VOV4.Jarai - Sit truh rơnuč thun, nao pơ̆ hơpă hmâo ană plơi djuai Bahnar ƀơi Dăp Kơdư bă kơ pơ-iă angin, amra lăng ƀuh djop mơnuih glăk ƀơi jum dar hơdôm čeh tơpai ƀơi sang rông. Gơñu mơ-ak hrom mơ-ĭt hơdôm tơlơi čang rơmang klă hiam kơ plơi pla, kơ rim mơnuih ƀôn sang. Anun jing phiăn ngă yang pơpŭ bơni kơ yang rơbang mơng djuai ania Bahnar ƀơi tơring glông Kbang, tơring čar Gialai.

Tui phiăn juăt, ngă yang pơpŭ bơni kơ yang rơbang gah djuai ania Bahnar dưi pơphun tui 2 hơdră, ƀudah tum pơƀut jơngum plơi pla hăng tơlơi gum hrom mơng abih bang plơi pla ƀudah sa bôh sang anô̆, rim čô mơnuih. Ơi Đinh Ply ƀơi tơring glông Kbang, tơring čar Gialai lăi lĕ, djuai ania Bahnar juăt hmâo phiăn ngă yang pơpŭ bơni yang rơbang hmâo pơgang ba laih kơ drơi pô rim mơnuih lom gơñu pơphun ngă tui sa bruă hơget thơ. Lom bruă mă giong mơ̆ ƀu hmâo rơngiă lu pran kơ pô lĕ ƀing Bahnar amra ngă yang pơpŭ bơni amăng rơwang gah sang anô̆ đôč. Phiăn ngă yang anai ƀu tơnap mơn kơnong kơ kuh khuai bơni kơ yang hăng gơnam ngă yang lĕ ƀơƀiă tơpai hrom hăng bơnga, bôh troh, tơdah hmâo añăm mơnong mơnŭ, un lĕ jai klă hloh, samơ̆ khut khăt khom hmâo mơn. Ơi Đinh Ply brơi thâo:

 “Kah hăng bruă khom ngă hơpă thơ mơng sang nao pơ̆ anih anom anun. Gơñu lĕ mơnuih nao hăng glăi rơnuk rơnua, lom nao hăng glăi giong ngă yang pơpŭ bơni kơ yang rơbang ƀơi kual anun yua kơ hmâo pơgang ba laih kơ gơñu, bruă mă luh gah hruaih”.

Ƀing tha rơma amăng plơi ngă yang pơpŭ bơni kơ yang pơdai (Rup: Đất Việt)

Ƀơi rơwang plơi pla, phiăn ngă yang pơpŭ bơni kơ yang rơbang mơng djuai ania Bahnar amra hmâo rơnoh prong hloh hăng tơlơi gum hrom mơng abih bang djop sang, djop mơnuih. Kiăng prăp lui kơ hrơi ngă yang, hlâo kơ anun năng ai ñu 1 blan, djop mơnuih amăng plơi jơnum črông lô nao rai pơpha bruă. Hơdôm bruă kơtrâ̆o kah hăng rơmet agaih, pơplih pơkra sang rông ăt kah hăng hơdôm bruă prăp lui gơnam ngă yang kah hăng mơnŭ, un leng kơ dưi hmâo ƀing đah rơkơi amăng plơi glăm ba. Đah kơmơi lĕ ngă hơdôm bruă rơnang hloh kah hăng prăp lui gơnam ƀong huă, gơnam pơpŭ ngă yang.

Bơ̆ hrơi pơphun ngă yang, tha plơi amra črông sai hăng hơdôm bôh sang anô̆ hăng hơdôm mơnuih hmâo arăng đăo gơnang kiăng tŭ ư hrom hrơi ngă yang. Ơi Đinh Ply brơi thâo dong:

 “Kiăng ngă yang pơpŭ bơni kơ yang rơbang, ta khom tŭ ư hrom hăng neh wa, ană plơi, gơñu črông sai giong kah mơng pơphun jơnum ană plơi pơsit hrơi anun amra pơphun. Ta khom dưm dăp hrơi hơpă djơ̆ hloh hăng gêh gal hloh kơ neh wa wăn hloh lĕ ta mă hrơi anun. Khă hnun hai, ta khom črông sai lui hlâo mơn hăng sang anô̆ hăng ană plơi hlâo, anun kah gơñu mơng dưi dưm dăp hrơi mông lom anun gơñu amra dô̆ pơ̆ sang gum hrom rim mơnuih rim bruă mă”.

Lom jơnum črông sai, gơnam ngă yang dưi hmâo djop mơnuih đing nao. Tui hăng phiăn juăt rim thun amra lĕ mơnŭ, un ƀudah be. Khă hnun hai, tơdah  hlâo kơ anun ană plơi hmâo ngă yang rơkâo tơlơi rơnuk rơnua lĕ tơdơi kơ hơdôm hrơi amra pơphun ngă yang pơpŭ bơni hăng gơnam ngă yang yôm hloh lĕ čuh kơbao. Hrom hăng anun, abih bang gơnam ngă yang amra dưi hmâo djop mơnuih gum hơgôp hrom tui hluai pô hmâo. Anai lĕ hơdôm gơnam hmâo mơng rim sang anô̆. Lom khul tha plơi, hơdôm bôh sang anô̆ tŭ ư hrom hrơi ngă yang lĕ, djop mơnuih pơpha bruă mă, prăp lui tơpai, mơnong hlô... kiăng truh hrơi ngă yang gum hrom nao pơ̆ sang rông pơphun ngă yang.

Ngă yang pơpŭ bơni dưi hmâo djuai ania Bahnar pơphun amăng blan 12 rim thun, lom djop bruă đang hmua ngă giong, pơdai kơtor hmâo dưm amăng atông. Amăng mơguah hrơi ngă yang, tha plơi pơ ala kơ plơi pla kuh khuai kơ yang rơbang, jak iâu ƀing Yang rơbang nao pơhmư̆ hrom. Pơ ala kơ plơi, tha plơi dŏng tŏng krah sang rông ƀơi anăp gơnam ngă yang, pơphun phai yang jak iâu ƀing yang rơbang rai pơhmư̆. Tui hăng ơi Đinh Tinh, ƀơi tơring glông Kbang, tơring čar Gialai, phiăn ngă yang pơpŭ bơni kơ yang rơbang, hmâo pơgang ba laih kơ plơi pla amăng ha thun rơgao, hmâo pơgang ba mơnuih ƀôn sang huăi djuh djuam duam ruă, brơi laih tơlơi klă hiam hăng ba pơđuăi tơlơi ƀu klă hiam rơgao hĭ:

 “ Kâo ngă yang rơkâo brơi kơ plơi pla ƀu hmâo hlơi duam ruă. Hlơi duam ruă lĕ leng kơ ngă yang kiăng kơ suaih tañ. Ƀudah hmâo bruă hơget thơ yôm phăn amăng sang anô̆, amăng plơi thơ leng kơ ngă yang soh”.

Phiăn ngă yang pơpŭ bơni kơ yang rơbang mơng djuai anai Bahnar dưi pơphun amăng mơguah, črăn ngă yang sui 1 mông hăng djop kơ phiăn ngă yang phai yang, mơ-ĭt hơdôm tơlơi čang rơmang kơ tơlơi rơnuk rơnua, yâu mơ-ak hăng trơi pơđao kơ ană plơi. Nao hrom hăng tơlơi phai yang lĕ jua čing. Yua kơ tui tơlơi pơmin mơng djuai ania Bahnar, kơnong kơ hmâo phun gong drai hrom hăng jua čing  mơng dưi jak iâu yang rơbang. Anun lĕ gơnam pioh ană mơnuih tô nao rai hăng yang rơbang, mơ-ĭt hơdôm tơlơi čang rơmang, tơlơi ƀuăn./.

Hải Phong/VOV4/Siu H’ Prăk pơblang