VOV4.Jarai-Huă pơsat ơi pơtao Hùng Vương thun anai, hrom hăng bruă mă yôm phun ƀơi pra yang pơsat phun Đền Hùng ƀơi Phú Thọ hăng akŏ ñu: “Tơlơi pơyôm kơ phun akha, lŏn ia yă bai ơi bung đưm pơtao Hùng Vương”, ƀơi ƀôn prong Cần Thơ, Ding jum gru grua Pơrơguăt drơi jăn hăng Tuai čuă ngui ngă hrom Jơnum min mơnuih ƀôn sang ƀôn prong Cần Thơ ngă yang mă yua pra yang pơpŭ kơ ơi pơtao Hùng. Ring bruă anai kiăng bơwih brơi bruă ngă yang kơkuh pơpŭ h’ŭ hơdor glăi bơngăt atâo ơi yă phun akha kơ djuai ania lŏn ia ta ơi Pơtao Hùng juăt iâu Hùng Vương, tui tơlơi kiăng mơ̆ng lu khul mơnuih ƀôn sang amăng kual lŏn mơnai ia krông Cửu Long.

Laih dơ̆ng, anai lĕ anih tuai čuă ngui pơpŭ bơngăt jua hơmâo tơlơi čang rơmang amra pơhưč lu tuai rơnguai nao ĕp lăng. Hrom hăng bruă ngă yôm phara anai, hơmâo dơ̆ng mơ̆n lu bruă mă ngui ngor gru grua hiam mơak pơkŏn kah hăng: Pơplông tơlơi adih Đờn ca tài tử gưl dêh čar tal III hăng jơnum ngui ngor pơdah djop mơta ƀañ đưm mơnuih ƀôn sang kual Dơnung dêh čar ta tal IX ƀơi Cần Thơ thun 2022.

Hăng gru ia rơgơi pơdong sang lăng hiam phara hơjăn, djă gru hiam đưm ngă pra yang pơpŭ kơ ơi pơtao Hùng ƀơi ƀôn prong Cần Thơ, pơjing anih pơhưč tuai rơnguai, pơdah rai gru grua hiam ƀơi kual lŏn mơnai ia krông Cửu Long. Pra yang anai dưi man pơdong mơ̆ng blan 6-2019, hăng rơnoh prăk tuh pơ alin giăm 130 klai prăk. Anai lĕ, ring bruă gru grua hiam bơngăt jua lu mơnuih ƀôn sang amăng kual đing nao biă mă. Pra yang h’ŭ kơ ơi pơtao Hùng dưi man pơdong ƀơi anih lŏn rơhaih prong giăm 4 ha, ƀơi djeo jơlan prong Võ Văn Kiệt tơkuh nao pơ jơlan Đặng Văn Dầy, phường Bình Thủy, kuận Bình Thủy, ƀôn prong Cần Thơ.

Hơdôm črăn phun man pơdong kah hăng: Pra anih ngă yang h’ŭ kơ ơi pơtao Hùng, sang pioh mă bruă git gai wai lăng, anih ngă yang, anih dưm pơnăng čih anăn hơdor pioh gru phun, tơdron ngui ngor pioh ngă yang prong, lan đang pla phun kyâo tơpă glông, ruăi kiăng tơ-ui…anŏ kiăng pơhưč biă mơ̆ng ring bruă anai jing gru grua hiam pra yang h’ŭ kơ hơdôm rơnuk pơtao Hùng đưm, man pơdong tui gru hobô̆ hơgor kông pin, kač rup hiam biă mă.

Pra yang pơtao Hùng ƀơi Cần Thơ lăng abih bang

Ơi Trần Việt Trường, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang ƀôn prong Cần Thơ brơi thâo, rơnuk pơtao Hùng Vương đưm sa črăn yôm čih pioh hơdor glăi gru phun djuai ania, hơmâo man pơdong rai atur kơ djuai ania, gru grua hiam, gru grua phun Việt Nam. Thâo tong ten tơlơi phiăn juăt pia “Ƀong boh hơdor kơ pô pla, mơñum hơdor kơ pô klơi”, “Čĭm brĭm hơmâo hruh, mơnuih hơmâo kơnung djuai”, hơdôm rơnuk ană tơčô mơnuih djuai ania ta dŏ pơ kual gah dơnung anăp glăi na nao kơ ơi pô lŏn ia hăng pran jua kiăng dưi man pơdong pra yang pơpŭ kơ pơtao Hùng ƀơi kual lŏn Tây Đô. Laih anun, tơlơi čang rơmang anun ră anai dưi ngă laih jing  hơmâo sit nik:

“Anai lĕ ring bruă yôm pơphăn biă mă kơ grua grua hiam, gru phun, tŭ yua yôm hăng ƀôn prong Cần Thơ lăi pha hăng kual lŏn mơnai ia krông Cưru Long hnun mơ̆n, anih hơdor tơngia, h’ŭ glăi kơ ƀing ơi yă anong wa mơnuih nao hlâo akŏ pơdong hăng pơgang pioh lŏn ia. Mơ̆ng anun, pơtô hrăm gru grua phun kơ djop rơnuk ană tơčô mô yâo djă pioh, ăt pơ-ư pơ-ang kiăo tui yak rơbat mơ̆ng ơi yă, amĭ ama amăng bruă man pơdong hăng wai pơgang Lŏn ia Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.

Khul khua mua pơphun hrơi ngă lơphet, hơdor glăi mơ̆ng ƀôn prong Cần Thơ hơmâo pơphun ngă yang ngui ngor tơkung ƀudah tŭ gơnam anăn ayuh jua ia bơngăt, amăng gơnam tơkung nao anun hơmâo lŏn, ia, tơkai tơrưng blŏ čuh ñang h'ŭ kơ atâo ơi yă đưm mơ̆ng Pra yang pơsat prong pơtao Hùng ƀơi tơring čar Phú Thọ ba glăi pơ anih nga pra yang pơsat h'ŭ glăi ƀơi ƀôn prong Cần Thơ; ngă yang pơdong anih čuh ñang, čơlŭ mong mơtil dưm ñang ƀâo bơngưi.

Anih phun amăng pra yang pơdong rup wil atur pă akiăng, pơhrôp tơlô̆ ƀañ čưng, ƀañ yâi

Tui hăng mơnuih kơhnâo kơsem min gru grua đưm Nhâm Hùng lăi: Rĭm sa boh pra yang, anih ngă yang lêng kơ hơmâo pơpŭ bơngăt mơyang soh. Anŏ pơpŭ bơngăt mơyang anai ƀu djơ̆ tŭ kơ hơmâo mă ôh, ñu dưi djă pioh  mơ̆ng gru ama grua amĭ, ơi bung yă bai lŏn ia glăi pơ djop tơring čar:

"Lơ̆m ta nao pơ pra yang ta čuh ñang, ta hơdor glăi, lăng đĭ pơ tơrưng ngă yang h'ŭ kơ pơtao Hùng, ta pơmin nao yơh phun tơdŭ kơ Lŏn ia, pơmin nao kơ lŏn ia Văn Lang ta đưm, laih anun truh pơ kual lŏn gah dơnung yôm biă mă, pơpŭ bơngăt jua gru grua, mut tơma amăng pran jua djop mơnuih, pơkjăp glăi pran jua đăo kơnang mơ̆ng mơnuih ƀon sang kual dơnung tal blung a dưi hơmâo sa boh pra yang pơtao Hùng dưi man pơdong prong, kơdrưh ang biă mă”.

Anŏ gru grua mơ̆ng ring bruă pra yang  pơtao Hùng ƀơi ƀôn prong Cần Thơ pơdah rai gru hiam pơhrôp, kač rup mơ̆ng rơnuk Hùng Vương, mut tơma mơak hăng tơlơi kơkuh pơpŭ yôm tơpă hnong hăng jĕ giăm, luă gŭ. Hơpluh čơpăn čơgăn pơnang dŭp đar sang pơtao jing kiăng lăi hơpluh čơpăn rơnuk ană tơčô ngă pơtao Hùng Vương hơmâo akŏ pơdong rai lŏn ia. Pra yang phun jum dar lĕ dơnao ia wil, atur pă akiăng, kiăng lăi tơlơi pơmin đăo sit, adai wil, lŏn lă pă akiăng, laih dơ̆ng pơrơdah kơ gru grua ia rơgơi kual ia krông lŏn mơnai glai klô yŭ dơnung.

Amăng lăm dơnao ia anun, hơmâo 54 gong tơmeh man hăng pơtâo, pơ ala kơ 54 djuai ania adơi ayong amăng dêh čar. Tơrưng ngă yang h’ŭ kơ pơtao Hùng ƀơi anih tong krah phun mơtam, anăp nao rai tlă anăp hơmâo hiam dua drơi hlô mơnong čĭm brĭm hling hlang, dua bơnah lĕ grê pơtao hơdor yă Âu Cơ, amĭ Lạc Long Quân, gah adih dơ̆ng grê pơtao h’ŭ kơ ƀing djru bruă ană pơtao, tơdăm phu hăng ƀing H'bia, khua tơhan Lạc Hầu, Lạc tướng. Ƀơi anăp grê pơtao lêng hơmâo gơnam pơpŭ bơngăt jua, ƀing khua mua ƀôn prong hyu rơkâo tŭ mơ̆ng anih anom gru grua phun dêh čar, boh nik ñu mơ̆ng pra yang pơtao Hùng, tơring čar Phú Thọ, kah hăng: Čeh dưm 18 kg lŏn, čeh dưm 18 lit ia, tơkai tơrưng dưm blŏ čuh ñang, hrom hăng lu gơnam pioh ngă yang yua kơ Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Phú Thọ pơyơr kah hăng hơgor kông pin, djuai mơtil čơlŭ mong đưm, apui kơđen diăn, hơgor hăng teng leng boh jreo hăng ia kông. Yă Hoàng Thị Việt Chi, mơnuih ƀôn sang ƀôn prong Cần Thơ lăi:

“Kâo hok mơak biă mă lơ̆m ƀôn prong Cần Thơ dưi man pơdong pra yang h’ŭ kơ pơtao Hùng kah hăng anai. Hrơi huă pơsat ơi jing hrơi ană tơčô mô yâo hơdor glăi, čăng glăi kơ phun akha djuai ania pô, hơdor glăi ơi yă đưm pơjing rai lŏn ia. Mơ̆ng pran jua hơdor tơngia anun, ƀing ta thâo khăp pơpŭ hăng djru hrom pran jua man pơdong lŏn ia lu hloh”.

Hrom hăng bruă mă yua ring bruă pra yang h’ŭ kơ pơtao Hùng ƀơi Cần Thơ, ƀrô djơ̆ hrơi hơdor glăi huă pơsat pơtao Hùng, pơ anai hơmâo dua bruă jơnum prong mơak: Pơplông adoh đờn ca tài tử dêh čar tal 3, hăng jơnum ngui ngor ngă yang plơi pla kual Dơnung tal 9. Ƀơi sang hră gưl muai Bé Ngoan, kual Yên Thuận, phường Lê Bình, kuận Cái Răng, ƀôn prong Cần Thơ hơmâo pơphun brơi kơ čơđai sang hră nao hrăm gah rơngiao glăi čuă mut mơak hrơi huă pơsat ơi pơtao Hùng.

Anih ngă yang čuh ñang h’ŭ ơi pơtao Hùng tong krah amăng lăm pra yang

Tơlơi yôm amăng mông hrăm gah rơngiao anih anai lĕ pơjing ngă sen “Phun akha hơmâo ƀañ čưng, ƀañ yâi yua ƀing nai pơtô hăng 20 čô čơđai anih Hla lớp Lá ƀing čơđai 5 thun pô pơdah ngă sen. Bruă ngă anai, kiăng pơtô hrăm glăi gru grua “Ƀong boh hơdor kơ pô pla, mơñum ia hơdor kơ čroh hnoh”, pơdah rai pran jua hơdor tơngia prong biă mă hăng ơi pơtao Hùng-hơdôm rơnuk pơtao tơdơi kơ anun ƀing akŏ pơdong lŏn ia djuai ania ta đưm đă adih. Nai Lê Thị Thúy Vân, Khua sang hră gưlmuai Bé Ngoan brơi thâo:

“Mơ̆ng tơlơi ră ruai “phun akha kơ ƀañ čưng, bân yâi” pioh kơ čơđai sang hră găn rơgao thâo thăi mơ̆ng tơlơi ră ruai kơ Hrơi huă pơsat ơi pơtao Hùng đưm adih, ăt hrơi hơdor glăi Huă pơsat ơi pơtao Hùng lơ 10/3 blan ta. Mơ̆ng hơdră ngui ngor ngă yang mơak anun djru kơ ƀing čơđai hmar hloh, khin hơtai ƀiă, kjăp pran jua tơña hăng lăi glăi hruaih djop tơlơi hrăm, hlâo kơ đĭ anih 1, kiăng gơñu hơmâo tơlơi thâo mơ̆ng blung, djru gơñu pơđĭ kyar tui tơlơi hrăm hră gưl sa”.

Jơnum ngui anung ƀañ mơ̆ng mơnuih ƀôn sang kual dơnung tal IX ƀơi Cần Thơ thun 2022 pơphun prong biă mă, ba pơdă 200 čơgăn gơnam gru grua, gơnam sĭ mơdrô anăn OCOP, mơnong ƀong huă hăng ƀañ rơnuk anai, mơnong ƀong huă djop kual hăng tuai čuă ngui. Bruă ngă pơphun na nao tơlơi jơnum ngui ngor anai, djru djă pioh hăng pơđĭ tui rơnoh yôm gru grua hơtŭk riă tơnă hơbai pơjing mơnong ƀong huă, pơkra ƀañ djop mơta amăng plơi pla kual dơnung lăi hrom, mơnuih ƀôn sang Cần Thơ lăi pha. Laih dơ̆ng ngă gêh găl kơ bruă mă thâo pơčeh phrâo kơ ƀing mơnuih kơhnâo kơhnăk pơkra ƀañ mơ̆ng đưm, ngă hrom anom sĭ mơdrô pok anih ba hyu sĭ mơdrô.

Pơplông adoh đờn ca tài tử dêh čar tal III thun 2022 pơphun mơ̆ng lơ 6-11/4 ƀơi tơdron lăk kuân Bình Thủy, ƀôn prong Cần Thơ. Bruă ngă anai kiăng pơpŭ kơ tơlơi adoh mơak đờn ca tài tử dưi hơmâo UNESCO tŭ yap jing gơnam gru grua mơak pran jua ană mơnuih mơnam. Mơ̆ng anun, djru kơ djop mơnuih thâo pơpŭ djă pioh hăng pơđĭ tui boh thâo ia rơgơi tơlơi adoh suang đưm mơak gah dơnung dêh čar. Pơplông tal anai, đok adoh mơak, pĕ gông, pơdă gông brô̆ đưm djuai ania Việt Nam. Ơi Nguyễn Công Trung, Kơ-iăng Khua anom wai lăng gru grua hiam kual plơi pla, Ding jum Gru grua Pơrơguăt drơi jăn hăng Tuai čuă ngui brơi thâo:

“Ding jum gru grua hăng ƀôn prong Cần Thơ hơmâo pơčrông sai ngă hrom pơphun pơplông adoh đờn ca tài tử tal III hăng jơnum ngui pơkra ƀañ mơ̆ng mơnuih ƀôn sang pơphun sa wơ̆t hrom mơtam. Kiăng pơkrem hrơi mông prăk kăk, samơ̆ ăt mơak prong djơ̆ kah hăng tơlơi git gai mơ̆ng Kơnuk kơna kơ bruă pơhlôm, pơgang klin".

Pra yang pơtao Hùng jing gru tơhnal lăng yôm pran jua gum pơgôp djuai ania, pơpŭ kơ tơlơi đăo bơngăt jua djuai ania mơ̆ng đưm laih. Dêh čar ta pơpŭ na nao kơ ơi dêh čar, anun lĕ tơlơi phiăn hiam, tơlơi dŏ dong ƀong huă thâo hơdor tơngia, sa gru grua hiam klă hăng khin hơtai mơ̆ng djuai ania. Man pơdong pra yang pơtao Hùng, jing tơlơi kiăng mơ̆ng mơnuih ƀôn sang Cần Thơ laih anun kual lŏn mơnai ia krông Cửu Long, hơmâo anih nao čuă čuh ñang h’ŭ kơ yă bai ơi bung phun akha lŏn ia. Ring bruă anai, anŏ djă pioh gru grua hiam dêh čar, anih tuai nao čuă ngui, hơdor glăi, pơpŭ bơngăt jua hăng pơtrut bruă tuai čuă ngui kơ ƀôn prong Cần Thơ kiăng pơđĭ kyar tui, jing anih phun bơwih ƀong huă mơnuih mơnam amăng kual.

Tơlơi đăo amăng bơngăt jua pơpŭ kơ khul pơtao Hùng đưm dưi pioh glăi mơ̆ng rơnuk anai truh pơ rơnuk tơdơi na nao tui anun, pơtrut pran jua djă pioh tơlơi khăp, tơlơi pơmin kjăp mơ̆ng djuai ania. Mơ̆ng anun, kiăng pơtrut kual lŏn Cần Thơ pơđĭ kyar, hing ang yua ơi yă anong wa nao hlâo pơjing laih, rơnuk anai kơtưn pran jua thâo pơčeh phrâo tơlơi pơmin mă bruă ƀu pơdơi ôh, man pơdong lŏn ia, pơđĭ kyar ƀôn prong Cần Thơ jing ƀôn prong tong krah amăng kual gah dơnung yŭ dêh čar.

Nay Jek: Pơblang