Tơkeng thun 1966, nghẹ nhân Mlop, djuai ania Bahnar pơ̆ plơi Brel Dôr 2, să Glar, tơring glông Đak Đoa, tơring čar Gia Lai mơ̆ng muai hor kơ bruă rơngaih mơñam băn ao. Tal blung a, gơnam mơñam kơnong kơ pioh yua amăng sang anô̆ pô ƀudah brơi kơ kơnung djuai. Samơ̆ pran jua hor pơtrut ñu djă pioh dong bruă rơngaih mơñam truh kơ ră anai.

Kiăng djă pioh, rơnăk lui bruă rơngaih mơñam mơ̆ ơi yă pioh glăi tơnap laih, hăng ñu pơđĭ kyar lĕ jai tơnap hloh. Ƀu djơ̆ hlơi nao pơhrăm leng kơ thâo rơngaih mơñam hiam, mơñam hiam sôh ôh, khom thâo hăng hmâo pran jua gir run. Nghệ nhân Mlop ră ruai, tơlơi mơ-ak prong hloh lĕ thun 2006, Anom mă bruă hrŏm gah đang hmua hăng rơngaih mơñam băn ao Glar dưi pơjing, jing anih pioh pơtô glăi bruă rơngaih mơñam băn ao kơ neh wa.

“Hrŏm hăng bruă rơngaih mơñam băn ao kâo ăt hơneč mă mơn bruă pơtô rơngaih mơñam băn ao brơi lu đah kơmơi ƀơi hơdôm bôh plơi pla, laih anun pơtô brơi ƀing čơđai amăng tal pơdơi prong. Hơdôm thun jê̆ hăng anai, kâo ăt hyu pơtô brơi mơn ƀing čơđai Bahnar ƀơi An Khê, pơ̆ kual anun đưm hlâo lu mơnuih ăt thâo rơngaih mơñam mơn, samơ̆ wor bit laih, rơngiă tui ƀơƀrư̆. Kâo amra hyu ataih pioh pơtô brơi. Bơ̆ hơdôm bôh plơi pla lĕ amuñ hloh, kâo amra nao pơtô mơguah čơtlăm ƀơi sang, ƀu hmâo tơlơi hơget ôh”.

Rơbêh kơ 30 thun kiăo tui pran jua hor rơngaih mơñam băn ao, pơphun hơdôm rơtuh anih pơtô bruă rơngaih mơñam băn ao, nghệ nhân Mlop dưi hmâo neh wa iâo lĕ “Nai pơtô rơngaih mơñam băn ao”. Rơngiah mơñăm băn ao hmâo pơjing laih “bruă mă sang anô̆ pioh glăi”, ană phun lĕ, amai Mlơnh ăt tô mơn bruă mă mơ̆ng amĭ. Amai Mlơnh thâo biă dăp hơdră, pơkra djop djuai băn ao mơñam kiăng djơ̆ hăng băn ao rơnuk anai. Nghệ nhân Mlơnh lăi pơthâo:

“Rơngaih mơñam băn ao ƀu hmâo prăk pơhrui glăi lu ôh mơ̆, biă ñu lĕ kiăng djă pioh bruă mă mơ̆ng đưm ơi yă pioh glăi. Rơngaih mơñam amra hơneč mă mông wăn hăng hmâo dong prăk pơhrui glăi kơ sang anô̆”.

Bơ̆ amai Seo, 35 thun ƀơi plơi Brel Dôr 2, tơdơi kơ hrăm giong anih rơngaih mơñam, dưi hmâo nghệ nhân Mlop djă pioh ngă amăng Anom mă bruă hrŏm lăi:

“Kâo mă bruă ƀơi anai lu thun laih. Dưi hmâo sang anô̆ neh Mlop ngă gal brơi djru brơi kâo hmâo bruă mă, kâo mơ-ak biă! Tơdơi anai kâo amra gir run rơngaih mơñam hmâo lu gơnam hiam pioh sĭ kơ arăng blơi. Mă bruă ƀơi anai amra djru pô pơgang bruă mă đưm mơ̆ ơi yă pioh glăi".

Hăng tơlơi git gai, wai lăng mơ̆ng nghệ nhân Mlop, ră anai, Anom mă bruă rŏng gah đang hmua hăng rơngaih mơñam băn ao Glar djă pioh bruă mă hơđong brơi năng ai ñu 20 čô mơnuih mă bruă phun. Hơdôm hrơi mông wăn, Anom mă bruă hrŏm ngă pơhưč rơbêh kơ 100 čô mơnuih mă bruă. Rơngiao kơ bruă rơngaih mơñam pioh mơ-ĭt gơnam kơ anih anom sĭ mơdrô, Anom mă bruă hrŏm dô̆ čơkă mă, kĭ pơkôl rơngaih mơñam djop mơta gơnam tui hră rơkâo blơi gơnam, tui tơlơi kiăng mơ̆ng pô blơi. Nghệ nhân Mlop, brơi thâo, ră anai gơnam mơñam băn ao ƀu kơnong kơ sĭ amăng tơring čar Gia Lai ôh mơ̆ hmâo sĭ laih ƀơi hơdôm bôh tơring čar Dak Nông, Kon Tum, djơ̆ anô̆ ñu ƀơi Nha Trang, Đà nẵng, ƀôn prong Hồ Chí Minh.

“Ră anai hmâo telephone laih, ta blơi sĭ, mơ-ĭt tui rơdêh ăt amuñ mơn. Mơnuih blơi lĕ mơ-ĭt prăk tui mrô djă prăk anun blơi sĭ gêh gal hloh. Gơnam sĭ ăt lu mơnuih blơi mơn, biă ñu: băn eng, ao bơnai, ao rơkơi, kơdung mơñam... kâo rơngaih mơñam, tơčôh tui hơdră phrâo rơnuk anai, hiam mơta lăng samơ̆ ăt dưi djă pioh mơn gru đưm anun lu mơnuih hơduah blơi. Hmâo wot mơnuih mơ̆ng dêh čar Mi, mơ̆ng dêh čar tač rơngiao gơñu rai ngui pơ̆ anai ăt rơkâo blơi lu mơn...”.

Hăng pran jua hor kơ bruă rơngaih mơñam, Nghệ nhân Mlop hăng ƀing nghệ nhân ƀơi Anom mă bruă hrŏm gah đang hmua hăng rơngaih mơñam băn ao Glar, tơring glông Đak Đoa, tơring čar Gia Lai ƀu kơnong djă pioh bruă mă đưm, pơjing bruă mă, hmâo dong prăk pơhrui glăi ôh mơ̆, dô̆ djru djă pioh hăng ngă tui gru hiam bôh thâo đưm gah djuai ania Bahnar./.