Ơi Y Djuan Mjâo lĕ mơnuih tơkeng rai hăng hơdip truh prong giong mơnuih ƀơi Čư̆ Mgar, lơm dô̆ bơnai, ñu nao dŏ hơdip amăng plơi M’Ngoan. Ơi Y Djuan Mjâo hơmâo neh met wa amăng plơi M’Ngoan pơ anăn lĕ mơnuih kơhnâo kơhnăk. Ñu ƀu djơ̆ thâo adôh eirei, kưt ngă pơhưč lu mơnuih hor hmư̆ đôč ôh ñu ăt thâo atông gông brô̆ djuai anai Êđê anun lĕ čing hơgor, ayŭp đing năm, đing buôt, đing tut, đing tarta…

Tui tơlơi bơră ruai glăi mơng ơi Y Djuan Mjâo, mơng dŏ anet, ñu bưng băi dưi hmư̆ hơdôm tơlơi adôh rơnang mơ-ak mơng ơi yă amăng hơdôm hrơi nao pơ hmua ƀudah hrơi ngui ngor, ngă yang rơbang amăng plơi pla. Jua čing hơgor hmư̆ ing ing lar hyu amăng glai čư̆, tơlơi adôh rơnang mơ-ak amăng pran jua ngă kơ ñu hor biă mă, pơtrut pơsur ñu kiăo tui hrăm mơng anong met wa. Yua kơ pran hor hăng tơlơi gir run, lơm ñu dŏ hlăk ai ñu ăt thâo lu tơlơi adôh suang, atông čing hring hơgor hăng ayŭp đing. Ơi Y Djuan Mjâo brơi thâo:

“Kâo thâo ayŭp đing taktar giăm 5, 6 thun anai, kâo thâo ayŭp đing năm mơng dŏ anet yơh, mơng thun 1965, 1966 kâo hơmâo ayŭp đing năm yơh, hăng ăt adôh eirei mơng anet mơn, lơm kâo 7 thun thâo adôh eirei samơ̆ aka ƀu thâo hluh hơget ôh. Kâo hor lu tơlơi pơčeh yôm phăn. Truh thun 1973, kâo kah dưi pơblang glăi hơdôm tơlơi adôh anun”.

Amăng hơdôm thun laih rơgao, ñu hơmâo ngă tui tơlơi gơgrong lĕ sa čô mơnuih kơhnâo kơhnăk amăng plơi M’Ngoan. Ñu lêng ƀuh ƀô̆ mơta amăng hơdôm hrơi ngui ngor, ngă yang rơbang mơng să truh pơ tơring glông, tơring čar. Ƀu djơ̆ kơnong thâo pơkra pơjing, ayŭp đing, amăng plơi pla ñu ăt jing sang čô mơnuih thâo tơlơi adôh djuai ania Êđê. Ñu brơi thâo, amăng tơlơi hơdip, bơwih ƀong huă, ngă đang hmua, ƀudah hơdôm hrơi ngă yang rơbang neh met wa lêng kơ adôh hơdôm tơlơi adôh mơ-ak, jê̆ giăm hăng tơlơi hơdip. Mah ră anai, ƀiă đôč mơnuih thâo adôh hăng hor adôh samơ̆ ñu pô ăt lêng adôh rĭm hrơi hăng amra nao adôh brơi abih bang amăng hơdôm hrơi ngui ngor mơ-ak.

“Eirei, kưt, adôh khan hri kâo thâo soh, yua lơm yă kâo dŏ hơdip ñu juăt adôh khan hri, kâo ăt dŏ hmư̆ hăng hơdor na nao. Kâo ăt hrăm tui mơ̆ ƀu djơ̆ thâo mă đôč ôh, kâo dŏ hmư̆ ơi yă khan hăng kiăo tui lăng mơbah ƀing gơñu, laih anun kâo amra adôh tui mơtăm, mah hơmâo hơdôm boh phara samơ̆ boh tơhnal ăt hrup mơn”.

Yua kơ dưi tŏ tui hơdôm tơlơi adôh mơng ơi yă, ƀing rơgơi kơhnâo yua anun ñu lêng kơ pơmĭn amra pơtô glăi tơlơi anai brơi rơnuk ană tơčô dong. Hăng tơlơi găn rơgao mơng ñu, ñu juăt pơtô hrăm brơi ƀing kiăo tui hrăm mơng poh, ayŭp, atông čing hơgor brơi djơ̆, laih anun pơtô brơi abih bang mơnuih thâo ngui adôh suang brơi mơ-ak hăng pơhưč mơnuih nao lăng hăng hmư̆. Bruă pơkhă nao rai brơi djơ̆ hăng hrơi ngui ngor laih dong er adôh lơm adôh kưt, eirei hiưm brơi ñu djơ̆.

Rơngiao kơ hơdôm tơlơi pơgôp amăng bruă djă pioh gru grua adôh suang, tơlơi adôh đưm, ơi Y Djuan Mjâo ăt thâo rơđah tơlơi phiăn mơng djuai ania Êđê. Hrŏm hăng pran gir run, gơgrong, ñu jing anih neh met wa đăo gơnang nao lơm hơmâo tơlơi hơget thơ. Ñu brơi thâo:

“Amăng bruă pơsir kơđi tơlơi, tơdah ta pơgang brơi hlơi thơ amra ƀu djơ̆ ôh, ta kiăng pơblang brơi rơđah rơđông bruă ngă soh mơng ƀing gơñu, hăng brơi ƀing gơñu kup akô̆ rơkâo pap mơñai mơtăm, tơdah ngă soh laih ƀu dưi hơngah ôh, ƀu dưi lăi ta lêng kơ hiam klă soh. Djop mơta bruă lêng kơ kâo soh pơsir brơi mơng thun 1989 truh ră anai”.

Amăng mrô 20 čô mơnuih rơgơi kơhnâo amăng tơring čar Dak Lak hơmâo Khua mir sir jao hră pơpŭ lĕ Nghệ nhân Ưu tú amăng thun 2022, tơring glông Krông Năng hơmâo 4 čô mơnuih, amăng anun hơmâo ơi Y Djuan Mjâo. Anai lĕ tơlơi tŭ yap mơng Kơnuk kơna kơ tơlơi gum pơgôp mơng ñu amăng bruă djă pioh, lăp pơthâo, pơtô hrăm gru grua čing hơgor, gông brô̆ hăng tơlơi adôh suang mơng djuai ania Êđê brơi rơnuk tơdơi amăng hơdôm thun pơ anăp dong. Ñu ƀu djơ̆ kơnong lĕ mơnuih rơgơi kơhnâo đôč ôh mơ̆ ăt jing mơnuih arăng đăo gơnang amăng plơi pla./.