VOV4.Jarai - Blan 6 thun 1957, Wa Hồ glăi čuă tơring čar Quảng Bình. Mơnuih djuai ania Vân Kiều - Pa Cô ƀơi hơdôm boh tơring čar Quảng Trị, Quảng Bình hơmâo pơkiăo nao ƀing mơnuih plơi pla đăo gơnang, gir nao mơng plơi pla ataih yaih či bưp Wa Hồ, rơkâo brơi mơnuih Vân Kiều, Pa Cô dưi djă kơnung Hồ mơng Wa. 65 thun rơgao, mơnuih Vân Kiều - Pa Cô pơ-ư pơ-ang hơmâo ngă ană amon Wa Hồ, lêng gir run hrưn đĭ.

Hlâo adih, mơnuih djuai ania Vân Kiều - Pa Cô hơdip hơjăn ñu amăng glai klô, gru grua, tơlơi hơdip ƀu đĭ kyar. Hmư̆ tui tơlơi jak iâu mơng Ping gah hăng Wa Hồ, neh met wa hơmâo pơdong plơi, mut hơdip hrŏm hăng mơnuih djuai ania pơkŏn. Ơi Hồ Thạch, 62 thun, dŏ ƀơi plơi Cẩm Ly, să gah čư̆ Ngân Thuỷ, tơring glông Lệ Thủy, tơring čar Quảng Bình hơmâo neh met wa amăng plơi lăng kah hăng gru kơnuih ba jơlan găn rơgao tơnap tap, ngă pơdrong. Hơdip amăng sang anŏ tơnap tap, tơlơi pơmin mơng ơi Hồ Thạch lĕ mơnuih djuai ania Vân Kiều djă kơnung Hồ mơng Wa, anun jing ƀu kiăng rin rơpa, ƀu tơguan tơlơi gum djru mơng Kơnuk kơna ta ôh. Ơi Thạch rơmet hnă gơnam nao pơ kual dơnung hrăm tui arăng hơdră bơwih ƀong. Mơng dua plă tơngan soh sel, ră anai, ơi Hồ Thạch hơmâo 20 ektar đang glai pla mă, pơhrui glăi 200 klăk prăk rim thun, 1 tơdron rông un, rông bip hơmâo dơnao akan, pơhrui glăi prăk rim hrơi.

“Ăt hrăm tui mơng adơi ayong pơ kual dơnung mơn, arăng pơtô brơi, ƀuh arăng bơwih ƀong dưi lĕ ta hrăm tui. Kâo lĕ mơnuih djuai ania Vân Kiều hơmâo kơdrưh biă mă yua djă kơnung Wa Hồ. Kiăng djơ̆ hăng tơlơi anun, kâo khŏm hmư̆ tui Ping gah, Kơnuk kơna, khŏm gir jik bruă ngă hmua, găn rơgao tơnap tap đah mơng hơdip dơnap, kiăng djơ̆ hăng kơnung Hồ mơng Wa”.

Neh met wa djuai ania Vân Kiều thâo bơwih ƀong, ngă pơdrong djơ̆ hăng kơnung Hồ mơng Wa.

Yă Hồ Thị Thoi, dŏ ƀơi să Trọng Hóa, tơring glông Minh Hóa, tơring čar Quảng Bình ăt jing gru mơnuih đah kơmơi djuai ania Vân Kiều hmư̆ hing. Ñu lĕ đah kơmơi djuai ania Vân Kiều blung a ƀơi tơring čar Quảng Bình ngă Khua git gai ping gah să Trọng Hóa, hơmâo Khua dêh čar brơi Hră bơni yua ngă bruă rơgơi, djru hơkrŭ hăng pơtrut tui khul pơlir hơbit djŏp djuai ania ƀiă thun 2019. Mơng anet truh kơ prong dŏ pơ plơi La Trọng, să guai dêh čar Trọng Hóa rin rơpa, tơlơi hơdip tơnap mơng anet yơh pơtrut pran jua mơnuih đah kơmơi Vân Kiều anai gir hloh dong. Gum ngă bruă ia jrao amăng plơi, yă Thoi nao abih 18 boh plơi amăng să, nao truh pơ hơdôm boh sang tơnap hloh či iâu pơthưr, pơtô brơi neh met wa lăng ba tơlơi suaih pral, pơgang klin duam ruă. Yă Hồ Thị Thoi ăt jing mơnuih nao hlâo gơgrong mă lŏn pla glai, pơmut hrŏm hăng rông bui mơnŭ, samơ̆ blung hlâo, ñu ƀrô ngă ruah, ƀrô iâu pơthưr hơdôm boh sang anŏ hla tui ñu:

“Hơmâo djă kơnung Hồ jing tơlơi pơ-ư pơ-ang biă mă, lăi nao kơnung Hồ lĕ ta hơdor kơ Khua mir sir Hồ Chí Minh, mơng anun pô kâo ăt kah hăng neh met wa ƀơi anai lêng gir hrăm tui. Lu mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hơmâo pơtô bruă, hrăm hră truh anih. Pô kâo anai hơmâo neh met wa gơnang, đah mơng gir git gai, ngă khua pơtô ba neh met wa, ngă hiư̆m pă kiăng tơlơi hơdip ană plơi đĭ tui amăng ƀrư̆”.

Yă Hồ Thị Thoi jing đah kơmơi Vân Kiều blung a ƀơi tơring čar Quảng Bình ngă Khua git gai Ping gah să Trọng Hòa.

Blan 6 thun anai jing krĕp 65 thun mơnuih Vân Kiều djă kơnung Hồ mơng Wa. Mơnuih ƀon sang Vân Kiều hrơi anai ƀu hơdip đuăi hyu pơ anai pơ adih dong ta, huăi čuh glai ngă hmua dong tah. Ơi Lê Vĩnh Thế, Khua git gai Ping gah tơring glông Lệ Thủy, tơring čar Quảng Bình brơi thâo, găn rơgao 65 thun neh met wa Vân Kiều hơmâo djă kơnung Hồ mơng Wa, mơnuih ƀon sang ƀơi anai lêng gum pơgôp, hơdip rơnôm, ha pran jua man pơdong plơi prong jai hrơi pơdrong tui.

“Ping gah tơring glông git gai Anom bruă gru grua - pôr pơhing, Anom bruă pơtô bruă Ping gah tơring čar pơphun hyu pơtô pơblang kiăng ană plơi thâo hluh gơñu pơ-ư pơ-ang biă mă lơ̆m djă kơnung Hồ, mơng anun pơđĭ tui tơlơi kơdrưh, laih anun gir run pơđĭ kyar bơwih ƀong, lŏm lui tơlơi rin rơpa, pơplih phrâo ƀô̆ adung mơta amăng plơi pla, biă ñu amăng kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă”.

Tơring čar Quảng Bình hơmâo rơbêh 27.000 čô mơnuih djuai ania ƀiă, amăng anun 2/3 lĕ mơnuih djuai ania Vân Kiều. Ping gah tơring čar Quảng Bình glăk čih pơkra Tơlơi phiăn pơđĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam, djă pioh gru grua đưm, rơnuk rơnua hơđong kơjăp ƀơi hơdôm boh să hơmâo guai hăng čar rơngiao, kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng čư̆ siăng mơng tơring čar rơwang thun 2022-2025, anăp nao truh thun 2030. Tơring čar jao glăi lŏn, jao glai rưng kiăng mơnuih ƀon sang ngă hmua pla pơjing, pơgang ba glai rưng, pla djŏp djuai phun jrao akha gah yŭ phun kyâo. Tơring čar Quảng Bình ăt hơmâo hơdră djru brơi kiăng pơđĭ kyar bruă hyu ngui čuă lăng anih anom glai klô, gru grua boh thâo đưm lăp djơ̆ hăng tơlơi hơmâo mơng rim plơi pla gah kual čư̆ siăng, djru brơi neh met wa djuai ania ƀiă hơmâo bruă mă. Ơi Vũ Đại Thắng, Khua git gai Ping gah tơring čar Quảng Bình brơi thâo, tơring čar gir truh thun 2025 pơhrŏ trun mrô sang anŏ rin kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă rim thun mơng 3-4%.

“Bruă djuai ania hăng djru ba djuai ania ƀiă yôm biă mă hăng Ping gah, Kơnuk kơna ta, biă ñu Khua mir sir Hồ Chí Minh lêng pioh pran jua lăng ba yôm hăng mơnuih djuai ƀiă. Hăng tơring čar Quảng Bình, amra čih pơkra Tơlơi pơtrun đah mơng pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, mơnuih mơnam kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă dŏ, pơđĭ tui tơlơi hơdip, ngă anet tui pleh ploh rin hăng pơdrong, laih anun pơđĭ kyar kơplah wah kual amăng tơring čar hăng kơplah wah djuai ania./.

VOV Miền Trung: Čih - Siu H’Mai: Pơblang