Mơnuih kơhnăk ơi Rčom Nha pơmin lu kơ gru yôm mơ̆ng akhan hri
Chủ nhật, 00:00, 24/09/2023 Nay Jek/Siu H'Mai Pơblang Nay Jek/Siu H'Mai Pơblang
VOV4.Jarai-Mơnuih kơhnâo kơhnăk ơi Rčom Nha (djuai ania Jarai) dŏ ƀơi plơi Mrông Yô̆, să Ia Ka, tơring glông Čư̆ Pah, Gia Lai. Ñu hơmâo ană plơi iâu lĕ mơnuih kơhnăk rơgơi, yua dah ƀu kơnong thâo adoh tơlơi adoh đưm, atông čing, pơkra goong brô̆ đôč ôh mơ̆, ñu thâo akhan hri dong. Khă hnun, ƀơi anăp bruă akhan hri jai hrơi rơngiă tui, ơi Rčom Nha hơmâo lu tơlơi bơngơ̆t kơ gru grua anai.

Mơnuih kơhnâo kơhnăk ơi Rčom Nha, brơi thâo, mơ̆ng anet ñu juăt nao pơ hmua hrŏm amĭ ama ñu, juăt hmư̆ amĭ ñu adoh, hmư̆ tơlơi adoh amăng hrơi ngui ngor pơtŏ apui tơlŭi hmư̆ ơi yă akhan. Mơ̆ng anun yơh, tơlơi adoh, tơlơi akhan hri, tơlơi akhan đưm mơ̆ng djuai ania Jarai mut amăng akŏ dlô ơi Rčom Nha. Tui hăng ñu, kiăng thâo akhan lĕ akŏ dlô ta tañ hơdor, thâo pơmin mă, thâo akhan hiư̆m kiăng kơ mơ-ak, akhan kiăng djơ̆ hăng pô arăng akhan anun mơtăm. Tui hluai mơnuih thâo akhan mơn, tơlơi akhan phara ƀiă aset samơ̆ ăt ƀu pơplih ôh poh pia phun ñu.

Tơlơi akhan hri Jiông dŏ kơ H’Bia Pơsêh yua ơi Rčom Nha akhan. Anai lĕ tơlơi akhan hri ră ruai kơ dăm Jiông dŏ kơ H’Bia Pơsêh jing sa čô dra hiam bơnai biă mă. Ñu hơmâo tơlơi mơyang thâo pơsêh pioh ngă bruă pơgang drơi pô ñu hăng pơkơdong glăi ƀing atâo tưp yang sat. Tơket tơkeng yơh ƀing ƀing tơdăm hiam rơkơi, kơjăp drơi jăn pran nao tơña kiăng dŏ ñu, samơ̆ ñu lêng kơ ƀu hor ôh. Kơnong sa čô dăm Jiông đôč, sang rin, muih mơnuih tơpă, samơ̆ kơtang biă. Lơ̆m nao pơ glai pĕ añăm, dua gơñu pơbưp, bơră ruai, anai lăng Jiông rơgơi thâo pơhiăp puăi tlao rao rơhmač biă mă, wơ̆t hăng hơmâo pran kơtang dong, anun H’Bia Pơsêh lăng djơ̆ pran, hor biă yơh, djă nao kông gông nao rơbưn tơña dŏ. Truh kơ pơdŏ, jing ung jing mô̆ rơkơi bơnai, dŏ kơ H’Bia Pơsêh ƀu sui ôh mơ̆ng anun, dăm Jiông hmư̆ hing hơmâo sa čô dra ană anong ñu pơ plơi pơkŏn, ăt hiam mơn, hơmâo tơngan thâo ngă bruă, rơgơi rơwơi mơñam, hlơi hlơi lêng kơ hmư̆ hing soh, ñu tơña bơnai ñu nao tơña dŏ. Hlâo či nao, ñu dưi găn rơgao tơlơi lông lăng mơ̆ng tơhmua ñu ƀơ̆i kah, brơi ñu luai ƀơi ia eh kơbao soh, tơdah dưi luai truh amra brơi nao, ƀu dưi lĕ dŏ glăi. Samơ̆ Jiông luai dưi, anun jing dưi nao yơh.

Lơ̆m hơmâo tơña, yua hơget ih dưi hơdor tơlơi akhan glông tui anun? Mơnuih kơhnăk Rčom Nha lăi:

“Kâo hmư̆ ƀing tha akhan glăi. Hlơi thâo akhan, thâo hri lĕ akhan kơ pô pơkŏn hmư̆, ta hmư̆ tui, hrăm tui mơ̆ng ƀing gơñu mơn. Bruă akhan hri pơ sang lĕ hrăm tui mơ̆ng ơi yă, amĭ ama hlâo či pit đih, ơi yă amĭ ama juăt akhan brơi ană tơčô hmư̆; bơ gah rơngiao lĕ, juăt hyu ngui pơ plơi pơkŏn, ƀudah hyu mă bruă pơ hmua, hyu pơ glai, nao mă akan, pĕ añăm ta hmư̆ mơnuih amăng plơi akhan, gơyut gơyâo hlơi thâo akhan lĕ akhan yơh, kâo hrăm tui mơ̆ng arăng mơn”.

Rơnuk anai, lơ̆m tơlơi hơdip dơnap tui laih, hơmâo lu tơlơi ngui ngor adoh suang arăng pơhmư̆ amăng tivi amăng brô̆ anun jing hui yơh mơ̆ng hmư̆ tha Rčŏm Nha akhan. Ră anai, amăng hrơi ngui ngor ngă yang đôč yơh ơi Nha mơ̆ng akhan brơi ană plơi hmư̆. Rơngiao kơ hri, mơnuih kơhnăk Rčom Nha ăt thâo adoh, thâo pĕ goong, thâo pơkra djuai goong đưm kah hăng: knĭ, tơrưng, brô̆, klông put, ting ning.

Hơdor glăi lơ̆m ñu dŏ tơdăm, ơi Rčom Nha brơi thâo, lơ̆m blan bơrơmi, tơdăm dra nao đih pơ sang rung, hơmâo tom ƀing tha hai nao ngui, ră ruai tom ƀing tơdăm, pơhiăp klao dor dor mơ-ak biă, gơñu dŏ glăi akhan, hri brơi ƀing čơđai hmư̆. Ƀudah amăng hrơi plơi ngă yang ƀong kơbao, ƀong rơmô, mơñum tơpai čeh, arăng ăt adoh hri brơi ană plơi hmư̆ mơn. Gru hiam mơ̆ng tơpai čeh, pô mơñum tơpai mơñum rơnang, mơñum rah ră ruai rah, sui kah đing tơpai mơ̆ng truh tơngan, anun lơ̆m tơguan lĕ, ƀing kơhnăk juăt adoh akhan brơi hmư̆. Ơi Rčom Nha, mơnuih hor hmư̆ akhan, ñu juăt pơhmư̆ biă arăng akhan, hrơi ƀơi ñu hmao, ñu hmư̆ hăng hrăm tui. Ñu lăi:

“Lơ̆m dŏ anet, hmư̆ ha wơ̆t mơ̆ ƀu kơđiăng, ƀu hor lĕ amra ƀu thâo hrăm tui ôh, hmư̆ giong wơr mơtăm yơh. Samơ̆ kâo hmư̆ lĕ kâo pơđing amăng tơngia pơhmư̆, yua dah amăng tơlơi akhan hri hơmâo pơtô ba ta lu tơlơi kah hăng tơlơi pơtưh, tơlơi phiăn amăng plơi pla lêng kơ hơmâo soh. Pơhmutu, bruă arăng prăp rơmet, bơyai kơđi, duh ba bruă bơrơdjơ̆, hil ruă, ngă kơđi ăt hơmâo lăi nao amăng tơlơi hri mơn. Kâo ƀuh tơlơi anun yôm biă mă, kiăng hrăm hăng pơtô glăi kơ ană tơčô. Lơ̆m anun, akhan kơ mơnuih triang kơtang, gir ngă bruă, akhan kơ mơnuih khin hơtai djru ană plơi pla, djru mơnuih rin lơ̆m ƀing pơdrong kơtư̆ juă...lêng kơ hơmâo amăng tơlơi akhan mơn”.

Sang anŏ ñu hơmâo 2 čô ană samơ̆ ƀu hơmâo bôt hăng gru grua djuai ania ôh. Bưng mơn, ñu hơmâo tơčô ñu lĕ Rčom Tứ (tơkeng thun 2009) thâo hăng hor biă kơ tơlơi adoh, gru grua đưm. Yua hnun, ơi Rčom Nha gir pơtô glăi kơ mơnuih hor djă pioh gru grua. Yua amăng drah ñu hor, anun mơ̆ng anet lơ̆m glăk hrăm gưl sa, Rčom Tứ thâo hmư̆ yŭ adoh, hơdor tơlơi adoh đưm tañ, đok ñu hai mơ-ak mơn. Mơmot, Tứ juăt dŏ wer wer tom ơi ñu Rčom Nha đôč yơh, hmư̆ ơi ñu akhan, ơi ñu pĕ goong tơčô ñu adoh. Tơdơi kơ hơdôm thun đôč, Rčom Tứ jing “mơnuih kơhnăk anet”, hrŏm hăng grup kơhnâo kơhnăk mơ̆ng să Ia Ka, tơring glông Čư̆ Pah, tơring čar Gia Lai nao adoh suang pĕ goong brô̆ pơ lu anih. Mơnuih kơhnăk Rčom Nha pơ-ư pơ-ang biă mă kơ tơlơi anun.

“Ăt kah hăng bruă hrăm boh hră tui anun mơn, hlơi gir hrăm lĕ thâo, bơ ta ƀu gir, ƀu hor lĕ ta ƀu thâo ôh. Yua dah kâo tha laih, čang rơmang pioh glăi kơ ană tơčô, plơi pla tơlơi akhan hri mơ̆ng djuai ania ta. Lơ̆m dŏ čơđai gir hmư̆ ƀing ta akhan, hrăm hăng djă pioh lui. Tơčô kâo hơmâo hrăm mơ̆ng kâo mơn, ră anai ñu thâo laih. Yua ñu dŏ anet, hrăm tui ƀơ ƀrư̆, mơ̆ng thun anai, thun dơi, truh kơ prong amra thâo lu hloh. Tơlơi ngă pơhưč amăng tơlơi akhan tơdăm sông kơtang djru dra hiam hơmâo lu mơn. Hơmâo bơrơtaih, bơrơsua dra hiam, ƀing tơdăm khŏm kơtang hloh kah mơ̆ng dưi dŏ dra hiam. Arăng sua dra ta hor lĕ ta khŏm taih, khŏm bơrơkoh yơh đah mơ̆ng dưi sua glăi bơnai, hnun..."

Nay Jek/Siu H'Mai Pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC