VOV4.Jarai - Dong mơng sui, mơnuih ƀôn sang plơi Krọt Dờng lăi ha jăn hăng să Bảo Thuận, tơring glông Di Linh, tơring čar Lâm Đồng lăi hrom hmâo lăng tha plơi K’Brel lĕ “Kông ngăn” yôm mơng plơi pla. Yua kơ tha plơi hmâo sa pran jua khăp kiăng, hor hăng abih pran jua hăng bôh thâo čing hơgor mơng djuai ania K’ho Sre. Thun 2021, Ding jum bôh thâo, bơkơjăp drơi jăn hăng tuai čuă ngui tŭ yap tha plơi lĕ “Nghệ nhân Ưu tú” amăng bruă gru grua bôh thâo đưm:

Ñu ruai glăi lĕ ñu thâo atông čing hơgor mơng hrơi dô̆ sa čô čơđai mơng 13 – 14 thun. Truh ră anai, amăng ñu ăt dô̆ mơn gru grua kơ hơdôm hrơi “ƀong kơbao” mơng sang anai truh sang adih, mơng hrơi anai truh hrơi adih, djơ̆ anô̆ ñu abih sa blan hăng hmâo djop tơlơi ngă yang jơnum ngui tui phiăn juăt mơng djuai ania K’ho. Ƀơi anun, hlăk ai lĕ atông čing, atông hơgor, dra ngek lĕ gum hrom djru bruă kơ pô sang pơphun mông ngă yang ƀong kơbao. Anun lĕ hơdôm hrơi mơ̆ jua čing hơgor tơtar đĭ dik dăk hăng jua mơñi anun tatar na nao amăng akô̆ ñu laih hling hlang hăng juăt biă kah hăng pơtrut ñu pơwot glăi hăng bôh thâo đưm dlai tlô phiăn juăt mơnuih djuai ania pô.

Sang anô̆ ơi K’Brel hmâo 3 adơi ayong, 3 čô leng kơ dưi ama gơñu pơtô glăi atông čing hơgor thâo biă. Truh ră anai, hrom hăng ơi K’Brel, adơi tơ-luĭ (tơkeng thun 1970) ăt gum hrom na nao mơn amăng hơdôm mông pơdah lom mơ̆ plơi pla, hrom hăng gong gai plơi pla pơphun bơkơtuai bôh thâo čing hơgor hrơi gum hrom hơbit djop djuai ania.

Rơngiao kơ bruă pơtô atông čing hơgor yua kơ Anom wai lăng bôh thâo – Tơlơi pơhing hăng bơkơjăp drơi jăn tơring glông pơphun, ñu dô̆ pơtô atông čing hơgor ƀơi sang jơnum gah Khul đăo Kala dong. Ƀu djơ̆ kơnong kơ hor đôč ôh, ơi K’Brel dô̆ abih pran jua amăng bruă pơtô atông čing kơ hlăk ai dong, biă ñu čơđai sang hră djuai ania biă ƀơi tơring glông. Ơi K’Brel lăng djơ̆ pran hloh lĕ hơdôm tơlơi atông kah hăng čing 6 tơlơi atông mơ-ak bơyan pơdai hle hăng bôh yôm kiăng lăi ană hia amĭ pơmui, mơ-ak abih bang hơdôm phiăn ngă yang jơnum ngui prong mơng djuai ania K’ho. Čing 5 hăng tơlơi atông mơ-ak ngă yang hơduah pơdai jor kơtor lu, hơjan klă pơ-iă hiam, bơwih ƀong đĭ kyar. Lăi dong kơ hơdôm tơlơi atông čing ơi K’ Brel lăi pơthâo:

“Tơlơi atông 3 lĕ čing čơkă mơ-ak, čing 5, čing 6 lĕ tơlơi atông čơkă tuai, ngă yang jơnum ngui, hơduah ia hơjan, rơkâo pơdai jor kơtor lu; biă ñu lĕ čing 2 lĕ čing yua pioh hơduah yang. Anai lĕ tơlơi atông yôm phăn yua pioh ngă yang – jing tô nao rai kơplah wah yang rơbang hăng ană mơnuih amăng bruă ngă yang mơng djuai ania K’ho. Rơngiao kơ anun, čing dua dô̆ hmâo tơlơi atông bơni ƀing mơnuih rơgơi mơbruă, mơnuih thâo bruă amăng plơi pla thâo bơwih ƀong huă pơđĭ kyar. Tơlơi atông čơkă mơ-ak adơi ayong kơnung djuai jê̆ giăm tum jơngum, rơkâo brơi hmâo tơlơi suaih pral. Anai lĕ anô̆ pha ra mơng hơdôm tơlơi atông čing mơng djuai ania K’ho Sre bơhmu hăng djop djuai ania pơkon”.

Nghệ nhân ưu tú K’Brel

Amăng plơi Krọt Dờng ră anai ăt dô̆ lu mơn mơnuih tha rơma ha rơnuk hăng ơi K’Brel thâo atông čing hơgor. Samơ̆ ƀu hmâo hlơi hor kơ čing hơgor kah hăng ñu ôh, yua kơ khom hor, khom thâo hluh hăng wot 6 čô mơnuih amăng grŭp atông khom gum hrom djơ̆ nao hrom lom atông anun kah mơng dưi atông čing ba bơngăt jua djuai ania amăng hơdôm tơlơi atông čing. Drơi pô tha plơi ăt juăt laih hăng hơdôm tơlơi pơdah, bơkơtuai, pơplông anet prong amăng tơring čar pô hăng tơring čar pơkon. Dưi bơkơtuai, hrăm tui mơng djop djuai ania pơkon kơ hơdôm tơlơi klă hiam mơng bôh thâo phiăn juăt, ñu jai pơsit pran jua hloh dong amăng bruă djă pioh hăng ngă tui bôh thâo čing hơgor mơng djuai ania K’ho Sre. Ơi K’ Brel ră ruai:

 “Čing hơgor lĕ bôh thâo phiăn juăt mơng djuai ania, kâo čang rơmang djă pioh na nao hăng ƀu kiăng rơngiă hĭ ôh bôh thâo phiăn juăt čing hơgor anai. Kâo kiăng pơtô glăi kơ hlăk ai thâo pơpŭ, djă pioh bôh thâo čing hơgor mơng ơi yă pioh glăi. Kâo čang rơmang hloh lĕ gong gai lăng ba djru brơi amra pơkra sa bôh sang dlông mơng djuai ania K’ho kiăng djă pioh glăi bôh thâo đưm mơng djuai ania K’ho mă yua kah hăng sang jơnum ngui bôh thâo, ƀơi anai amra pơtô glăi atông čing hơgor kơ ƀing čơđai djuai ania K’ho, djă pioh glăi bôh thâo phiăn juăt kơ rơnuk tơdơi, tơdơi dong, kiăng bôh thâo čing hơgor mơng djuai ania K’ho Sre amra dô̆ djă pioh na nao hăng pơlar đĭ hloh dong mơng djuai ania K’ho”.

Tha lơi ơi K’Brel hăng hră tŭ yap nghệ nhân čing hơgor

Hăng hơdôm tơlơi gum hơgôp mơng pô, thun 2012, ơi K’Brel dưi hmâo Gơnong bruă bôh thâo, bơkơjăp drơi jăn hăng tuai čuă ngui tơring čar Lâm Đồng tŭ yap nghệ nhân čing hơgor. Čih pioh hăng hơdôm bruă mă klă, gum hơgôp prong prin mơng tha plơi K’Brel amăng hơdôm hrơi rơgao hăng bruă djă pioh, ngă tui bôh thâo čing hơgor mơng djuai ania K’ho Sre, thun 2021, Ding jum bôh thâo, bơkơjăp drơi jăn hăng tuai čuă ngui dêh čar ta tŭ yap ñu lĕ “Nghệ nhân Ưu tú” amăng bruă gru grua bôh thâo đưm. Ơi K’ Hữu mă bruă ƀơi Anom bôh thâo să Bảo Thuận, tơring glông Di Linh, tơring čar Lâm Đồng, brơi thâo, ơi K’Brel lĕ tơlơi ư-ang mơn mơnuih ƀôn sang plơi Krọt Dờng lăi ha jăn, mơng să Bảo Thuận lăi hrom:

 “Ñu lĕ mơnuih abih pran jua hăng abih bang bôh thâo phiăn juăt đưm mơng ơi yă pioh glăi, ñu djă pioh na nao kah hăng gơnam yôm phăn, amăng anun hmâo bôh thâo čing hơgor. Lom čơđai ană amôn kiăng tơña, kiăng thâo, ñu leng kơ lăi pơthâo brơi abih pran jua, pơblang brơi rơđah phun akha kơ bôh thâo čing hơgor, ayup đing, bôh get kiăng ană tơčô thâo kơ bôh thâo djuai ania. Hlơi kiăng thâo, ñu abih pran jua pơtô glăi, hăng abih bang pran kiăng khăp hăng čing hơgor pioh ană amôn tơdơi anai kiăng khăp kơ bôh thâo phiăn juăt djuai ania pô, hơduah ĕp truh kơ hrăm tui. Gah rơnuk tô̆ tui djă pioh bôh thâo phiăn juăt, ră anai, rim plơi ƀơi să hmâo pơdŏng sa grŭp atông čing hơgor, ƀing čơđai hmâo hrăm thâo hăng thâo atông čing hơgor laih. Amăng anun, pran jua mơng ñu jing prong biă amăng djă pioh ngă tui bôh thâo čing hơgor ƀơi plơi pla”.

Hăng hơdôm bruă mơ̆ ơi K’Brel ngă hăng glăk ngă bôh thâo đưm čing hơgor mơng djuai ania K’ho Sre, čang rơmang, jua čing hơgor hrom hăng bôh thâo đưm čing hơgor amra tatar na nao hrom hăng rơnuk tô̆ tui mơng ană amôn K’ho ƀơi čư̆ siăng Di Linh./.

K’Brọp: Čih – Siu H’ Prăk: Pơblang