Gông Tính tẩu ñu hơmâo anŏ tŭ yua yôm djơh hăng anun, hrŏm hăng tơlơi amuaih hor mơ̆ng anet, mơnuih kơhnâo kơhnăk gru grua đưm ơi Điêu Chính Lả dŏ pơ să Mường Giàng, tơring glông Quỳnh Nhai, tơring čar Sơn La hơmâo pioh sui thun blan giăm mơkrah sa rơnuk thun hăng anai pơkra ming, pơtô glăi boh yôm kơ Gông tính tẩu brơi čơđai muai rơnuk tơdơi.                          

Hăng mơnuih ƀôn sang amăng plơi pla ƀut mrô 5, să Mường Giàng, tơring glông Quỳnh Nhai, tơring čar Sơn La, hơdôm er adoh hmư̆ mơak, rơnang, mut tơma amăng pran jua ai hơtai hrŏm hăng jua gông mơñi mơ̆ng pô kơhnăk hmư̆ na nao, hlong juăt laih truh ha mơkrah rơnuk thun hăng anai. Ơi Lả lăi: Jing sa čô ană bă arăng tơkeng rai ƀơi kual lŏn hơmâo lu gru grua hiam đưm djuai ania Thái kô̆ kual ia krông čư̆ siăng Quỳnh Nhai, mơ̆ng anet mơtam ñu dŏ hrŏm hơdip mơda hơbit hmư̆ er tơlơi adoh then hăng jua gông tính tẩu rơnuk ơi yă amĭ ama ñu đưm. Yua kơ anun, thun 1973, lơ̆m kiah 15 thun đôč ñu thâo pĕ gông tính tẩu, hyu pơdah adoh suang hrŏm grup gru grua adoh suang plơi pla ñu pơphun. Ăt dơ̆ng mơ̆ng hơdôm thun hor kơ gông brô̆ anun, ñu ming pơkra, hrăm tui hăng ƀing tha rơma nao hlâo pơkra kiăng hiam, pĕ kiăng mơak, djuai gông brô̆ đưm djuai ania gơñu ƀu dưi kơƀah ôh amăng tơlơi hơdip bơngăt jua mơak mơ̆ng djuai ania Thái kô̆ plơi pla pô.

Tui hăng mơnuih kơhnăk gru grua đưm ơi Điêu Chính Lả: Kiăng pơkra giong jing sa ƀĕ gông tính tẩu khom đing nao lu črăn bruă: Pơkra drơi gông, jing đing phun gai djă phun, gêt krô, hrĕ...laih anun pơkra ming pơhrôp hiăm, ngă rup kiăng pơhưč lăng klă. Kiăng hơmâo gông pĕ mơak, khom thâo pĕ gông. Blung a pơkra hăng dưm ngă anŏ mơñi hăng gêt krô trơ̆i mă kơnong mơkrah. Arăng ruah boh gêt tha pĕ, ba ƀhu krô, boh hiam khom dơnar bơkơnar wil, klĭ gêt huăi brung brang ƀu ƀeh ƀoh hnun kah jua gông mơñi kơtang mơak.

Gơnam pơkra ming gông tính tẩu koh mă phun kyâo hla pơpăn, ta juăt lăi kyâo čơpăn, boh gêt wil hiam, hrĕ kơsu hrĕ wah kjăp. Pô pơkra koh kyâo ngă gai phun lĕ trah pơkra hiam, krih dơnar, ră anai hơmâo măi arăng krih hăng măi pơhiam dơnar, giong anun pơkra gêt krô ngă anŏ mơñi, trơ̆i sa čran lơ̆m klâo (1/3) boh gêt krô, kuah amăng lăm ngă rơpih ƀiă. Tui hăng ơi Lả pô pơkra lăi, sa ƀĕ gông tính tẩu hơmâo jua mơñi hiam mơak djơ̆ lăp ăt tơbiă mơ̆ng tơngan thâo rơgơi mơ̆ng pô pơkra ming, laih anun tơlơi thâo juăt ming pơkra lu thun.

“Kiăng dưi pơkra sa ƀĕ gông pĕ mơak. Mơta sa kyâo ta koh ngă gai djă phun, koh giong ƀhu krô, laih anun krih pơkra dơnar hiam, pơkra gai ter pơđĭ ƀudah hruă hrĕ gông, boh gêt lĕ čơkiă hĭ ¼, khuĕk amăng dua gah akŏ klôn, amăng lăm kuah brơi dơnar truh rơpih ƀiă kiăng dưi mơñi hiam sit pĕ gông”.

Djuai ania Thái kô̆ Quỳnh Nhai juăt pĕ gông tính tẩu adoh pơkhăp tơdăm dra, pĕ adoh ngui mơak amăng plơi pla, biă mă ñu amăng mông ngui ngor adoh pơtưh nao rai, ƀong huă ngui ngor sit mơ̆n ƀu kơƀah ôh jua gông tính tẩu. Ngă hiư̆m pă kiăng ană tơčô rơnuk tơdơi jai hrơi thâo hluh laih anun hor pơkra ming hăng thâo mă yua gông, kơñ pơgi kiăng kơ gông tính tẩu juăi rơngiă hĭ đôč? Pơmin tui hăng anun, anun ơi Lả pok anih pơtô brơi kơ ană tơčô mô yâo thâo kơ bruă pơkra gông tính tẩu, pơtô pĕ gông amăng sang gơñu pô, jak iâu lu čơđai lu hnơr thun nao hrăm.

Greh gruñ pơkra ming, pơtô hrăm, pơčrâo ba truh ră anai ơi Điêu Chính Lả hơmâo pơkra truh 2000 bĕ gông tính tẩu, sĭ kơ arăng blơi pĕ ngui, đơ đa blơi ngă gơnam brơi tơdruă ngă anŏ djă pioh, ƀudah ƀing tuai rơkâo blơi hăng lu ƀĕ ba sĭ glăi. Rơbêh 100 čô mơnuih hrăm, ñu pơtô brơi ră anai thâo pơkra ming laih, thâo pĕ gông mơ̆n. Amăng anun mơnuih anet hloh ƀiă thun lĕ 10 thun amôn Hoàng Đức Huy, plơi Phiêng Nèn, să Mường Giàng thâo pĕ hruaih  laih. Amôn Hyu lăi: Kiăng thâo pơkra gông, hmư̆ mơñi mơak, lăng hiam, ñu hrăm giong ăt pơmin mă hơdră pơkra kiăng hiam. Ơi Lả pơtô kơ ñu thâo pĕ gông, hrăm thim kiăng thâo lu hloh. Samơ̆ sit hrăm khom hrăm djơ̆ rơ-ua blung phun: Cơđeng črâo pơđeh nao rai kiăng hruaih. Blung a pĕ sa arăt hrĕ laih anun hrăm pĕ truh 3 arăt hrĕ pĕ đĭ trun, giong anun pĕ, reh sa arăt, sa arăt tui nôt er tơlơi adoh, jing sa dơnuai er adoh pĕ gông hmư̆ mơak añrong mut hrŏm. Biă mă ñu čơđeng tơngan gah hnuă reh hrĕ gông brơi kơhnăk, bơkơnar pơjing rai jua mơñi er tui tơlơi adoh hmư̆ mơak añrong ba mơtam:

“Kâo dưi hrăm pĕ gông mơ̆ng ơi Lả truh ră anai dua thun laih, truh mông anai kâo thâo pĕ hruaih 6 mơta tơlơi. Pơ anăp anai, kâo ăt hrăm pĕ lu hloh kiăng djă pioh gru grua djuai ania Thái gơmơi pô”.

Ƀu kơnong pơkra ming, pơtô glăi đôč ôh, mơnuih kơhnăk Điêu Chính Lả dŏ hur har amăng bruă gru grua boh thâo amăng plơi pla, jing ding kơna hur har biă mă amăng khul adoh suang plơi pla amăng tơring čar hăng hyu pơdah gah rơngiao kơ tơring čar, ngă pô pĕ gông brơi arăng adoh then, adoh long tĕ....lu wơ̆t hyu pơdah hơmâo mă pri na nao. Gơñu hơmâo mă 3 pri A tal pơplông adoh suang ană plơi pla dêh čar thun 2009, thun 2015, 2026;  pri A suang arap djă tơngan hrŏm ană plơi Thái thun 2015, pri A pơdah tơlơi adoh suang ană plơi tơring čar Sơn La thun 2022. Tơlơi čang rơmang mơ̆ng ơi Lả jua gông tính tẩu mơ̆ng djuai ania ƀu rơngiă hĭ ôh, amra dưi djă pioh na nao pơ anăp adih.

“Kiăng kơ jua gông tính huăi rơngiă đôč đač, pơ anăp anai ăt pok anih pơtô kơ grup adoh suang amăng plơi, pok anih hrăm pơ sang hră. Khă hnun ăt čang rơmang djop gưl anom bruă, ngă gêh găl, djru kơ čơđai hrăm thâo hơdor kơ phun akha gru grua djuai ania hnun kah hor hrăm hơmâo boh tŭ yua hloh”.

Tui hăng ayong Ngần Văn Ngoan, mơnuih apăn bruă gah gru grua ƀơi să Mường Giàng lăi: pô kơhnăk bruă đưm ơi Điêu Chính Lả hơmâo lu tơlơi pơgôp hrŏm djă pioh gru grua hiam djuai ania, ba hyu pơdah kơ lu mơnuih thâo gru grua anai mơ̆ng djuai ania Thái ao kô̆:

“Mơnuih kơhnăk ơi Điêu Chính Lả lĕ sa amăng hơdôm čô mơnuih kơhnăk hơmâo pơgôp prong biă mă amăng bruă djă pioh gru grua hiam djuai ania Thái. Biă mă ñu amăng bruă pơkra ming hăng djă pioh gru grua gông tính tẩu, truh ră anai lu gưl čơđai thâo pĕ, thâo pơkra gông anai. Ƀing gơmơi ăt pơtrut pran jua, pơsur mơnuih kơhnăk ơi Lả ăt djă pioh, pơtô glăi bruă pơkra ming gông tính tẩu kơ cơđai djop rơnuk tơdơi”.

Thun 2015, ơi Điêu Chính Lả dưi hơmâo Khua mir sir apah bơni hăng hră pơ anăn Nghệ nhân ưu tú, mơnuih kơhnăk hloh gru grua, yua hơmâo pơgôp prong djă pioh laih anun pơlar tui boh thâo ia rơgơi đưm ngă mơak pran jua mơ̆ng djop gưl djuai ania. Anai lĕ gơnam pơtrut pran jua, kiăng ñu hur har dŏ djă pioh na nao gơnam gru grua hiam đưm djuai ania, lăp sa čô pơ anăn mơnuih djă apui ơ̆l jă na nao amăng gru grua hiam djuai ania pô.