Hrĕ añŭ amăng tơlơi hơdip gah djuai ania K’ho
Chủ nhật, 07:00, 04/12/2022 K' Duẩn/VOV Tây Nguyên/Siu H' Prăk pơblang K' Duẩn/VOV Tây Nguyên/Siu H' Prăk pơblang
VOV4.Jarai – Ƀu djơ̆ kơnong kơ gơnam tam hăng gơnam pơhrôp drơi jăn, hơdôm hrĕ añu dô̆ jing gơnam yôm phăn amăng tơlơi hơdip pran jua mơng djuai ania K’ho, biă ñu amăng tơlơi pơkhăp hăng tơlơi pơdô̆ rơkơi bơnai.

Tui hăng djuai ania K’ho, añŭ lĕ gơnam ƀu dưi kơƀah amăng tơlơi hơdip mơda. Añŭ K’ho juăt pơkra hăng bôh pơtâo djop ia mơtah mriah wil ƀudah dô hăng anet prong pha ra. Djuai ania K’ho ƀu dưi pơkra añŭ ôh mơ̆ khom blơi mơng djuai ania Čăm. Ƀu djơ̆ kơnong kơ gơnam tam hăng gơnam pơhrôp drơi jăn, hơdôm hrĕ añu dô̆ jing gơnam yôm phăn amăng tơlơi hơdip pran jua mơng djuai ania K’ho, biă ñu amăng tơlơi pơkhăp hăng tơlơi pơdô̆ rơkơi bơnai.

Tui hăng tơlơi pơmin mơng djuai ania K’ho, añŭ jing gơnam pơhrôp pơdah anô̆ kơdrưh hăng tơlơi pơdrong mơng sang anô̆. Mơnuih pơdrong lĕ hrĕ añŭ bă kơ rêu, sang ƀun rin lĕ hmâo hơdôm hrĕ añŭ, đa lĕ kơnong kơ hmâo sa dua bôh añŭ đôč. Khă ƀiă ƀudah lu, kah hăng abih bang sang anô̆ hơpă leng kơ khom hmâo hrĕ añŭ. Tha plơi Liêng Hót Ha Brưng ƀơi plơi Dà Dâng, să Liên Hà, tơring glông Lâm Hà, tơring čar Lâm Đồng brơi thâo: Mơng đưm đă, hrĕ añŭ ƀu djơ̆ djuai ania K’ho pơkra ôh mơ̆, blơi mơng ƀing Čăm. Gơñu ba añŭ hyu pơ̆ kual čư̆ siăng pioh pơplih gơnam tam, anun đưm hlâo hrĕ añŭ hmâo nua kah hăng prăk pioh blơi sĭ.

 “Bôh añŭ đưm hlâo adih, dưi pơkra hăng bôh pơtâo kli. Hrĕ añŭ anai khom nao tơl Phan Rang blơi mơng ƀing Čăm. Bơ̆ djuai ania K’ho ƀu hmâo pơkra añŭ anai ôh”.

Hlâo adih, añŭ dưi pơkă mơng bôh pơtâo kli yôm biă. Ră anai, añu anai kah hăng abih bang pơkra hăng kơsu ƀudah hăng čai, samơ̆ ăt djop 5 mơta ia kô̆, jŭ, mriah, kơñĭ, mơtah. Djuai ania K’ho pơmin kơ ia anun pha ra biă; jŭ lĕ lăi kơ lŏn, (sa rơnuk mơng tơkeng rai truh kơ djai, ană mơnuih leng dô̆ hăng lŏn), mriah lăi nao kơ tơlơi čang rơmang, pran hrưn đĭ, mơtah lĕ ia mơng adai, kơñĭ lĕ kiăng lăi nao bơngač, tơlơi pơkĕ hrom kơplah wah ană mơnuih hăng dlai tlô. Rơgao kơ bruă pơhrua ia añŭ amra thâo krăn anô̆ kơdrưh mơng pô añŭ anun.

Hơdôm hrĕ añŭ hmâo rŭp, anet prong pha ra. Djuai asar prong dô, asar anet wil, lă; dưi čut hring jing hrĕ añŭ tui sa mô típ ia añŭ plah nao rai, pơjing rai pơhñai, hiam mơta lăng biă. Tui hăng tha plơi Liêng Hót Ha Brưng, tơbiă rai mơng tơlơi pơčeh amăng bruă pơhrua ia mriah mơtah, ruah mă anô̆ prong anet, pơjing rai lu djuai añŭ mơng ƀing K’ho.

 “Hrĕ añŭ hmâo lu djuai, năng ai ñu 4, 5 mơta. Amăng anun hmâo añŭ Kĕ, añŭ Gôr Mang, añŭ Pôp, Tăp Jơ Lang. Amăng anun añŭ Mang yôm hloh”.

Hrĕ añŭ lĕ gơnam pơhrôp dưi hmâo đah kơmơi K’ho čut lu hloh. Ñu pơkĕ nao hrom hăng hơdôm gơnam pơhrôp kah hăng kông, buai, băn eng, ngă pơhrôp đĭ hiam kơ đah kơmơi. Tha plơi Liêng Hót Ha Brưng ăt brơi thâo mơn: Añŭ hmâo 2 djuai; čut ƀơi tơngan hăng ƀơi tơkuai. Añŭ čut ƀơi tơkuai juăt ñu yua lu hloh, iâu lĕ añŭ Đại hàn. Djuai anai dô̆ yua pioh brơi kơ tuai lom nao pơ̆ sang ngui, ƀudah brơi lom pơbưp ƀô̆ mơta.

 “Añŭ dưi yua pioh ngă gơnam pơhrôp cut rim hrơi. Lom čut gơñu hor biă hơdôm djuai añŭ yôm hăng đưm. Bơ̆ amăng bruă pơdô̆ rơkơi bơnai djă kông lĕ yua djuai anai ăt dưi mơn, tui hluai kơ tơlơi kiăng mơng sang pô rơkơi hăng tơlơi dưi hmâo mơng sang bơnai”.

Hmâo sa tơlơi pha ra lĕ lom brơi añŭ kơ tuai, pô sang amra brơi kơ đah kơmơi lĕ añŭ Chài, bơ̆ brơi kơ đah rơkơi lĕ añŭ Đaị hàn. Ơi Lơ Mu Ha Thanh, ƀơi thôn 3, să Tà Nùng, plơi prong Đà Lạt pơblang kơ tơlơi kiăng thâo krăn anai:

 “Djuai ania K’ho tui djuai amĭ, anun gơñu pơmin lĕ đah kơmơi lĕ pô sang mơng sang anô̆, bruă mă mơng đah kơmơi dưi lăng yôm phăn biă, bơ̆ đah rơkơi lĕ băn pioh gôm đĭ hăng dlông bah rêu, pô pơgang ba sang anô̆”.

 Biă ñu, añŭ jing gơnam yôm phăn biă amăng tơlơi hơdip mơda pơdô̆ rơkơi bơnai mơng djuai ania K’ho. Anun lĕ anô̆ pơdah mơng tơlơi khăp, sa pran jua mơng pô rơkơi, bơnai hăng hơdôm grôp rơkơi bơnai K’ho nao dô̆ hrom sa bôh sang. Añŭ dưi yua pioh pơ ala kơ bôh pơhiăp pơdah tơlơi khăp, gơnam ngă yang ƀu dưi kơƀah lom djă kông. Yua anun, añŭ ƀu djơ̆ kơnong kơ gơnam hmâo nua gah gơnam tam ôh mơ̆, ñu dô̆ jing gơnam hơčih, jing hrĕ añŭ pơhrua nao rai rơkơi bơnai, jing tơlơi ƀuăn ha pran jua. Tha plơi Liêng Hót Ha Brưng brơi thâo dong:

 “Tui hăng phiăn juăt djuai ania K’ho mơng đưm hlâo añŭ lĕ gơnam khom hmâo amăng bruă djă kông pơdô̆ rơkơi bơnai. Hrom hăng anun lĕ añŭ dô̆ yua pioh ngă gơnam brơi dong. Bơhmtu ñu kah hăng ană bă nao čuă ơi yă lĕ ơi yă khom brơi añŭ kơ ană tơčô kiăng ană tơčô huăi hia rŏt. Ană tơčô nao čuă anong, čuă wa ăt khom brơi añŭ kơ mơn kiăng pơdah pran jua kiăng khăp. Hăng biă ñu amăng bruă pơdô̆ rơkơi bơnai thơ khom hmâo”.

Añŭ jing yôm phăn biă amăng tơlơi hơdip pran jua mơng djuai ania K’ho. Hrĕ añŭ pơhrôp đĭ anô̆ hiam kơ ană mơnuih, biă ñu lĕ đah kơmơi. Yua anun rơngiao kơ ngă hiam, añŭ dô̆ bơdjơ̆ nao bôh thâo, ngă yang jơnum ngui, phiăn juăt mơng djuai ania K’ho. Amăng phiăn juăt, pơdô̆ rơkơi bơnai, añŭ jing gơnam pơplih nao rai, pơkôl, djă pioh kah hăng gru than lăi nao kơ pran đăo gơnang, tơlơi ha pran jua kơjăp phik. Bơ̆ hăng plơi pla lĕ ñu jing hrĕ añŭ pioh pơđĭ tui tơlơi pơlir nao rai mơng djop mơnuih./.

K' Duẩn/VOV Tây Nguyên/Siu H' Prăk pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC