Hrŏm hăng pơđĭ kyar bơwih ƀong huă khom pơđĭ kyar glai rưng, hơdôm thun hăng anai, lu plơi pla mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă pơ anai, lu anom bruă kơnuk kơna ƀơi tơring glông, tơring čar Kon Tum dŏ djru hrŏm pơgang, djă pioh, mă yua anŏ yôm gru hiam phara hơjăn hơmâo lŏn mơnai glai klô, hlô mơnong, arong aruač, hnoh ia čư̆ siăng kiăng pơjing rai ngă gơnam bơwih brơi kơ tuai hyu ngui ĕp lăng. 

Ataih mơ̆ng plơi prong phun Kon Tum giăm 100 km nao pơ yŭ kơdư, plơi Vi Rơngeo, să Đăk Tăng, tơring glông Kon Plong dŏ phiăr amăng glai klô hơjăn păn kret kruai dơnai mơñi samơ̆ rơnuk rơnua mơak hlak. Akŏ blan 5 thun anai, 62 boh akŏ sang, hăng 300 čô mơnuih, abih bang lêng kơ djuai ƀiă Sedang (Hơdang) soh, hok mơak yơh hơmâo tŭ mă hră pơtrun mơ̆ng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Kon Tum pơsit plơi Vi Rơngeo jing plơi pla pioh kơ tuai hyu ngui dŏ glăi hrŏm ană plơi. Ayong A Hiên, pô ba jơlan hlâo amăng 4 thun hăng anai, pơtô lăi mơnuih ƀôn sang rơnăk sang anŏ gŏ uă, atông sang đang hmua brơi rơgoh, jơlan rô nao rai amăng plơi pla rơhaih rơhong, akŏ pơjing hơbô̆ plơi pla hiam rô̆, brơi mơnuih ƀôn sang khom pơblih hĭ bruă mă hơđăp laih anun pơblih tơlơi hơdip mơda, tơlơi juăt đưm mơ̆ng mơnuih ƀôn sang, ñu lăi:

“Ta hrơi mlam dŏ pơmin kơsem ĕp ngă hiư̆m pă dưi pơblih tơlơi pơmin bruă mă. Ră anai, tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang hơmâo hnun laih, tơdah lui na nao tui anun jai kraih tơnap, kơnong ngă hmua tơjŭ pơdai pioh huă đôč. Kual lŏn plơi pla gơmơi pla kơphê ƀu đĭ ôh, pla phun pla pơkŏn ăt ƀu hiam lơi. Kâo jŭ yap laih hrơi bruă mă bruă sa thun ƀu djop huă ƀong ôh. Kâo pơmin tŭ yua biă mă lĕ plơi gơmơi  khom ngă bruă čơkă tuai hyu ngui amăng plơi pla kah hơmâo prăk”.

Kiăng dưi jing anih pơhưč ƀing tuai nao ngui, rai mơ̆ng ataih, jĕ hai, mơnuih ƀôn sang plơi Vi Rơngeo hơmâo ba yua gơnam hơmâo baih amăng plơi, kyâo pơtâo, boh pơtâo amăng ia čroh hnoh, hrŏm hăng bruă pla bơnga, pơjing anih anom ngă hiam pioh tuai čuă lăng, hyu ngui amăng plơi, kyâo pơtâo pơprong dŏ hnong, tơ-ui mơak. Hneč mă anih hiam mơak hơmâo kyâo pơtâo pla rah bơnga hiam amăng glai, bơnga tai man laih anun rah djuai pơjeh bơnga phrâo pla amăng ƀưh, amăng kơthu\ng blŏ kơsu truh 1000 phun hăng yôl bơnga tai man brŭng brăng; pơphun kăng lui anih wai lăng hơjăn amăng đang war; djă pioh pơgang lui 5 blah đang bơnga ƀơi kơdư lêng kơ bơnga tai man hăng bơnga eh aseh, bơnga sim ƀudah bơnga dŭ jum dar plơi lăng hiam biă mă. Hrŏm hăng anun, ană plơi pla hrăm hăng djă pioh gru grua hiam đưm, čing hơgor, gông brô̆, yut suang hăng mơnong ƀong huă tơnă hơbai tui gru grua đưm soh, djop mơta mơnong ƀong huă đưm djuai ania Sedang bơwih brơi kơ ƀing tuai hyu ngui apah dŏ glăi, apah huă ƀong, ngui ngor laih anun hmư̆ atông čing, suang arap hrŏm ană plơi pla, kiăng kơ ƀing tuai mơak. Tha plơi, ơi A Wiñ, pô sang anŏ sa amăng 5 boh sang anŏ thâo hăng djop anŏ gêh găl čơkă tuai dŏ glăi amăng sang anŏ wơ̆t hrơi hăng mlam ñu lăi:

“Kiăng ngă sang anai pioh čơkă tuai dŏ glăi đih pit mơmŏt mlam, kâo prăp lui kyâo pơtâo či pơdong sang amăng 4 thun. Sui mơ̆ng anai 2 thun sĭ 4 drơi kơbao pioh pơdong sang phrâo. Ƀu kơnong ĕp prăk tla kơ ƀing pơkra sang hăng jak iâu ană plơi pla djru hrŏm, anun giong giăi hĭ sang. Kâo hor biă mă sang djơh hăng anai dŏ rơ-ơ̆ rơ-iom, tuai hyu ngui đih glăi djop pô hor soh”.

Sa amăng 2 anih bơwih ƀong huă phun mơ̆ng tơring čar Kon Tum, tơring glông Kon Plong pơtong lĕ bruă tuai hyu ngui yơh amra jing bruă bơwih ƀong huă phun. Bruă mă pơgang pioh glai klô ayuh hyiăng hiam klă, anih dŏ jum dar mơak, pơgang lŏn mơnai glai klô hnong hnăi jing sa bruă mă yôm phun, či ngă mơ̆ng anun hrŏm hăng lŏn mơnai glai klô hơmâo baih hlâo hăng gru grua hiam đưm phara hơjăn mơ̆ng djuai ania Sedang, Hrê hơmâo 80% mrô mơnuih ƀôn sang, amra pơjing rai bruă čơkă tuai hyu ngui sit nik gêh găl lu hloh. Ră anai, hrŏm hăng bruă pơtrut tui, pơgang pioh glai klô kyâo pơtâo rơbêh 100.000 ha dŏ hnong đôč, tơring glông Kon Plong dŏ hur har ngă bruă pla kyâo amăng glai, pla glăi kyâo ƀơi rưng dŏ hui, kiăng kơ lu phun kyâo hloh. Amai Đỗ Nguyễn Cát Tiên, Kơ-iăng Khua Khul tuai hyu ngui Măng Đen, ană bă mơ̆ng Đà Nẵng, yua khăp kơ lŏn mơnai glai klô Kon Plong, nao dŏ hơdip mơda ƀơi tơring kual Măng Đen, hlong juăt hĭ hăng kual lŏn mơnai ƀơi anai yơh laih anun ñu pơphun iâu pla mă pô rơbêh 1000 phun kyâo, ñu lăi:

“Lơ̆m kâo glăi pơ Măng Đen dŏ amăng anih hơmâo glai klô tui anun ta ƀuh mơak biă mă amăng pran jua, ai hơtai hơđong ƀu hơmâo tơlơi bơngơ̆t hơgĕt ôh lăng hrup sa čô čơđai, hơmâo amĭ ama dŏ krôp ba na nao. Yua kơ anun, kâo pơmin djă pioh, wai pơgang kyâo glai, pla pơhrua dơ̆ng kyâo pơtâo sa bruă mă khom ngă. Laih anun kâo čang rơmang lu mơnuih amăng tơlơi hơdip mơda ta boh ƀiă khom pla hơmâo sa phun kyâo hai. Kâo kiăng lăi brơi abih bang mơnuih thâo hluh amĭ lŏn tơnah ta hơmâo brơi laih kơ ta lŏn glai Măng Đen lu gram gơnam yôm, ƀing ta ană mơnuih mơnam khom djă pioh wai pơgang yua tơdah ƀu hơmâo glai klô, amra ƀu hơmâo Măng Đen ôh lah”.

Ơi Đặng Đình Toán, Khua anom gru grua boh thâo hăng tơlơi pơhing tơring glông Kon Plong brơi thâo, gong gai kơnuk kơna hăng anom bruă amăng tơring glông hlăk ngă tui lu hơdră kiăng wai pơgang anŏ hiam lŏn mơnai glai klô laih anun djă pioh, pơđĭ tui gru grua hiam glai klô mơ̆ng mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă pơ anai pioh pơtrut bruă čơkă tuai hyu ngui:

“Kơnong hơdôm gru grua hiam đưm mơ̆ng djuai ƀiă khom djă pioh, pơgang lui, biă mă ñu anih dŏ lŏn mơnai glai klô hơdip mơda mơ̆ng mơnuih ƀôn sang juăt dŏ mơ̆ng đưm. Bruă mă djă pioh gru grua hiam lĕ blung hlâo pơphun rŭ glăi anih ngui ngor atông čing yut suang; pioh ngă anih pơdah rai tơlơi ngui ngor ngă yang rơbang, h’ŭ yang atâo đưm ƀudah tơlơi ngă yang pơpŭ kơ pin ia, hmua tơdron, tơnang ia, hmua pơdai, huă asơi hle....Abih bang bruă mă anun gơmơi pơtô lăi mơnuih ƀôn sang djă pioh hăng pơđĭ tui kiăng pơdah kơ ƀing tuai hyu ngui ĕp lăng”.

Truh ră anai, mah aka ƀu ba glăi boh tŭ yua lu ôh, gơnam bơwih brơi kơ tuai hyu ngui, ĕp anih anom gru hiam lŏn mơnai glai klô, gru grua hiam Măng Đen lăi pha, tơring glông Kon Plong, tơring čar Kon Tum hnun mơ̆n, ăt jing anih pơhưč ƀing tuai hmư̆ hing nao kơ Măng Đen, kiăng hyu ĕp lŏn glai čư̆ siăng hiam mơak dŏ hnong đôč, Hyu lăng glai klô kyâo pơtâo đut mơta lăng, phun kyâo, bơnga amăng glai hyơ hyơr bă hră kah hăng ĕp lăng jrai ia, ia dơnao: Pa Sĭ, Đak Ke, Lô Ba, Tong Đam, Tong Yơri...hrŏm hăng anih anom rơ-ơ̆ hyŏm mơak rơ-ơ̆ rĭm blan jing sa anŏ hơmâo phara hơjăn ƀơi Kon Plong. Amăng 6 blan akŏ thun 2023, hơmâo truh 700.000 wơ̆t tuai nao rai ƀơi Kon Plong, đĭ hmar biă mă pơkă hăng thun 2022. Hră pơtrun jơnum ping gah tal XIX tơring glông Kon Plong, hơmâo pơkă tơhnal pơtrun truh thun 2025, pơđĭ tui hnong tơ-ui mơ̆ng kyâo glai truh 83% đơ đam lŏn glai amăng tơring glông. Lơ̆m rơnuk anai ayuh hyiăng lŏn tơnah pơblih ƀu klă, jai hrơi răm ƀăm kơtang, hăng tơlơi hơmâo anih anom hiam mơak phara lŏn glai pioh glăi, tuai hyu ngui amăng glai klô, hyu ĕp lăng gru grua hiam plơi pla, tơring glông Kon Plong, tơring čar Kon Tum hơmâo rơnoh pơđĭ kyar hơđong kjăp hmư̆ hing nao lăng lŏn mơnai glai klô hiam hăng hlăk pơjing rai anŏ pơhưč kơtang ƀing tuai rơnguai hor nao ngui ƀơi anun.