Phiăn lih buah (pơpŭ bơni) pran jua amĭ ama rông ba bơnai pô gah djuai ania Kơtu
Chủ nhật, 06:00, 19/11/2023           Tui VOV5/Siu H’ Prăk pơblang Tui VOV5/Siu H’ Prăk pơblang
VOV4.Jarai – Hăng sa amăng 53 djuai ania ƀiă Việt Nam, djuai ania Kơtu hmâo lu phiăn ngă yang, phiăn pha ra ha jăn, amăng anun hmâo phiăn ngă yang “lih buah amĭ ama bơnai”. Phiăn “lih buah amĭ ama” hmâo bôh tŭ yua prong biă gah pơtô juăt dŏ dŏng ƀong huă, pơjing ană mơnuih amăng rim sang anô̆, plơi pla hăng djuai ania, pơdah pran jua thâo tơngia mơ̆ng han tâo pioh kơ sang anô̆ bơnai.

Djuai ania Kơtu iâo phiăn ngă yang pơpŭ bơni lĕ pa’đăh. Pa’đăh kiăng lăi lĕ mông ƀong huă hơdor tơngia mơ̆ng han tâo pioh kơ amĭ ama hăng gop djuai gah sang bơnai. Anai dưi lăng kah hăng “phiăn ngă yang pơdô̆ rơkơi bơnai tal 2”, juăt pơphun tơdơi kơ hơdôm thun rơkơi bơnai trun sang pha hăng ăt ƀu hmâo pơgô̆ mơn. Lơm tơlơi hơdip mơda rơkơi bơnai hlăk ai hơđong, ƀing han tâo Kơtu pơphun hmâo kơčăo bruă hơdor tơngia kơ amĭ ama bơnai, pơ ala glăi pran amĭ ƀă ama pơjing hăng pơtô lăi ană bă pioh kơ pô mơ̆ ta dô̆ ngă bơnai. Yua kơ lơm glăi pơ̆ sang rơkơi, pô bơnai hmâo ƀiă mông hơdor tơngiă kla pran amĭ ama pô, pơ ala nao kơ anun lĕ, pioh pran jua, bơwih brơi lu hloh kơ sang anô̆ rơkơi.

Phiăn ngă yang pơpŭ bơni amĭ ama bơnai gah djuai ania Kơtu ngă yôm phăn biă. Tui hluai kơ tơlơi hmâo mơ̆ng sang anô̆ rơkơi pơsit pơkă hơdră pơphun ƀudah blơi prăp gơnam ngă yang, gơnam pioh pơpŭ bơni amĭ ama bơnai. Tha plơi Bríu Pố, hơdip ƀơi să Lăng, tơring glông Tây Giang, tơring čar Quảng Nam, brơi thâo:

 “Pô ană đah kơmơi dô̆ bơnai laih lĕ lơm hmâo sa čô ană thơ ngă yang pơpŭ bơni kơ amĭ ama bơnai hmâo tơkeng rai laih sa čô ană bơnai săng triăng, ƀat bruă mơ̆ pô dô̆ ngă bơnai. Pŭ bơni hăng hơdră hơdor tơngia čuh sa drơi kơbao kơ sang bơnai hăng pơphun atông čing hơgor ha mlăm. Gah sang bơnai ăt prăp lui mơn gơnam ƀong, gơnam mơñum hrŏm hăng rơkơi jơnum ngui atông čing hơgor 3 hrơi mlăm. Amăng phiăn ngă yang pơpŭ bơni, arăng ƀu wor bit ngă yang rơbang, čang rơmang yang rơbang lăng ba dua bơnah sang anô̆ bơnai hăng rơkơi bưp lu tơlơi tơphă, ană plơi hmâo pơdai jor kơtor lu, suaih pral, ƀu hmâo hlơi dju djuam duam ruă”.

Juăt ñu, hrơi blung a lĕ črăn ngă yang amăng sang anô̆ hmâo tơlơi gum hrŏm mơ̆ng hơdôm mơnuih amăng sang anô̆. Hrơi tơdơi, phiăn ngă yang mơ̆ng pok prong, jak iâo neh wa, kơnung djuai, plơi pla giam ataih nao mơ-ak hrŏm. Hăng tơdah hmâo hmăi ƀiă lĕ pơphun suang tung tung, da dá tui phiăn juăt mơ̆ng djuai ania Kơtu. Amăng phiăn ngă yang pa’đăh, tơdah gơnam ngă yang lĕ un, pô ta jak iâo lĕ amăng sang anô̆ gŏp djuai gah sang bơnai đôč hăng pơphun amăng sa hrơi sa mlăm. Kơnong kơ phiăn ngă yang hmâo kơbao ƀudah rơmô lĕ amĭ ama bơnai juăt jak iâo abih bang plơi nao mơ-ak hrŏm hăng tơlơi ngui ngor amăng hơdôm hrơi mlăm. Amai Bhling Thị Trơu, ƀơi tơring čar Quảng Nam, brơi thâo:

 “Bơnah gah rơkơi pơpŭ bơni amĭ ama bơnai sa drơi kơbao, rơmô, un, mơnŭ, bip, čing, čeh, hrĕ añŭ,... Ƀudah gơnam hơget yôm gah sang rơkơi hmâo lĕ gơñu ba nao pơpŭ bơni gơnam anun. Gơñu bơni yua kơ dưi dô̆ bơnai, pơ ala glăi pran jua amĭ ama čem rông ană bơnai, bơwih brơi ană đah kơmơi. Bôh than pơpŭ bơni amĭ ama bơnai lĕ pơdŏng sang anô̆ yâo mơ-ak”.

Gru pha ra amăng phiăn ngă yang pơpŭ bơni lĕ mông ƀong huă, dô̆ hmâo anih jak iâo ƀong añăm mơnong mơ̆ng sang rơkơi pioh kơ sang bơnai, pơdah pran jua, tơlơi pơpŭ mơ̆ng sang rơkơi pioh kơ sang bơnai. Hơdôm čơđeh añăm mơnong jơman hloh dưi hmâo han tâo ruah mă prăp lui, mơñum hrŏm sa čeh tơpai bă kơ ia kơnang kơ mơnuih amăng sang anô̆ nao jak iâo mơnuih amăng sang anô̆ bơnai. Lơm tok tơpai mơñum abih, añăm mơnong ƀong abih, ƀing Kơtu đăo kơnang lĕ pran jua dua bơnah sit nik mut hrŏm hăng hruă kơjăp. Ơi Abing Lâm ƀơi tơring glông Tây Giang, tơring čar Quảng Nam brơi thâo:

 “Gơñu jak iâo gơyut gơyâo mơ̆ng lu anih anom, hlơi juăt lĕ jak iâo, jak iâo abih plơi nao jơnum ngui hrŏm. 300 truh kơ 400 čô mơnuih čuh kơbao, rơmô, un ƀong mơñum. Hmâo lu mơnuih djru sang anô̆ tơnă hơbai. Djuai ania Kơtu pơpŭ bơni kơ amĭ ama bơnai lu gơnam ngă yang, kah hăng: čing hơgor, mong jam, rơmô, kơbao, mơnŭ, bip, tơpai, mah, prăk…”.

Phiăn ngă yang pơpŭ bơni amĭ ama gah djuai ania Kơtu lĕ sa phiăn juăt sui thun, djă jă bôh thâo ană mơnuih. Phiăn juăt anai pioh amĭ ama mơ-ak hơdip thun tha, yâo mơ-ak hăng ană tơčô ăt kah hăng anô̆ ư-ang hăng neh wa plơi pla. Anai ăt lĕ tal pioh dua bôh sang anô̆ dua bơnah hmâo hrơi mông pơbưp nao rai, hruă kơjăp dong pran jua gum hrŏm kơplah wah dua bôh sang anô̆./.

Tui VOV5/Siu H’ Prăk pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC