Ngă yang pin ia mơ̆ng djuai ania Jarai ƀơi Čư̆ Păh
Chủ nhật, 00:00, 14/01/2024 Siu Đoan/Siu H'Mai pơblang Siu Đoan/Siu H'Mai pơblang
VOV4.Jarai - Ngă yang pin ia jing gru hiam hơmâo mơ̆ng đưm laih mơ̆ng djuai ania Jarai ƀơi tơring čar Gia Lai. Hăng mơnuih djuai ania Jarai, pin ia ƀu kơnong jing anih pơƀut sô̆ ia, anih neh met wa ră ruai tơdơi kơ sa hrơi mă bruă đôč ôh mơ̆ ăt pơƀuh tơlơi pơmin mơ̆ng ană plơi amăng bruă pơgang ba anih hơdip jum dar, wai lăng glai klô, răk pioh ia hơdjă, rơ-ơ̆ mơ̆ng plơi pla.

Tui hăng tha plơi Rahlan Hum, dŏ ƀơi plơi Kep Dap, să Ia Phĭ, tơring glông Čư̆ Păh, tơring čar Gia Lai, hlâo či pơphun ngă yang pin ia, tha plơi jơnum plơi pla iâu pơthưr gum pơgôp, pơčruh gơnam, jao bruă kơ rim čô mơnuih, rim boh sang anŏ prăp rơmet kơ hrơi ngă yang. Pơphun ngă yang pin ia, ia čơnang jing mông kiăng neh met wa nao kih rơmet, pơkra ming jơlan mut nao pơ pin ia. Ƀing hlăk ai ƀing tơdăm nao pơ glai koh kram, pơ-ô mơñam jing bơnga, pơdong sa ƀĕ gong drai ƀơi anih ngăyang. Lơ̆m hơmâo prăp rơmet giong, tha plơi buh ao Jarai, dŏ dŏng ƀơi ia čơnang hăng pơphun phai yang, iâu yang rơbang glăi lăng, ngui ngor, mơñum ƀong hăng plơi pla. Tha plơi Rahlan Hum phai:“Ơ yang čư̆, hang ia, glăi pơ anai hrŏm gơmơi. Ơ yang ia, găn nao pơ čư̆, găn nao pơ glai, kiăo tui king hmua, yang ia găn nao lan ngŏ, yang ia găn nao jơlan čroh, rai lăng pin ia gơmơi. Hrơi anai, gơmơi ngă yang pơyơr kơ ƀing gih hơtai mơnŭ, hơtai bui, ia tơpai tuh ƀơi pin ia, hơduah angin klă hơjan hiam, hơduah kơ Yang lăng ba ană plơi, brơi ană plơi ia jơngeh ia hiam”.

Ngă yang pin ia mơ̆ng djuai ania Jarai rim kual ñu phara mơ, pơphun amăng bơyan phara mơn. Hăng neh met wa ƀơi Čư̆ Păh juăt pơphun amăng blan 7 rim thun kiăng yang ia lăng ba ană plơi hiam drơi jăn pran jua, angin klă hơjan hiam, pơdai kơtor mơboh jor, hơmâo ƀong hơmâo huă, abih bang amăng plơi lêng kơ klă hiam, ƀu hơmâo klin klon. Tha plơi Rahlan Hum brơi thâo dong:“Truh blan 7 rim thun lơ̆m hơpuă yuă giong laih, neh met wa amăng plơi nao pơ pin ia kih rơmet hlâo či ngă yang. Anih juăt ngă yang pin ia, ia čơnang juăt ƀu ataih lơi mơ̆ng plơi, năng ai ñu 500-600 met đôč, anih hơmâo ia čă. Juăt ñu hlâo či ngă yang neh met wa amra pơgôp bui, mơnŭ. Ƀu pơkă hơdôm drơi mơnŭ, hơdôm drơi bui lơi, tui hluai kơ tơlơi hơmâo mơn. Juăt ñu ngă yang hăng bui, pơdah pran jua pơpŭ kơ uang, čang rơmang kiăng yang lăng ba ană plơi hơdip klă, yâo mơ-ak, hiam drơi jăn pran jua, huăi djơ̆ djuam duam ruă”.

Tha plơi Rahlan Hum brơi thâo, ñu nao lăng bruă ngă yang pin ia mơ̆ng anet laih. Rim wơ̆t nao lăng, ñu pơhmư̆ ten tơlơi tha ngă yang. Biă ñu lĕ tơlơi arăng phai. Tơlơi phai ƀu hơmâo čih ƀơi hră ôh, pơhmư̆ tui đôč, ñu gir hơdor lui, hrăm tui tơlơi phai mơ̆ng tha plơi. Yua hnun, mơ̆ng dŏ anet, ñu hơdor lui tơlơi phai yang, laih anun ñu yơh pô phai yang pin ia kơ ană plơi mơ̆ng anun truh ră anai. Thun anai ñu 83 thun laih, tha plơi Rahlan Hum čang rơmang rơnuk hlăk ai djă pioh lui gru grua hiam anai:“Đưm hlâo adih kâo juăt nao lăng ƀing tha ngă yang pin ia, tơdơi kơ anun kâo hrăm tui, hơdor lui tơlơi phai, ră anai kâo 83 thun laih, ăt nao phai yang na nao mơn, kâo hơdor lơ̆m thun 1958, 1959 lơ̆m ƀuh plơi pla ngă yang lĕ kâo hrăm tui, truh pơ thun 1962, 1963 kâo thâo phai yơh, truh ră anai kâo 83 thun baih, amăng plơi gơmơi ră anai ăt dŏ glăi 2-3 čô đôč yơh thâo ngă yang pin ia”.

Tơdơi kơ phai giong, ană plơi amra djă nao get ia, đing kram sô̆ ia glăi pơ sang. Tha plơi hrŏm hăng grup atông čing nao jum dar anih ngă yang pin ia bơni kơ yang rơbang lăng ba ană plơi hơmâo ia yua djŏp. Giong anun dong ană plơi pơdă gơnam ƀong huă kah hăng mơnŏng ŏm, hla plum hna...biă ñu ƀu dưi kơƀah tơpai čeh. Hăng tơlơi mơ-ak mơ-ai anun, ƀing tha ƀing čơđai ngui ngor ayun suang hrŏm hăng jua čing, hrơi ngă yang jing hrơi ngui ngor đik đak mơ-ak biă. Tha plơi Rahlan Hum lăi:“Tơdơi kơ ngă yang giong lĕ neh met wa dŏ mơñum ƀong mơ-ak hrŏm, hrơi thâo adoh lĕ adoh, đa lĕ suang, abih bang ngui ngor mơ-ak, huăi hơmâo tơlơi bơrơdjơ̆ bơrơsao, hiăp rơkut rŏng hơget ôh, anai jing gru hiam mơ̆ng ƀing gơmơi, hơmâo ơi yă đưm pioh glăi, ră anai ƀing tha amăng plơi kar hăng gơmơi anai jai kiăng djă pioh kơ ană tơčô tơdơi anai”.

Ngă yang pin ia jing gru grua hiam mơ̆ng đưm hlâo laih mơ̆ng djuai ania Dap Kơdư lăi hrŏm, djuai ania Jarai lăi hơjăn. Tơlơi ngă yang anai ngă kjăp tui tơlơi gum pơgôp, dŏ hrŏm rơnôm mơ̆ng ană plơi, gum hrŏm ngă tơlơi hiam klă, akŏ pơjing lŏn ia jai hrơi pơdrong sah klă hiam.

Siu Đoan/Siu H'Mai pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC