Hlăk rơbat hyu ƀơi jơlan amur lơ̆m glai kyâo pơtâo dêh čar wai lăng či Yok Đôn, să Krông Na, tơring glông Ƀuôn Đôn, tơring čar Dak Lak, rơman ania anăn H’Blŭ ƀuh mơnong ƀong, ñu ur preng iâu gơ̆p ñu nao ƀong hrŏm. Kiăo tui klôn rơman ania H’Blŭ, hơmâo rơman tơnô Khăm Phañ ăt đuăi nao pơ anăp adih ƀong phun pơtơi arăng koh ba nao čem dưm lui ƀơi anun. Giong ƀong, pŭ rơman anun đing đưng trun nao pơ ia krông, drum ia, mơnơi pŭk ia, kiăng ƀing tuai dŏ ĕp lăng.

Djop mơta bruă anun mơ̆ng dua drơi rơman tơnô ania, gơñu đuăi hyu ngui pơphul (phôl) tui tơlơi phiăn, phiăn hơmâo, ƀu hơmâo pô pơgô̆, puh pơđuăi gơñu ôh. Ƀing tuai nao ĕp lăng dŏ mơ̆ng ataih, ƀrô rơnuk rơnua mơ̆n, kơnong lăng mơ̆ng ataih đôč laih anun hmư̆ pô ba tuai hyu ngui, pôr pơthâo bruă mă, tơlơi pơhing bruă mă, guăi rơman, pơsăng rơman truh kơ rơman ƀlum, hmư̆ hiăp, gưt pô đĭ rơman git gai. Amai Phan Ngọc Quế Lâm, tuai mơ̆ng kuân 11, ƀôn prong Hồ Chí Minh nao ĕp lăng rơman ñu lăi:

“Pơƀuh rơman dŏ amăng glai klô hnong hnăi mơ̆ng đưm, lăng gơñu mơak biă mă ta ƀuh amăng pran jua mơak hrŏm mơ̆n, yua lăng gơñu đuăi hyu tui hăng gơñu kiăng djơh hăng anun. Rơman lĕ djuai hlô mơnong dŏ amăng glai klô, ñu dŏ amăng glai đuăi hyu hơdư̆ hor jing sa tơlơi klă hiam. Hmư̆ ayong anun lăi pơthâo, tơlơi pơhing kơ khul rơman mơak biă mă čang rơmang ta thâo hluh lu hloh kơ djuai rơman”.

Bruă ngă đuăi hyu ĕp, hyu ngui tui hluai tuor, hyu ĕp lăng lŏn glai jĕ giăm hăng djuai rơman yua kơ khua mua wai lăng lŏn glai đang kyâo dêh čar wai lăng, anun lĕ đang glai Yok Đôn laih anun anom bruă khul wai lăng hlô mơnong amăng glai kual ASIA ngă hrŏm mơ̆ng thun 2018. Hăng tơhnal pơkă wai lăng pŭ rơman lan ƀơi Dak Lak yua kơ ƀơi anăp ƀuh khul rơman tha tui lu laih, rơman arăng dŏ akă, tơning na nao ƀơi tơkai anun yơh pơ-ai buai hĭ. Ră anai hơmâo 10 drơi rơman mut hrŏm khul arăng prưh lui anai, amăng anun 6 drơi rơman ania juăt jĕ giăm, ngui tom ƀing tuai. Tui hăng ayong Phạm Xuân Quỳnh, mơnuih apăn bruă mơ̆ng kơčăo bruă wai pơgang hlô mơnong glai kual ASIA (Châu Á), hơdôm drơi rơman mut hrŏm phung anai, gơñu dŏ amăng glai, đuăi hyu hơdư̆ hor amăng đang lŏn mơnai glai klô dêh čar pơgang, huăi tơning ƀơi tơkai kah hăng hlâo ôh, phai lui mơtam yơh. Pơhrua nao đĭ rơman lĕ, ƀing tuai kơnong lăng rơman mơ̆ng ataih ƀiă, ĕp gơñu ƀong, rơbat hyu trun, drum ia, lăng rơman pit đih, pơdơi pơdă đôč….ƀu tek nao tơlơi hơdip mơda mơ̆ng khul rơman anun ôh.

“Pô mơgăt rơman ƀu djă tơkuh, ƀu djă hrĕ bră, gai tơlô̆ taih rơman ôh, kơnong djă gơnam brơi rơman ƀong ƀudah ngui hrŏm, pơtô rơman ngă tui anŏ ta kiăng. Ngă tui anun, kiăng rơman ñu hơmâo anih dŏ kah hăng amăng glai klô hnong hnăi đưm hlâo, ñu ĕp mă mơnong ƀong, rơ̆k tơ̆k, laih anun thâo ruah mă rơ̆k hơgĕt pơgang tơlơi ruă nuă, pơ-ai buai. Ƀrư̆ tui anun, khul rơman mơak hlak, rơngai laih anun suaih pral đôč. Gơnam ƀong, ia mơñum ĕp mă hơgĕt anŏ ñu kiăng. Tơlơi tŭ yua kơ rơman dưi pơđĭ tui lu hloh”.

Amăng 6 blan rơgao, anom bruă wai lăng đang glai Yok Đôn hơmâo čơkă tuai hyu ngui, ĕp lăng amăng tour ba tuai hyu amăng glai klô, jĕ giăm hăng rơman. Thun 2023, tour hyu ngui hrup anai, dưi pơphun lu hloh hơmâo truh 20 tour tuai hyu ngui mơak phara hloh ƀơi Việt Nam. Ayong Y Siêm Hđơ̆k, pô ba tuai hyu ngui amăng đang glai Yok Đôn lăi lĕ: Bruă ngă anai ƀuh rơđah ƀu kơnong ba glăi boh tŭ yua pơtrut hiam klă pơgang pŭ rơman đôč ôh, dŏ pơgang ba hyuh hyiăng anih dŏ jum dar pioh kơ tuai hyu ngui hok mơak hloh hăng dong yua mơ̆n hơdră anai.

“Tour hyu ngui ĕp rơman lĕ tour ba tuai hyu ngui amăng glai klô pơhưč lu tuai amăng dêh čar hăng tač rơngiao, hơdră ngă anai hơmâo ba glăi boh tŭ yua kơ khul rơman. Amăng mông hyu ngui ĕp lăng tui anun, djru kơ djop pô tuai thâo hluh tong ten bruă ngă thâo pơgang hyuh hyiăng, khăp kơ pŭ rơman hloh djuai hlô mơnong hin ră anai”.

Hrŏm hăng hơdră ba tuai hyu ngui ĕp lăng rơman, jĕ giăm hăng rơman, ƀing tuai nao ngui ƀơi đang glai dêh čar wai lăng či Yok Đôn ăt hơmâo dơ̆ng lu bruă mă pơkŏn kah hăng đĭ song nan amăng ia krông Srepok, hyu wah akan, pơdong rơnưh amăng glai, čơphil rup čĭm brĭm, kyâo pơtâo, bơnga amăng glai, rơbat hyu amăng glai, hơduah ĕp mơnong hơdip, pĕ añăm rơ̆k, ĕp bơmao amăng rưng…Ơi Vũ Đức Giỏi, Kơ-iăng khua anom bruă pơtô hrăm kơ anih dŏ jum dar hăng bơwih bơwang brơi kơ tuai, mơ̆ng sang bruă wai lăng glai Yok Đôn brơi thâo, anom bruă gơñu amra pơjing rai lu hơdră ba tuai hyu ngui, găn rơgao dŏ glăi amăng glai klô kiăng pơhưč ƀing tuai hyu ngui mơak.

“Đang glai Yok Đôn hơmâo pơpha lu tour tuai hyu ngui lăng rơman amăng mơkrah hrơi ƀudah abih ha hrơi, kiăng ĕp rơman ƀudah hyu lăng glai klô tui anŏ gêh găl hrơi mông, anŏ kiăng mơ̆ng tuai rơnguai. Pơ anăp anai, tơdơi kơ kơčăo bruă ba tuai hyu ngui ngă giong lĕ, đang glai Yok Đôn amra iâu pơthưr lu anom bruă tuh pơ alin, ngă hrŏm, apah anih dŏ, hyu ngui amăng glai, kiăng arăng tuh pơ alin prăk ba tuai hyu ngui amăng glai klô rơ-ơ̆ rơ-iom hiam mơak”.

Ngă tui pơgang lu mơta djuai mơnong hơdip, lu djuai hlô mơnong hin amăng glai rưng, đang glai Yok Đôn lĕ anih hơmâo lu mơnong ƀong, ia mơñum ăt kah hăng anŏ gêh găl pioh kơ pŭ rơman lan hăng rơman glai ƀơi Dak Lak dŏ hrŏm hăng pơwơ̆t glăi amăng glai klô hnong hnăi hrup đưm hlâo. Mơ̆ng anun, ngă anŏ gêh găl kơ pŭ rơman dŏ amăng glai, suaih pral hloh yua kơ rơngai mơai ñu đuăi hyu ƀong rơ̆k, hyu ngui, pơdơi pơdă huăi ngă bruă kơ ană mơnuih, laih dơ̆ng pơjing kơ bruă ba tuai hyu ngui mơak phara, hơmâo hơjăn đôč sit tuai nao pơ Dak Lak.