
Mơguah anai, lơ 10/3 blan di, neh wa djuai ania Hơdang ƀơi plơi Kon Klốc, să Đăk Mar, tơring glông Đăk Hà, tơring čar Kon Tum tum pơƀut lu ƀơi Sang Phơ̆t Kỳ Quang pioh gum hrŏm Jơnum ngă yang huă pơsat Pơtao Hùng. Thun anai, hrŏm hăng bruă prăp lui gơnam ngă yang ƀañ čưng, ƀañ giầy pơpŭ kơ ƀing Pơtao Hùng... rơbêh kơ 30 čô ding kơna grŭp thâo phiăn đưm plơi Kon Klốc dô̆ pơdah atông čing hơgor – suang amăng mông jơnum ngui. Črăn jơnum ngui phun lĕ pŭ bơngăt jua hăng tuĭ ñang, pơpŭ bơnga, ngă yang pơpŭ gơnam tam hơdor kơ ƀing Pơtao Hùng. Kiăo tui anun lĕ hơdôm bruă mă hur har kah hăng jơnum ngui anung ƀañ čưng, bơkơtuai bôh thâo adôh suang... Y Kha pô thâo tơlơi đưm brơi thâo, neh wa ană plơi anăp nao phun akha djuai ania:
“Plơi Kon Klốc, să Đăk Mar ƀing gơmơi rim thun leng kơ gum hrŏm lu črăn bruă pioh hơdor hăng pơpŭ, hơdor tơngia pran jua mơ̆ng rơnuk nao hlâo. Hrŏm hăng anun, dô̆ pơdah pran jua gum hrŏm hơbit, pran jua khăp lŏn ia hăng tơlơi ư-ang kơ phun akha. Plơi Kon Klốc ƀing gơmơi gum hrŏm pơdah atông čing hơgor, adôh suang ƀơi Sang Phơ̆t Kỳ Quang, anai lĕ hrơi yôm phăn hăng abih bang hơdôm rơnuk ƀing ta pioh hơdor hăng pơpŭ kơ pran jua mơ̆ng rơnuk nao hmâo hmâo pran jua tuh rơyut prong hăng plơi pla, lŏn ia”.

Hrơi huă pơsat ơi pơtao Hùng lĕ hrơi mông yôm phăn kiăng mơnuih ƀôn sang Việt Nam, mah dŏ pơpă tŭ mơn, lêng kơ anăp nao plơi pla ơi yă amĭ ama. Hăng neh met wa djuai ania Jarai, mah dŏ hơdip ƀơi kual Dap kơdư ataih yaih, anai ăt lĕ hrơi mông kiăng neh met wa pơtrut pran gum pơgôp, khăp pap, djă pioh gru grua, gum hrŏm pơjing tơlơi hơdip hiam klă ƀiă dong. Ayong Rčom Tốt, dŏ amăng plơi Ut, să Ia Hrung, tơring glông Ia Grai, tơring čar Gia Lai brơi thâo:
“Amăng plơi pla gơmơi ăt hok mơ-ak čơkă hrơi huă pơsat ơi pơtao Hùng. Ƀing gơmơi ăt pơphun ngui ngor, hơmâo mơnŭ čuh mơnŭ, hơmâo un čuh un. Čang rơmang neh met wa pơhlôm hơđong plơi pla, bơwih ƀong huă jai đĭ đăi, gir run pơhlôm kjăp pran gum pơgôp djuai ania, huăi pơčlah. Hrơi huă pơsat ơi pơtao Hùng, ƀing gơmơi ngui ngor mơ-ak, ngui mơñum ƀong hrŏm, čơkă hrơi ngă yang mơ-ak, rơnuk rơnua”.

Ơi Y Khen Byă, ƀơi buôn Ju, să Ea Tu, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak lăi pơthâo, hrơi Huă pơsat Pơtao Hùng rim thun ăt djơ̆ hăng “bơyan ƀong thun huă blan” mơ̆ng neh wa djuai ania Êđê đưm hlâo. Amăng tal anai, čing hơgor glăi tơ-oa đĭ, ngă hơdor glăi hơdôm phiăn juăt yôm phăn mơ̆ng djuai ania. Čing hơdor jing bơngăt jua bôh thâo đưm, nao hrŏm hăng djop phiăn juăt mơ̆ng djuai ania Êđê. Jua čing tô nao rai ană mơnuih hăng dêh čar atâo, ƀing yang rơbang hăng ơi yă đưm, mơ̆ng anun pơjing jơlan tô nao rai plơi pla. Ơi Y Khen Byă, pơdah pran jua:
“Hơdôm tơlơi atông dưi atông đĭ hăng lu bôh tŭ yua phara, bơhmutu ñu kah hăng tơlơi atông mơ-ak huă asơi hle, anun lĕ tơdơi kơ bơyan yuă hơpuă giong, neh wa mơ-ak ƀong mơñum, atông čing hơgor. Dua lĕ, ăt pơdah mơn tơlơi mơ-ak lĕ atông čing pioh adôh suang. 3 lĕ atông čing hơgor pioh mơ-ak kung kơpan. Anun lĕ đưm hlâo adih truh bơyan ƀong thun huă blan arăng amra kung hơdôm bôh kơpan phrâo glăi pơ̆ sang, ngă anih dô̆ kơ hơdôm mơnuih atông čing amăng tal jơnum ngui”.
Amăng bơyan ngui ngor mơng djop djuai ania ƀơi tơring čar Kon Tum kah hăng pơphun lu tơlơi ngui anăp nao plơi pla ơi yă amĭ ama. Hluai tui hơdôm tơlơi ngui ngor ngă yang rơbang amăng plơi pla ƀudah amăng sang anŏ, gru grua hơmâo pơdah tong ten anun lĕ, tơlơi phiăn, bruă pơdong plơi pla; hơdôm tơlơi ngui sô hơđăp, bruă tơnă hơbai….Mơnuih kơsem min gru grua A Jar, dŏ amăng plơi Đôn, phường Quang Trung, plơi prong Kon Tum brơi thâo, mơnuih djuai ania Bahnar, Sêdang ƀudah djop djuai ania ƀơi kual Dap kơdư man hơmâo tơlơi pơmĭn phara kơ plơi pla ơi yă amĭ ama mơng djuai ania pô, samơ̆ lêng kơ tơlơi pơmĭn hrŏm lĕ pơpŭ bơni, hơdor tơngia ơi yă amĭ ama hăng lêng kơ gir run pơjing, anăp nao hơdôm tơlơi hiam klă hloh.
“Mơng đưm đă ră hlâo, mah mơnih djuai ania Bahnar ƀudah Sêdang, ƀing ta lêng ană tơčô kơ ơi Kai Dêi hăng yă Kai Ke, ƀing mơnuih hơmâo tơlơi pơgôp prong amăng pơjing, wai pơgang plơi pla lŏn ia. Mơng đưm đă ră hlâo, ơi yă hơmâo tơkeng rai ană tơčô, truh ră anai lĕ ƀing ta. Mah dŏ pơpă, ngă bruă hơget, mah tơlơi hơdip đa glêh glar đa yâo mơ-ak, ƀing ta lêng djă ba amăng drơi jăn kơtăk drah mơng ơi yă. Yôm hloh, pran gum pơgôp mut hrŏm ăt kjăp phik, anih ană mơnuih thâo khăp pap, gum pơgôp, thâo djru tơdruă, gum hrŏm anăp nao tơlơi hơdip trơi pơđao, yâo mơ-ak”.

Hrŏm hăng pran jua anăp nao phun akha, anăp nao tơlơi hơdip phrâo klă hiam hloh, hrơi anai, neh wa djop djuai ania ƀơi kual guai dêh čar pơ̆ Tuy Đức, tơring čar Dak Nông, pơphun ngă yang Huă pơsat ƀơi Pra yang Pơtao Hùng ƀơi să Dăk Bu So. Hrŏm hăng djop mơnuih prăp lui jơnum tuĭ ñang, adơi Thị Mến (djuai ania Bơnông) ră ruai, thâo hơdor kơ ƀing Pơtao Hùng, ñu dô̆ hơdor tơlơi Wa Hồ pơtô hăng mơnuih amăng bruă tơhan, ling tơhan Grŭp tơhan Tiên Phong ƀơi Pra yang Giếng amăng kual djă pioh gru grua Pra yang Pơtao Hùng (tơring čar Phú Thọ) thun 1954.
“Wa Hồ pơtô: “Ƀing Pơtao Hùng hmâo pran pơdŏng lŏn ia, Wa anôm ta khom gum hrŏm wai pơgang”. Kâo amra hrưn đĭ hrăm hră klă pioh lơm pơpĕ đuăi mơ̆ng sang hră gưl 3, kâo amra pơplông mut sa bôh sang hră gưl dlông pơhrăm dong, hăng lơm tơbiă mơ̆ng sang hră, djru ƀơƀiă amăng bruă pơdŏng hăng pơgang Lŏn ia”./.
Viết bình luận