pơthưr djop ngăn rơnoh pioh pơđĭ kyar plơi prong, pơđĭ kyar anom mă yua, hơdôm tơlơi pơkă kơ bôh thâo đưm. Rơgao kơ anun, bruă gơgrong mơng hơdôm grŭp Ping gah mơ̆ng hơdôm mơnuih ping gah dưi pơđĭ tui rơđah rơđông, hăng lu bruă mă rơđah sit nik”.

Sang pơdă prưng mơ̆ng buôn Kli A amra sit nik pok bah amăng čơkă tuai čuă lăng amăng blan 11 thun 2024 anai, djơ̆ tal Dak Lak pơphun hơdor glăi 120 thun hrơi akô̆ pơjing tơring čar. Hơdôm bruă mă ba glăi bôh tơhnal sit nik, djơ̆ tui tơlơi kiăng, tơlơi čang rơmang lăp djơ̆ mơ̆ng hơdôm gưl mơnuih ƀôn sang hmâo hăng glăk lar hyu truh rim plơi pla djop djuai ania ƀiă. Ping gah, gong gai plơi prong gir run hăng tơhnal pơkă: thun 2025 Buôn Hồ amra jing plơi prong dăp tal III – sa plơi prong “Pơdrŏng asah, thâo rơgơi, klă hiam, thâo lăng nao rai”./.

https://cms-vov4.vov.vn/jarai/gru-grua-thao-thai-van-hoa/hodom-toloi-cih-lar-hyu-hodom-brua-ma-kla-hiam-toloi-cih-2-kuai-glai-ia-phun-pin-ia-456564.vov4