Man gŏ lŏn mơ̆ng djuai ania Mnông Rlăm-sa mơta gơnam pơhưč tuai hyu ngui
Chủ nhật, 07:19, 10/12/2023 H'Zawut Byă/Nay Jek pơblang H'Zawut Byă/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Djuai ania Mnông Rlăm dŏ pơ să Yang Tao, tơring glông Lak, tơring čar Dak Lak ră anai ăt dŏ djă pioh bruă pơkra gŏ, man gŏ amŏ hăng lŏn khur, lŏn krăi. Anŏ hiam phara ñu pơ anai lĕ, ƀing mơnuih thâo man gŏ lŏn pơkra ming hăng tơngan đôč, pơjing rai gơnam gŏ amŏ laih anun čuh hăng apui djuh. Hăng hơdră pơkra ming tui anun,  hơmâo pơjing rai gơnam pioh čơkă tuai, pơhưč lu tuai amuaih nao ĕp lăng blơi gơnam ƀơi plơi pla.

Ƀuôn Dơ̆ng Ƀăk, să Yang Tao, tơring glông Lak jing anih dŏ djă pioh bruă pơkra ming gŏ amŏ hăng lŏn krăi mơ̆ng djuai ania Mnông. Găn rơgao hơdôm rơtuh thun, djuai ania Mnông Rlăm ƀơi Ƀuôn Dơ̆ng Ƀăk ăt dŏ djă pioh đôč bruă pơkra ming gơnam gru đưm mơ̆ng djuai ania pô. Ƀing mơnuih kơhnăk hyu klơi, kuai mă lŏn krăi, lŏn khur, man gŏ lŏn, man gơnam hơmâo ngă rup ƀơi čơlŭ mong, gŏ amŏ jing kah hăng rup rơman, rup rơmô kơbao, krua mrua....Giong anun, arăng mă kam pơdai, djuh kyâo čuh rŏm apui, dưm nao gŏ amŏ phrâo man hăng lŏn krăi anun pioh čuh rŏm amăng apui. Hăng hơdră pơkra ming phara biă mă djơh hăng anai, lăng hrup hăng amuñ amĕ đôč samơ̆ ñu yôm biă mă anŏ djă pioh gru ama grua amĭ mơ̆ng djuai ania.

Ră anai, ƀing mơnuih kơhnăk thâo man gŏ lŏn kơnong dŏ mă 10 čô đôč, anun yơh khua mua gong gai kơnuk kơna tơring glông, plơi pla đing nao kơ bruă pok anih brơi pơtô bruă pơkra gŏ amŏ hăng lŏn kơ čơđai muai rơnuk tơdơi thâo. Yua tơlơi hơdip mơda rơnuk phrâo dik dăk hloh, hơmâo lu mơta gŏ amŏ arăng pơkra ming hiam phrâo, hơmâo anăn gru kơnăl hiam hloh djop mơta ia iom pơhrôp hiam samơ̆ mơnuih ƀôn sang pơ anai ăt dŏ djă pioh gơnam pơkra ming gŏ lŏn mơ̆ng đưm djuai ania laih anun gir run pơtô glăi kơ ană tơčô mô yâo rơnuk tơdơi. Amai H’Tit Long Diñ, Ƀuôn Dơ̆ng Ƀăk lĕ sa čô mơnuih nao hrăm, thun dŏ hlăk ai đôč, ñu hur har biă mă tơña hơduah hrăm tui kiăng djă pioh bruă pơkra gŏ lŏn mơ̆ng djuai ania Mnông.

“Kâo hrăm bruă man gŏ lŏn anai kiăng tơdơi adih pơtô glăi kơ ană tơčô anăm lui raih hĭ ôh gru ama grua amĭ djuai ania Mnông Rlăm mơ̆ng đưm đă pioh glăi. Kâo hor biă mă anun yơh kâo tui hrăm hăng gir hrăm kiăng thâo tơdơi anai pơtô glăi kơ ană tơčô kah hăng kâo tui hrăm anai, hnun kah ană tơčô hơdor pioh mơ̆ng lu črăn pơkra ming, anih nao kuai mă lŏn krăi či man gŏ lŏn”.

 

Nguyễn Anh Tú, Kơ-iăng Khua jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Lak, tơring čar Dak Lak brơi thâo: Ră anai, tơring glông hlăk gir run pok pơhai bruă pơkra ming gŏ lŏn Ƀuôn Dơ̆ng Ƀăk, ƀu kơnong mă yua amăng sang anŏ đôč ôh, dŏ pơđĭ kyar lu hloh amăng plơi pla mơnuih mơnam. Bruă pơkra ming gŏ lŏn mơ̆ng djuai ania Mnông hơmâo pơhưč lu tơlơi đing nao, mơ̆ng lu mơnuih ƀôn sang hăng tuai rơnguai, laih anun jing kah gơnam yua kiăng djă pioh phara biă mă mơ̆ng lu mơnuih sit ƀuh ñu.

“Tơlơi pơmin hăng anŏ kiăng mơ̆ng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông pơ anăp adih git gai djop anom bruă pơdjơ̆ nao, biă mă hăng anom bruă gru grua tơlơi pơhing, djop anom bruă wai lăng mơ̆ng kơnuk kơna amra pơkra hơdră, kơčăo bruă pioh pơđĭ kyar bruă pơkra ming gŏ lŏn ƀơi ƀuôn Dơ̆ng Ƀăk, să Yang Tao anai lu hloh. Laih anun mă yua lu rơnoh prăk mơ̆ng mơnuih mơnam djru hrŏm laih anun rơnoh prăk mơ̆ng dêh čar tui hơdră bruă 1719 mơ̆ng Kơnuk kơna amăng kơčăo bruă mrô 6 pioh pơđĭ kyar tui plơipla  pơkra ming gŏ lŏn anai. Kơñ pơgi amra pok pơhư prong tui bruă mă pôr pơthâo gơnam pơkra ming mơ̆ng plơi anai truh pơ lu anih amăng dêh čar hăng tač rơngiao pioh kơ tuai rơnguai hyu ngui blơi yua djă pioh amăng sang anŏ”.

Phrâo anai, Sang djă pioh gơnam gru Dak Lak hơmâo ngă hrŏm gong gai kơnuk kơna plơi pla pok anih pơtô pơkra gŏ lŏn kơ phung hlăk ai, čơđai muai laih anun lăi pơthâo gơnam pơkra mơ̆ng lŏn Ƀuôn Dơ̆ng Ƀăk truh pơ djop anih anom tuai čuă ngui. Lu khul tuai hyu ngui weh nao lăng hăng lông pơkra hrŏm, blơi gơnam gơñu pơkra mă pô pioh djă ngui, răk lui amăng sang anŏ. Marc Pouliot, sa čô tuai mơ̆ng dêh čar Canada lăi:

“Ƀing gơmơi rai pơ anai, bưng băi biă mơ̆n dưi ĕp lăng ngă hrŏm gru grua hiam, bưp mơnuih ƀôn sang plơi pla pơkra ming gŏ lŏn. Gơmơi mơak hăng mut hrŏm sem tơlơi hơdip rim hrơi mơ̆ng mơnuih ƀôn sang pơ anai. Anai lĕ tal đuăi hyu mơak biă mă, gơmơi ƀuh arăng dŏ pơkra ming, pơdar rơsung man gŏ lŏn hmar biă, tơngan gơñu man, klia rơgơi mơ̆n, kiăng pơjing rai gơnam djă, gơnam yua mơ̆ng lŏn krăi, lăng hiam biă mă, anai lĕ tal blung a gơmơi ƀuh hăng lăng arăng ngă rơgơi biă mă yơh”.

Tui hăng Trần Quang Năm Kơ-iăng Khua sang bruă djă pioh gơnam gru tơring čar Dak Lak, Kơčăo bruă “Djă pioh, pơđĭ tui rơnoh yôm gru grua đưm hiam klă djop djuai ania ƀiă lir hơbit hăng pơđĭ kyar bruă tuai hyu ngui” dưi sem kah hăng hơdră ngă tŭ yua biă mă kiăng djă pioh hăng pơđĭ tui rơnoh yôm gru grua hiam phara mơ̆ng djop djuai ania tơring čar. Anai dưi lăng kah hăng mông gêh găl yôm pơphăn biă mă kiăng kơ bruă pơkra ming gŏ lŏn mơ̆ng đưm djuai ania Mnông Rlăm ƀơi Yang Tao dưi djă pioh na nao. Trần Quang Năm Kơ-iăng Sang bruă djă pioh gơnam gru tơring čar Dak Lak brơi thâo:

“Anai lĕ bruă mă čuh, ming gơnam hăng lŏn krăi blung a mơ̆ng djuai ania Mnông kiăng djă pioh hăng pơđĭ tui rơnoh yôm kơ gru grua hiam djop djuai ania ƀơi tơring. Rim djuai ania lêng kơ hơmâo gru grua hiam phara soh, kiăng lăi pơthâo kơ mơnuih ƀôn sang plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt hăng tuai rơnguai hyu ngui ĕp lăng djop anih glăi ngui pơ Ƀuôn Ma Thuôt thâo kơ bruă pơkra ming gơnam mơ̆ng lŏn krăi ñu phara biă mă mơ̆ng djuai ania Mnông. Pôr pơthâo hăng pơdah brơi ƀuh kiăng ƀing tuai ĕp lăng găn rơgao ngă hrŏm pơkra rai gơnam yua mơ̆ng lŏn krăi laih anun ƀing kơhnăk pơkra ming pơtô brơi tuai ngă bruă hrŏm kiăng mơak”.

Hăng tơlơi gir run hur har mơ̆ng djop gưl anom bruă kơnuk kơna laih anun sa pran jua tơlơi thâo hluh mơ̆ng mơnuih ƀôn sang plơi pla Yang Tao, thâo rơđah kơ rơnoh yôm phara biă mă bruă pơkra gơnam hăng lŏn krăi đưm, tơlơi phiăn gru grua djuai ania Mnông kơñ pơgi plơi pla thâo pơkra ming gŏ lŏn djuai ania Mnông Ƀuôn Dơ̆ng Ƀăk amra jing anih tuai hyu ngui, pơhưč lu tuai nao ngă hrŏm ĕp lăng bruă mă pơkra ming gŏ lŏn.

 

 

H'Zawut Byă/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC