Kơñ pơgi hlơi dơ̆ng adoh Kưt anai ?
Chủ nhật, 01:04, 27/11/2022 H'Zawut/Nay Jek pơblang H'Zawut/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Amăng tơlơi adoh đưm djuai ania Êđê, phara hăng er adoh Eirei rơyuh yut suang drơi jăn rah adoh rah, hmư̆ kơdok kơdor hloh, bơ er adoh kưt ñu iâu đĭ, bơtơpư̆ jua, er amăng đok tơbiă jua adoh hăng boh pia pơtưh anit glăi.

Tơlơi adoh kưt ăt adoh pơtưh nao rai bơhmutu hăng lu mơta rup rap laih anun hơmâo boh yôm či lăi lu mơta, ra anăn, boh nik ñu anai lĕ tơlơi adoh amăng Khan, Jrai ta lăi hri. Sa gru grua hiam mơ̆ng djuai ania Êđê hlăk dŏ ƀơi anăp kriăng či rơngiă laih yơh,  yua ƀu hơmâo anih dŏ djă pioh, adoh ngui laih anun ƀing thâo adoh kưt jai hrơi rơkut pô̆ baih.

Kưt lĕ adoh pơtưh anit glăi djop bruă. Amăng hơk hơr ră ruai kơtuai akhan arăng lăi adoh hăng ruai, ƀudah hri, ră ruai kơ tơlơi hơmâo lu tơlơi hning rơngôt mơ̆ng ta pô samơ̆ ƀu hơmâo yŭ đĭ trun lu ôh, kơnong sa er adoh đôč. Tơlơi kưt pô adoh iâu đĭ djăl biă laih anun ñu pơdlưh đok hmư̆ tơpư̆ mơak. Hăng hơdră adoh, anit drơi, rơngiao kơ mơnuih thâo adoh kưt, mơnuih pơkŏn thâo mơ̆n kưt. Kah hăng amăng mông rơngôt hning luh hla kyâo pơtâo, djai brŭ, jôk mơyut adoh kưt čok ră ruai glăi tơlơi hơdip, bruă mă mơ̆ng đuăi nao, ƀudah amăng hrơi mơak ngă yang ƀong mơñum, ngui ngor arăng adoh kưt mơ̆n kah hăng tơlơi bơ ră ruai, pơtưh tơdruă, pơtă pơtăn ană plơi pla lơ̆m plơi pla kiăng thâo gum pơgôp nao rai mă bruă pưk hmua, pla pơjing, pơtăn dŏ dong ƀong huă tơpă hiam, laih anun hơmâo mơ̆n tơlơi pơtưh pơkhăp tơdăm dra, bơni tơdruă.

Mơnuih kơhnăk adoh kưt Y Đhin Niê, Ƀuôn Triă, să Êa Tul, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak brơi thâo: Lơ̆m ñu kưt juăt hơmâo đing buôt ƀudah iâu lĕ đing kliă đing buôt čhôč ayup hrom kiăo tui er kưt, ƀudah pô adoh mơtam ayup rah mông ñu jưh đut pơdơi boh pia. Tơlơi pơtưh amăng adoh kưt hơmâo tơlơi lăi nao bơhmutu,  pơhiăp hrêng samơ̆ phara biă mă anŏ hiam ñu hăng tơlơi hri, khan.

“Tơlơi pơtưh amăng hri hăng adoh kưt đôč đač hơmâo anŏ phara soh. Adoh kưt đôč đač lĕ arăng pơmin mă mông anun, plĕ mă tơlơi pơhiăp pơgăl brơi djơ̆, bơhmutu kơ lu mơta tơlơi lăi nao kơ mơnong mơnuă samơ̆ djơ̆ pran jua mơnuih hmư̆. Kah hăng pơtưh lăi nao phun kyâo, čơnuh bơnga, rơ̆k tơ̆k...Bơ khan ƀudah hri lĕ pơtưh mơ̆n ñu hơmâo er adoh iơ̆k ba mơtam, ƀu tŏ tui boh pơhiăp anai hăng boh pơhiăp adih ôh, ñu hơmâo boh pia rơrăk mơ̆ng phun truh pơtơdŭ pơtưh soh hăng er adoh hri ba mơtam”.

Tơlơi hơdip hrup ia rô rơnuk anai pơjing rai bruă mă khă pơgăn hĭ kơ bruă djă pioh hơdôm mơta anŏ hiam gru ama grua amĭ, ia rơgơi tơlơi kơhnâo ană mơnuih mơ̆ng đưm đă, amăng anun adoh kưt amăng tơlơi adoh đưm djuai ania Êđê. Mơnuih kơhnăk adoh đưm Y Ƀhĭ Ayun, 62 thun, ƀuôn Kna, să Čư̆ Mgar, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak, lăi: ƀing mơnuih thâo adoh đưm tha rơma laih amăng plơi, kơnong ƀing anun yơh phun akha, kyâo aliăng sar kơ tơlơi adoh đưm Êđê, lơ̆m anun hơmâo Kưt. Bruă tŭi jă a apui kiăng pơtrut pran hơtai tơlơi hur har kơ ană tơčô thâo khăp kơ er tơlơi adoh đưm djuai ania, djă pioh gru ama grua amĭ anun ƀu amuñ ôh, yua dah ƀing kơhnăk, ƀing gru thâo pơtô glăi ƀu lu ôh. Mơnuih kơhnăk adoh đưm Y Ƀhĭ Ayun lăi:

“Hơdôm ƀing tha rơma đôč thâo kưt. Ră anai, ƀing tha rơma thâo kưt glăi abih hăng ơi yă baih. Bơ ƀing thun hlăk ai ƀiă ƀu thâo kưt ôh. Kơnong thâo adoh tơlơi adoh rơnuk anai đôč. Đưm hlâo ƀing thâo adoh kưt juăt adoh, juăt kưt amăng mông ngă yang ngui mơak. Ră anai ƀu ƀuh dơ̆ng tah. Tơdah thâo kơnong adoh tŭ kơ hơmâo ƀu dơlăm kah hăng ƀing tha rơma ôh. Kâo rơngôt biă mă yua anun lĕ gru grua hiam, ia rơgơi kơhnâo ơi yă đưm ta. Čang rơmang ƀing thâo kưt adoh hrip pioh, pơtô brơi kơ ană tơčô hrăm pioh, hơdôm mơnuih arăng pia yang brơi kah thâo”.

Tui hăng Y Mang, Kơ-iăng Khua anom bruă gru grua tơlơi pơhing tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak, tơring glông Čư̆ Mgar ră anai hơmâo 318 čô mơnuih thâo pơtưh, adoh đưm, lu biă mă ñu ƀơi să Ea Tul. Kiăng djă pioh tơlơi adoh đưm kơ ană tơčô rơnuk tơdơi, thun blan rơgao, anom bruă gru grua boh thâo tơring glông hơmâo gir run abih pran jua pok anih pơtô hră, truh pơ kual plơi pla, khă tui anun anai lĕ bruă mă dŏ tơnap tap biă mă kiăng hơmâo tơlơi gir run sơ̆ pran jua kah dưi:

“Hăng anom bruă wai lăng gru grua, djă pioh tơlơi phiăn hiam gru grua klă đưm tơnap tap biă mă, sa tơlơi bơngơ̆t prong lu tơlơi gun gan. Sit mơ̆n ƀu yua anun lui hĭ ôh, khom hơmâo lu bruă mă đing nao brơi djă pioh. Lơ̆m anun, tơlơi adoh đưm Êđê hăng djă pioh bruă ngă tơlơi ngui ngor kiăng hơmâo anih adoh pơtưh nao rai khom pok na nao, rĭm thun, lu bruă mă kiăng pơtô glăi hăng rŭ djă pioh lu bruă ngă gah gru grua hiam. Ngă na nao tui anun kah dưi djă pioh, dưi dŏ glăi”.

Bơ yă Linh Nga Niê Kdăm, sa čô mơnuih kơsem min, hơduah ĕp na na gru ama grua amĭ đưm djop djuai ania ƀơi Dap Kơdư brơi thâo, ră anai ƀu hơmâo anih pioh adoh, pioh kơ bruă pơtô hrăm gru grua hiam đưm. Bruă pơtô glăi, ră anai djă pioh tơlơi adoh Êđê, amăng anun tơlơi adoh kưt tơnap biă mă. Kơnong ƀing thâo adoh, ƀing yang brơi mơ̆ng anet hor adoh suang kah thâo hrăm tui.

“Djă pioh sa tơlơi adoh đưm tơnap biă. Hlâo adih, djop mơnuih bưp nao rai lĕ adoh, kưt, eirei mơtam, ƀing hlăk ai tơdăm dra pơtưh nao rai hăng tơlơi pơkhăp, tơlơi kiăng pơđưh nao rai. Arăng hmư̆, ƀuh hla tui mơtam. Yang brơi kơ ih ih thâo. Ih yang ƀu brơi ôh ƀu thâo ôh. Ƀu hơmâo pơtô brơi adoh kưt hăng eirei ôh. Djop mơta tơlơi ngui ngor ngă yang mơak amăng plơi, tơlơi ngui ngor anun yơh mông gêh găl kơ arăng adoh kưt hăng eirei. Hơdră pơtô glăi tơlơi hơk hơr đưm tui anun. Ră anai, bruă ngă anun ƀu dŏ dơ̆ng tah. Anun khul čơđai muai ƀu hơmâo anih či adoh eirei hăng tha ƀu hơmâo anih adoh kưt. Amăng hơdrôm hră pơtô tơlơi adoh suang  kơ čơđai sang hră gưl sa kâo rơkâo laih mơ̆n pơtô adoh đưm pơ Ƀôn Dur Kmăl kiăng djă pioh pơtô glăi kơ čơđai rơnuk tơdơi ».

Mơ̆ng đưm laih, er adoh kưt lĕ sa mơnong ƀong mut tơma amăng pran jua ngă mơak ƀu kơƀah ôh amăng tơlơi hơdip mơda rĭm hrơi djuai ania Êđê. Yua mơnuih ƀôn sang djuai ania Êđê thâo pơpŭ djă pioh na nao gru ama grua amĭ tơlơi adoh đưm hiam phara, mơak phara kơ djuai ania. Tơdah djop sang bruă kơnuk kơna hơmâo hơdră djơ̆ găl amăng bruă pok anih pơtô glăi, djă pioh na nao tơlơi adoh kưt mơ̆ng djuai ania Êđê sit mơ̆n či rơngiă tui yơh.

 

 

 

H'Zawut/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC