Phiăn ngă yang dưm đing ia gah djuai ania Hơdang
Chủ nhật, 06:00, 24/12/2023 VOV4/Siu H’ Prăk pơblang hăng pôr VOV4/Siu H’ Prăk pơblang hăng pôr
VOV4.Jarai – Sit truh blan 11, blan 12 rim thun, neh wa djop djuai ania ƀiă ƀơi Dap Kơdư, amăng anun hmâo djuai ania Hơdang ƀơi tơring čar Kon Tum, amra pơphun hơdôm phiăn ngă yang pioh pơpŭ bơni kơ yang rơbang, rơkâo tơlơi tơphă, hơđong kơ ană plơi, kơ hơdôm bôh sang anô̆. Phiăn ngă yang dưm đing (tong) ia ƀudah ngă yang pin ia jing sa amăng hơdôm phiăn ngă yang jơnum ngui pioh kơ bôh than anun.

Lăi nao kơ phiăn ngă yang bơdjơ̆ nao bruă đang hmua, djuai ania Hơdang ngă tui na nao hăng hơdôm phiăn ngă yang tâ̆o klă hăng pơpŭ kiăng pơyơr bơni kơ yang rơbang, sa amăng mrô anun lĕ phiăn ngă yang dưm đing ia. Tui phiăn juăt, dưm đing ia lĕ phiăn ngă yang dưi hmâo djuai ania Hơdang pơphun rim wot akô̆ ia glăk mă yua ƀu dô̆ pơhlôm klă hiam ƀudah lơm phrâo pơdŏng plơi ƀudah lơm prăp lui yak mut amăng rơwang prăp lui či tơjŭ pơdai juăt ñu lĕ blan 3, blan 4 rim thun.

Nghệ nhân A Kên ƀơi tơring glông Đăk Tô, tơring čar Kon Tum lăi lĕ dưm đing ia dô̆ dưi hmâo djuai ania Hơdăng ngă tui amăng hơdôm hrơi rơnuč lơm gơñu pơphun mơ-ak huă asơi hle. Lơm anai abih bang plơi gum hrŏm nao pơ̆ pin ia rơmet agaih pioh prăp lui ngă yang kuăi amăng ia. Nghệ nhân A Kên lăi:

 “Dưi pơphun hrơi hlâo kơ Tết kiăng prăp rơmet čơkă thun phrâo anun, khom pơkra glăi đing ia phrâo. Huĭ đing ia sô hơđăp ñu djơ̆ bôh pơtâo pơgăn, hla kyâo ngă hlŭ; đưm hlâo amăng plơi lĕ hmâo čơnang ia mơ̆ng hlâo ia dưm pơhrua nao mut pơ̆ plơi, anun lĕ đưm adih, bơ̆ ră anai abih bang leng kơ mơñum ia bơmun klơi, ia bơmun khoer soh”.

Tui phiăn djuai ania Hơdang ia yôm phăn hloh kơ abih bang mơnong hơget, jing kông ngăn yôm hloh kơ asơi huă băn ao buh. Tơlơi hơdip mơda yâo mơ-ak hă ƀu yâo mơ-ak lĕ leng kơ kơnang kơ akô̆ ia klă hiam pơjing. Yua anun bruă pơphun ngă yang dưm đing ia jing pioh ƀing yang ia, yang čư̆, sang ia krông thâo anih anun hmâo ană plơi dô̆ hơdip mơda mơ̆ pơtrun brơi tơlơi suaih pral, bơwih ƀong huă đĭ gŏ amŏ hăng hloh kơ anun dong ană plơi kiăng khăp nao rai tơdruă, gum hrŏm hơbit hăng djru nao rai tơdruă.

Ơi Phan Văn Hoàng, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă Bôh thâo hăng Bơkơjăp drơi jăn tơring čar Kon Tum brơi thâo: Rim thun tơdơi kơ yuă hơpuă giong, djuai ania Hơdang glăi pơphun ngă yang dưm đing ia phrâo pioh rơkâo brơi hơjan klă pơ-iă hiam, pơhrui glăi pơdai jor kơtor lu ană mơnuih hmâo tơlơi hơdip mơda trơi pơđao yâo mơ-ak. Yua kơ hăng djuai ania Hơdang akô̆ ia phrâo kiăng hmâo arăng bơwih brơi agaih rơmet rim thun. Hmâo tui anun akô̆ ia mơ̆ng agaih na nao, jơngeh na nao, ƀing yang rơbang amra huăi jăm ƀuah ană plơi mơ̆ lăng ba na nao hăng djru brơi ană plơi. Yua kơ anun rim thun neh wa ăt pơplih pơkra na nao agaih rơmet glăi hăng ngă yang dưm đing ia phrâo. Ơi Phan Văn Hoàng lăi pơthâo:

 “Yua kơ bôh nik ñu hăng mơnuih ƀôn sang ƀơi anai glai klô hơčih gơñu ƀu khin mut amăng glai, yua anun mơ̆ akŏ ia ƀơi anun phun kyâo hlâo adih ñu djă pioh ia klă bia, gah tơlơi anai ană plơi hrŏm hăng tha plơi črông sai, gơñu ruah tơbiă sa hrơi pơsit hăng gơñu nao pioh pơplih pơkra glăi đing ia”.

Lơm tha plơi pơsit mă hrơi ngă yang, yak blung a amra jơnum črông sai hăng abih bang hơdôm bôh sang anô̆ amăng plơi. Lơm anai tui hăng bruă pơpha mơ̆ng Khul tha plơi rim mơnuih sa bruă mă gơñu gum hrŏm prăp rơmet gơnam ngă yang brơi kơ hrơi jơnum ngui.

 Sa tông ia hơdjă hăng akô̆ ia dưi kuai jơngeh ƀơhlač lĕ tơlơi yôm phăn mơ̆ng ană plơi. Yua anun yơh ƀing tơdăm gum hrŏm hăng mơnuih hmâo arăng đăo gơnang lu amra dưi ruah nao koh kram pơ-ô ba glăi pơkra tong ia, juăt ñu hơdôm phun pơ-ô prong hăng dlông.

 Kiăng hmâo ngă mông ngă yang pơhlôm akô̆ tlôn, hơdôm bruă prăp lui kơ hrơi jơnum ngui khom sit nik tŏng ten, djop djel hăng tum teč, đa lĕ mơ̆ng bôh pơhiăp truh kơ dŏ dŏng ƀong huă ăt kah hăng tơlơi pơhiăp phai yang kiăng yang rơbang ƀuh pran tơpă sit mơ̆ng ană plơi. Hrŏm hăng anun bruă prăp lui hlô mơnong amăng hrơi ngă yang dưm tong ia ăt lĕ bruă yôm phăn ƀuh pha ra mơn, anun lĕ anur. Hăng djuai ania Hơdang lĕ hlô hơčih hăng tơphă anun khom hmâo pioh ngă yang kuăi akô̆ ia jơngeh kơ ană plơi rơngiao kơ un, mơnŭ. Nghệ nhân A Kên brơi thâo: Gơnam ngă yang lĕ sa drơi anur yua kơ anur ba glăi tơlơi tơphă, ba glăi tơlơi trơi pơđao kơ ană plơi ƀu pioh hmâo tơkuih arong aroač pơčrăm phun pla.

Lơm hơdôm gơnam ngă yang, hlô mơnong pioh ngă yang prăp lui giong, hlâo kơ hrơi ngă yang, đah kơmơi pơpha bruă jah agaih hăng koh phun kyâu ngă tơmeh gơgrong, đah rơkơi koh phun pơ-ô prong tha pioh ngă tong ia pơđoh nao pơ̆ plơi. Ƀơi anih phun hăng rơnuč tong ia ană plơi amra pơdŏng gŏng drai pơkra hăng phun ale hăng kă drui mrai kiăng lăi lĕ blơi ia hăng yang ia. Ƀơi gong drai, ƀing Hơdang yôl hơdôm bôh guang vil anet pơkra hăng pơ-ô hăng tô nao rai. Anai dưi lăng lĕ gru nam pioh yang ia, yang glai thâo mơ̆ pơgang ba djop mơnuih, brơi hơjan klă pơ-iă hiam, huăi phang khôt hăng ia ling dăo truh hăng ană plơi, ia ƀu thâo thu hăng djop ia na nao./.

VOV4/Siu H’ Prăk pơblang hăng pôr

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC