VOV4.Jarai - Tui gru grua mơng mơnuih djuai ania Êđê, hrơi ngă yang ngă ayong adơi, ama adơi lĕ sa amăng hrơi ngă yang kiăng pơtô pơhrăm tơlơi hiam klă, yôm phăn kiăng pơlir mơnuih mơnam, pơjing pran gum pơgôp rĭm boh sang anŏ, djop  kơnung djuai ƀudah djop djuai anai hơdip hrŏm amăng plơi pla ala ƀon. H’Xíu, pô mă tơlơi pơhing phrâo mơng Gong phun jua pơhiăp dêh čar Việt Nam ƀơi kual Dap kơdư hơmâo tơlơi čih lăi nao anŏ yôm phara mơng hrơi ngă yang ngă adơi ayong mơng djuai ania Êđê hơmâo pơphun ƀơi ƀuôn Drai Sí, să Ea Tar, tơring glông Čư̆ Mgar, Dak Lak.

Rơgao kơ 5 mông mơguah, amăng sang glông kơ sang anŏ yă H Djuăn Niê, ƀơi ƀuôn Drai Sí, să Ea Tar, tơring glông Čư̆ Mgar, dik dak mơmuih. Ơi Y Thôn Niê hăng ƀing adơi ayong amăng kơnung djuai lêng kơ rai pơƀut hrŏm hăng sang anŏ, laih anun čuh un kơnô kơtrâ̆u giăm 30 kĭ, 2 drơi mơnŭ ong hăng hơdôm akă hơdôm pluh čeh tơpai. Anai lĕ hrơi ngă yang yôm phăn hơmâo pơphun amăng hrơi ngă adơi ayong kơplah yă H Djuăn hăng ơi Y Thôn. Ơi Y Thôn Niê brơi thâo:

“Kâo lĕ mơnuih mơng ƀuôn Mlăng, rai dŏ bơnai pơ ƀuôn Drai Sí. Hlâo adih ama kâo hăng sang anŏ gah anai jê̆ giăm biă mă kiăng kâo ngă adơi ayong hrŏm. Kâo ngă adơi ayong hăng sang anŏ gah anai rơbêh 30 thun laih, ră anai ƀing gơmơi  pơphun ngă yang kiăng kơ hơdor glăi gru grua djuai ania pô hăng kiăng ană plơi pla tŏ tui djă pioh na nao gru grua djuai ania”.

Hơdôm čeh tơpai yôm hơmâo kŏng lui hlâo anun amăng hơdôm blan, anai akă tong krah sang kiăng kơ ngă yang, tlŏ brơi tuai mơñum

Lơ̆m mơnong mơnuă pơdă đĭ abih, arăng atông čing čơkă tuai, jak iâu abih bang mơnuih tañ đĭ hăng sang glông kiăng kơ pơphun ngă yang. Ƀing adơi ayong đah rơkơi hăng ƀing tuai amra dŏ rơwang sang gah anăp, bơ pô sang hăng ƀing adơi amai dŏ giăm apur. Pơphun hrơi ngă yang, pơjâo anăp nao gah ngŏ, kơwưh đĭ yang rơbang hăng jak iâu ơi yă glăi ngă yang hrŏm. Mông ngă yang pơphun 3 wŏt kơwưh đĭ, sa lĕ ngă yang brơi ơi yă; kiăo tui dong jao kông brơi 2 čô mơnuih ngă adơi ayong hăng rơnuč lĕ ngă yang pơpŭ bơni.

Pơjâo Y Chôich Niê brơi thâo, amăng 3 wŏt ngă yang kơwưh, tal sa hăng tal tlâo amra pơdă sa drơi mơnŭ hăng sa čeh tơpai. Amăng mông ngă yang tal dua lĕ yôm hloh amra pơdă đĭ mơnong un kơnô arăng krieo hĭ hăng rơma čeh tơpai. Mông ngă yang jao kông yôm phăn biă mă kiăng pơsit tong 2 gơñu jing adơi ayong kah hăng 2 boh sang anŏ kơnong djuai dong. Dong mơng hrơi anai truh djai ba, dua čô gơñu jing adơi ayong sa boh sang, hơdip lăng nao rai, mah tơnap tap hăng yâo mơ-ak.

“Hrơi ngă yang anai kiăng yang rơbang, ơi yă thâo, rơkâo sang anŏ dua bơnah lêng kơ suaih pral, bơwih ƀong đĭ tui, bruă mă truh kih. Bruă jao nao rai kông kar hăng tơlơi pơsit tong kơ tơlơi pơlir hơbit 2 bơnah, hăng mơnong čuh tă lĕ sa drơi un kơnô arăng krieo hăng 5 čeh tơpai, djop mơta bruă tơdơi anai lêng hơmâo pơsit tong laih kơ bruă ngă adơi ayong mơng dua boh sang anŏ”.

Čing atông hơdôm tơlơi adôh čơkă tuai, jak iâu abih bang nao ngă yang hrŏm

Tơdơi kơ rĭm wŏt ngă yang, pơjâo juăt pơdơi hĭ kiăng kơ pô sang hrŏm hăng tuai nao ngă yang ƀô̆p mơñum tơpai, pơpŭ kơ 2 boh sang anŏ, pơpŭ tơlơi khăp pap, pơlir hơbit kjăp kơplah wah 2 čô mơnuih ngă adơi ayong. Yă H’Huyên Ayun, Khua apăn bruă Ping gah ƀuôn Drai Sí brơi thâo, sui laih amăng plơi kah mơng pơphun hrơi ngă yang tui anai. Bruă pơphun ngă yang anai amra ngă kơ mơnuih ƀon sang, sit biă ñu ƀing hlăk ai dưi pel ĕp hăng djă pioh hơdôm hrơi ngă yang tui gru grua djuai ania pô.

“Tơlơi gơgrong mơng khul apăn bruă Ping gah, kâo pô ăt tŏ tui pơtrut pơsur mơnuih ƀon sang, neh met wa, adơi amai, mơnuih amăng sang anŏ tŏ tui djă pioh gru grua djuai anai pô kiăng kơ huăi wơr hơdôm hrơi ngă yang tui gru grua djuai ania, hrơi ngă yang ngă adơi ayong kah hăng hơdôm hrơi ngă yang pơkŏn dong”.

Pơjâo glăk dŏ ngă yang

Bơ tui ơi Y Wem HWing, Kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀon sang tơring glông Čư̆ Mgar, hrơi ngă yang ngă adơi ayong lĕ hrơi ngă yang hiam klă mơng djuai ania Êđê, kiăng kơ pơtô pơhrăm hăng pơlir hơbit amăng ană plơi pla. Bruă ngă adơi ayong djru brơi dua čô mơnuih mơng ataih jing jê̆ giăm kar hăng adơi ayong ha kơtăk drah, lăng dua bơnah kar hăng sa boh sang, djru tơdruă lơ̆m bưp tơnap tap. Yua anun, bruă hơkrŭ glăi hrơi ngă yang anai hrŏm hăng hơdôm hrơi ngă yang pơkŏn amăng 24 djuai anai ƀơi ƀon lan ƀu djơ̆ kơnong pơgôp djă pioh gru grua djuai ania pô đôč ôh ăt pơdah pran gum pơgôp, pơlir hơbit pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam dong.

“Hrơi ngă yang ngă adơi ayong hrơi anai lĕ yôm phăn biă mă tui gru grua djuai ania Êđê, ngă adơi ayong ƀu ah gơnah nao ôh kơnung djuai, djuai ania, thun tơkeng, đah rơkơi hăng đah kơmơi. Amăng plơi pla djuai ania lêng kơ dưi ngă adơi ayong hăng pơlir hơbit kar hăng adơi ayong kiăng pơjing tơlơi hơdip mơta, pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam hăng pơhlôm rơnuk rơnua. Tơlơi yôm hloh lĕ pơjing pran gum pơgôp amăng plơi pla ala ƀon, pơlir hơbit amăng mơnuih mơnam jai hrơi jai kjăp phik”.

Hăng mơnuih djuai ania Êđê, hrơi ngă yang ngă adơi ayong lĕ tui gru grua yôm phara, pơdah pran gum pơgôp, djru tơdruă găn rơgao tơnap tap. Hrơi anai, ƀơi lu plơi pla ăt dŏ djă pioh bruă ngă adơi ayong kơplah wah rĭm čô mơnuih hăng sang boh sang anŏ, kơnung djuai. Samơ̆, hrơi ngă yang pơpluh tañ ƀiă, gơnam čuh tă tui hluai sang anŏ hơmâo, đa sa drơi mơnŭ, sa čeh tơpai ƀudah mông ƀong huă hrŏm hăng dua bơnah sang anŏ. Bruă ngă adơi ayong ăt yôm phăn biă mă mơn, pơphun tui pran hor, ƀu pơgô̆ hlơi hlơi ôh, hăng tơlơi čang rơmang gum hrŏm amăng tơlơi hơdip, jê̆ giăm, pơlir hơbit kar hăng adơi ayong sa boh sang, djru tơdruă găn rơgao tơnap tap, tơlơi lông, kiăng pơjing plơi pla jai hrơi trơi pơđao, yâo mơ-ak.

H’Xíu: Čih - Siu Đoan: Pơblang