Pô dŏ djă pioh bruă rơwơi mơñam mrai đưm djuai ania Êđê
Chủ nhật, 06:17, 12/11/2023 H’ Zawut Byă/Nay Jek pơblang H’ Zawut Byă/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Yă H’Dĭ Ktŭl djuai ania Êđê, anăn juăt iâu lĕ Aduôn Phat, yă Phat, thun anai 65 thun, dŏ ƀơi Ƀuôn Drai Hling, să Hòa Xuân, plơi prong Ƀuôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak sa amăng hơdôm čô mơnuih thâo pĕ kơpaih rơngaih mrai, mơñam abăn ao đưm. Ñu thâo dơ̆ng mơ̆ng bruă pih kơpaih, rơwơi mrai, truh kơ mơñam duñ rup, tuai kơteh rup bơnga hiam djuai ania Êđê mơ̆ng đưm adih ñu thâo soh. Ñu ƀu hơdor djop ôh, mơñam hơdôm blah abăn ƀă, abăn mơsŭm, eng ao gru grua, tuai kơteh, tuai đôč, samơ̆ pran jua ñu kiăng pơtô glăi kơ ană tơčô ăt khom thâo djă pioh mơ̆n gru grua hiam anai.

Mơ̆ng đưm laih, abih bang ƀing đah kơmơi djuai ania Êđê lêng kơ thâo pĕ kơpaih rơngaih mrai soh. Djop mơta abăn ao, eng tuai, bơnal đưm jing gơnam mơ̆ng ia rơgơi tơlơi kơhnâo ƀing đah kơmơi Êđê juăt pơjing rai. Ăt kah hăng hơdôm čô adơi amai đah kơmơi hnơr hăng ñu, yă H’Dĭ Ktŭl khăp hăng hor kơ bruă mơ̆ng yă, amĭ ñu pơtô glăi, mơñam mrai pơjing rai eng ao hiam kơ pô ta yua hăng pioh brơi kơ phung wang sang anŏ. Yă H’Dĭ Ktŭl lăi:

“Kâo hrăm mơñam mrai dơ̆ng mơ̆ng kâo 12 thun. Hlăk anun ƀing amĭ, ƀing yă mơñam mrai kâo dŏ lăng kâo hor biă mă. Kâo kiăng mơñam mrai pơjing bơnal, abăn khăn yua amăng sang anŏ. Hlăk anun ƀu pơmin kơ mơñam abăn pioh sĭ kah hăng ră anai ôh. Kâo mơñam ao, mơñam abăn ƀă ană, abăn mơsŭm prong”.

Rơbêh 50 thun hor kơ bruă rơwơi mơñam abăn ao djuai ania, ñu hor hrăm hăng duñ ba ngă rup bơnga, kơteh tuai ngă rup hiam tui gru grua djuai ania, ñu ăt thâo mơ̆n ruah ia iom (ia mô) ngă bơnal phun pơkă brơi kơ eng ao gru đưm ia iom jing ao jŭ tui djuai ania Êđê. Ñu lăi, rim kơ ao ƀudah eng hăng abăn khan hai lêng kơ hơmâo sa tơlơi ră ruai glăi amăng anun, kah hăng sa tơlơi phiăn, tơlơi juăt hiam klă djuai ania Êđê mơ̆ng đưm đă laih.

“Đưm adih tơlơi hơdip mơda dŏ tơnap tap ƀu hơmâo abăn ƀă, ƀu hơmâo abăn mơsŭm pit đih. Mơnuih ƀôn sang pla kơpaih amăng hmua pioh pĕ kơpaih rongaih mrai mơñam eng ao abăn khăn. Laih arăng pĕ kơpaih blang, ba glăi ƀhu, duñ hĭ amruih amram, arăng pih kơpaih, kmơ̆i kơpaih kiăng dơlôn hmlơi pioh rơwơi jing mrai tuč rơnuč kah hăng ba anrŭ ia iom (poh mô), kiăng kơñĭ anrŭ ia kơñĭ, kiăng jŭ poh mô. Djop mơta gơnam kiăng mơñam mrai yua tơnap tap aka ƀu hơmâo anŏ ngă bruă lĕ arăng pơmin pơčeh mă soh amăng mă bruă, hơduah ĕp mă amăng glai klô pơjing rai”.

Jing sa čô mơnuih kơhnâo kơhnăk thâo tong ten kơ rup bơnga duñ mơñam mrai đưm, yă H’Dĭ Ktŭl brơi thâo, hơdôm mơta bơnga rup duñ mơñam kah hăng thâo tơpư̆ hơmâo bơngăt jua, tơlơi anun anŏ kơđŏm amăng gơnam gru grua djuai ania Êđê mơñam mrai đưm. Tơlơi thâo pơčeh phrâo mơ̆ng mơnuih kơhnâo kơhnăk lu mơta biă mă anun yơh gơnam abăn ao mơñam rai kah hăng eng ao abăn khăn djuai ania Êđê lăng hiam phara hơjăn. Hơdôm mơta rup bơnga anun sa tơlơi pơčeh phrâo, ia rơgơi tơlơi kơhnâo mơ̆ng ƀing đah kơmơi, ngă rup čĭm brĭm, krua mrua, bơnga bit bing, bơnga aring čôr, hla kyâo pơyâo, rup hla phun tuañ aneng anuang... Rơngiao kơ anun, hơmâo mơ̆n arăng mơñam hrĕ yôl čing pioh atông. Boh nik ñu rup bơnga ƀơi ao ƀing đah rơkơi, ao gri, ao rơnuai, eng ao đah kơmơi ñu phara soh.

“Ră anai tơlơi hơdip mơda pơđĭ kyar laih, ƀu tơguan hyu ĕp gơnam amăng glai ôh pioh mơñam eng ao, kiăng lĕ blơi hơmâo soh pioh mơñam mrai. Samơ̆ ăt ƀu ngă rơngiă hĭ gru grua hiam, hơdră mơñam mrai, pơjing rup bơnga amăng abăn eng ao ôh lơ̆m mơñam. Kah hăng ao ta mơñam, hơmâo bơnga rup boh dô, asar pơjeh gêt plui. Ră anai, ƀing thâo mơñam pơčeh mă tơlơi thâo samơ̆ kŏn ngă rơngiă hĭ gru grua hiam đưm mơ̆n. Bơ rup bơnga amăng eng lĕ ñu phara amăng ao, bơhmutu juăt hơmâo rup bơnga arăng mơñam pơrơkua nao rai 13 arăt mrai ƀudah 17 arăt mrai....”.

Kiăng pơjing rai eng ao mơñam hăng mrai đưm rơngiă lu mông biă mă, anun yơh ƀing thâo mơñam mrai hneč mă mông gêh găl, mông hơmâo wăn đôč. Mơnuih kơhnâo kơhnăk yă H’Dĭ Ktŭl brơi thâo dơ̆ng: dưi hơmâo tơlơi djru ba mơ̆ng kơnuk kơna laih anun pơđĭ tui bruă tuai čuă ngui amăng plơi pla, anun yơh gơnam eng ao mơñam rai amra ba sĭ kơ tuai hyu ngui, djru pơsir bruă mă kơ ƀing adơi amai amăng plơi pla.

“Kơnuk kơna hơmâo jơlan hơdră, akŏ bruă brơi djă pioh hăng pơđĭ tui gru grua mơñam mrai đưm djuai ania Êđê. Mơnuih ƀôn sang mơak biă mă hăng hur har mơ̆n ngă hrŏm amăng kơčăo bruă anai. Kâo čang rơmang tơdơi adih abih bang djop mơnuih thâo pơpŭ djă pioh gru grua hiam mơ̆ng eng ao abăn khăn djuai ania ta pô mơñam”.

Hăng mơnuih kơhnâo kơhnăk yă H’Dĭ Ktŭl, mơñam mrai ƀu kơnong ngă pran jua mơak đôč ôh, dŏ jing bruă mă djru hrŏm djă pioh, pơtô lăi, pôr pơthâo gru grua hiam djuai ania Êđê. Hăng tơlơi thâo mơ̆ng pô tơlơi hur har lăng nao kơ ia iom, rup bơnga lu mơta pơjing amăng bruă mơñam mrai djuai ania, yă H’Dĭ Kơtŭl hok mơak biă mă kiăng pơtô glăi kơ ană tơčô mô yâo, hrăm  mơñam mrai, kơteh tuai amăng anih hrăm pioh kơ bruă mơñam mrai dưi djă pioh na nao. Mơ̆ng anun, mơnuih ƀôn sang kiăng thâo djă pioh hăng pơđĭ tui gru grua hiam mơ̆ng djuai ania Êđê, să Hòa Xuân, plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt, tơring čar Dak Lak.

 

H’ Zawut Byă/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC