Thừa Thiên Huế pơgang bôh thâo phiăn juăt kual djuai ania ƀiă
Thứ tư, 06:00, 24/01/2024 VOV/Siu H' Prăk pơblang VOV/Siu H' Prăk pơblang
VOV4.Jarai – Tơring glông čư̆ siăng A Lưới, tơring glông Thừa Thiên Huế lĕ kual lŏn hmâo phiăn juăt ngă hơkrŭ đưm. A Lưới djă pioh na nao amăng pô lu gru grua đưm bôh thâo đưm, gru grua ngă hơkrŭ ƀuh rơđah hloh rơnuk blah ngă. Ngă tui Jơlan hơdră pơkă mơ̆ng dêh čar pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam kual neh wa djuai ania ƀiă (Jơlan hơdră 1719), tơring glông A Lưới hmâo lu tơlơi gir run pơgang ba, ngă tui hơdôm nua yôm bôh thâo phiăn juăt klă hiam.

Amăng sang anet yă Kăn Hà ƀơi să Lâm Đớt, tơring glông A Lưới, tơring čar Thừa Thiên Huế, hơdôm er adôh Cha chấp, Ba booch, Ka lới gah djuai ania Pa Cô jai hrơi por đĭ dlông hloh. Hor kơ bruă pơtô glăi ƀing čơđai samơ̆ yă Kăn Hà ăt dô̆ mơn lu tơlơi pơmin lơm boh thâo phiăn juăt mơ̆ng djuai ania pô jai hrơi rơngiă tui. Yă Kăn Hà dô̆ pơmin bruă pơtô glăi hăng pơtă ƀing čơđai djă pioh nua yôm bôh thâo đưm yôm phăn mơ̆ng ơi yă pioh glăi. Mơ̆ng anet, yă Kăn Hà hor biă bôh thâo adôh suang đưm. Truh prong gum hrŏm ngă hơkrŭ, ñu gum hrŏm grŭp adôh suang amăng khul ling tơhan. Pơwot glăi plơi pla, ñu gir run hyu hơduah ĕp djă pioh hơdôm er adôh đưm, tơlơi suang đưm mơ̆ng djuai ania Kơtu. Ră anai lom tha rơma pran tơdu, ñu ăt pioh mơ̆n mông pơtô glăi kơ rơnuk tơdơi anai hơdôm tơlơi adôh suang đưm mơ̆ng djuai ania Pa Cô hăng Kơtu:

 “Kâo gir run pơtô glăi kơ rơnuk tơdơi anai hơdôm tơlơi adôh suang mơ̆ng djuai aniă Kơtu, Pa Cô kơ rơnuk ană tơčô. Kâo gir run ngă hiưm hơpă, hơdôm gru grua bôh thâo mơ̆ng neh wa djuai ania pô ƀu rơngiă hĭ. Tơdơi anai kâo rơngiă hĭ thơ ƀing ană tơčô ăt djă pioh mơn hơdôm tơlơi adoh suang mơ̆ng djuai ania pô”.

Tơdah kah hăng yă Kăn Hà gir run pơtô glăi kơ ană tơčô hơdôm tơlơi adôh suang tui phiăn juăt lĕ nghệ nhân Hồ Văn Hạnh, ƀơi să Hồng Trung, tơring glông A Lưới pơtô glăi klă bruă trah trel hnal kyâo. Ơi Hạnh brơi thâo, neh wa Pa Cô sit pơphun ngă yang pơpŭ bơni kơ ơi yă đưm ƀudah pơkra pơsat leng kơ tral trel rŭp kyâo pioh lăi nao kơ bơngăt jua mơnuih rơngiă. Tui hluai kơ rim sang anô̆, kơnung djuai, amra ngă hơdôm trah hơdôm rup mơnuih ƀudah rup rơmô, kơbao, pơpŭ kơ ơi yă đưm. Rơngiao kơ anun, mơnuih Pa Cô dô̆ trah trel hơdôm mơta rup kyâo mơnuih djă đao ƀudah hơdôm mơta hlô mơnong lăng juăt hăng tơlơi hơdip mơda neh wa kah hăng rơman, rơmô, be, mơnŭ... pioh pơhrôp amăng sang. Khă hnun hai, tui hăng nghệ nhân Hồ Văn Hạnh, ră anai mrô tha plơi, nghệ nhân thâo hăng rơgơi bruă dô̆ glăi ƀu lu ôh, sa dua čô mơnuih tơlơi suaih pral tơdu ƀu dưi nao rai. Yua anun, drơi pô ñu, dô̆ suaih pral hrơi hơpă lĕ gir run pơtô brơi bruă trah trel, pơtô glăi gru hiam bôh thâo đưm ơi yă kơ ƀing hlăk ai hăng ană tơčô pô:

 “Tơdơi kơ blah prai ayăt Mi hăng truh ră anai bruă trah trel kyâo hmâo rơngiă tui lu biă. Kơnong kơ dô̆ ƀiă mơnuih thâo bruă đưm, ƀing tha rơma thâo đôč ngă tui. Kâo ăt gir run mơn hyu hơduah ĕp lăng pioh pơtô glăi kơ hlăk ai tô̆ tui bruă trah trel. Kâo dưi pơphun pok hơdôm anih pơtô pơhrăm pioh hơkrŭ glăi bruă trah trel lĕ drơi pô kâo mơ-ak biă yua kơ bruă trah trel hmâo tơhnal dưi hơkrŭ glăi”.

Kiăng pơgang bôh thâo đưm mơ̆ng neh wa djop djuai ania ƀiă, Ping gah tơring glông A Lưới hmâo mă yua laih Tơlơi pơtrun pơsit kơ “Pơgang hăng ngă tui gru grua bôh thâo đưm djop djuai ania ƀiă tơring glông A Lưới, rơwang 2021-2023, tơhnal lăng nao truh thun 2030”. Tơlơi pơtrun pơsit anai pơsit tơhnal kơtưn pơgang, djă pioh hăng ngă tui bôh thâo đưm yôm phăn mơ̆ng djop djuai ania. Amăng anun, đing nao hlâo pơgang hơdôm gru grua đưm, bôh thâo đưm dưi dăp gưl lŏn ia yôm phăn, gưl lŏn ia, gưl tơring čar glăk hmâo tơhnal rơngiă tui. Ơi Nguyễn Mạnh Hùng, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông A Lưới, tơring čar Thừa Thiên Huế brơi thâo: kiăng pơgang bôh thâo đưm phiăn juăt mơ̆ng neh wa djop djuai ania ƀiă ƀơi A Lưới, tơring glông hmâo črâo ba hơdôm anom bruă, grŭp bơdjơ̆ nao pok hơdôm anih pơtô pơhrăm hơneč mă tơlơi gum djru mơ̆ng ƀing tha plơi, ƀing thâo phiăn đưm lơm gơñu dô̆ hur har pran jua hăng tơlơi suaih pral:

 “Kiăng pơgang, djă pioh hăng ngă tui bôh thâo đưm neh wa djop djuai ania ƀiă lĕ, amăng tơlơi pơkă, pơjing hơdôm rơwang bruă, biă ñu hơdôm rơwang bruă hmâo tơhnal pơhmu nao hăng tơhnal mut hrŏm prong lĕ tơring glông đing nao hơdôm kual mơnuih ƀôn sang dô̆ hmâo lu neh wa djuai ania ƀiă dô̆ hơdip mơda. Tơring glông ăt ngă tui klă mơn hơdôm hơdră gum djru pioh kơ mơnuih thâo tơlơi đưm, tha plơi hăng mơnuih hmâo arăng đăo gơnang pioh gơñu hơđong pran jua hloh, biă ñu lĕ tơlơi kiăng pioh pơtô glăi kơ rơnuk hlăk ai bôh thâo pơgang, ngă tui bôh thâo đưm mơ̆ng djuai ania ƀiă”.

Tơring glông A Lưới hmâo pơphun pơdah glăi jơnum ngui Ariêu Car, Ariêu A Da amăng hơdôm hrơi Jơnum ngui bôh thâo đưm yua kơ dêh čar, tơring car, tơring glông pơphun. Tơring glông ăt rơkâo mơn tŭ yap jơnum ngui Ariêu Car lĕ gru grua bôh thâo đưm lŏn ia ta; 100% mrô să hơkrŭ glăi, pơgang plơi pla đưm; 100% bôh pơhiăp mơ̆ng djop djuai ania ƀiă dưi pơgang, djă pioh hăng ngă tui. Tơring glông pơphun hyu hơduah ĕp djă pioh hăng pơgang ană plơi, anăn ia krông, anăn čư̆ siăng, hơdôm anih anom, tơlơi pơhiăp bôh pia đưm, tơlơi adôh suang, tơlơi đao, tơlơi akhan đưm mơ̆ng djop djuai ania ƀiă. Hluai tui anun, pơphun dăp hơdră, čih pơkra, in tơglit hăng dua bôh pơhiăp Pa Cô – Yuan, Tà Ôi – Yuan hăng Kơtu – Yuan. Gah bôh thâo tơnă riă hơbai, tơring glông amra ngă giong hră čih pioh glăi gơnam ƀong huă đưm djop djuai ania A Lưới...

Pơ̆ anăp anai, tơring glông A Lưới amra pơkĕ hrŏm bruă pơgang gru grua bôh thâo đưm phiăn juăt hăng gru grua bôh thâo đưm hăng pơlar bruă tuai čuă lăng bôh thâo đưm, tuai čuă lăng plơi pla, čuă lăng glai klô hăng hơdră gum hrŏm na nao, tô nao rai hăng hơdôm sang bruă tuai čuă ngui, hơdôm anom ba tuai hyu čuă ngui; kơtưn lăi pơhing amăng măi pôr pơhing; pơdŏng hăng pơđĭ kyar hơdôm jơlan hơdră tuai čuă ngui lăp djơ̆; lu mơta hơdôm anih anom čuă ngui nao hrŏm hăng anih anom gru grua đưm. Ơi Hồ Đăng Thanh Ngọc, Khua Khul pơlir hơbit hơdôm Khul bôh thâo adôh suang tơring čar Thừa Thiên Huế brơi thâo, hơdôm hrơi rơgao, Khul hmâo djru tơring glông djă pioh hơdôm gru grua đưm mơ̆ng neh wa djuai ania ƀơi A Lưới. Phrâo anai hloh, Khul hmâo djru neh wa in tơglit hơdrôm hră čih glăi gơnam ƀong huă 100 mơta añăm ƀong mơ̆ng kual čư̆ siăng A Lưới hăng glăk amăng ƀrư̆ hơkrŭ glăi bruă man gŏ lŏn đưm ƀu hmâo pơtô glăi rơgao hăng anai 50 thun:

 “Tơring glông A Lưới hmâo hơkrŭ glăi lu laih phiăn jơnum ngui nao hrŏm hăng hơdôm phiăn ngă yang mơ̆ng neh wa djuai ania ƀơi anai kah hăng ngă yang huă asơi hle, kah hăng mơnơi ƀơi čroh ia, phiăn hyu sim, pơpŭ Zèng. Hơdôm phiăn ngă yang jơnum ngui anun pơdah glăi hăng hơdră lu mơta biă, hiam dong. Hlơi hmâo tal gum hrŏm, lăng ngui hơdôm phiăn ngă yang anun amra ƀuh sa tơlơi mơ-ak klă mơ̆ng hơdôm phiăn ngă yang jơnum ngui đưm glăk pơdah glăi ƀơi čư̆ siăng A Lưới hmâo phiăn juăt gru grua lu mơta pha ra. Mơ̆ng anun ƀing ta thâo hluh hloh kơ tơlơi anô̆ dô̆ glăi bôh thâo đưm mơ̆ng kual lŏn A Lưới hmâo lu mơta. Hơdôm mơnuih kơsem min bôh thâo đưm khom đing nao hloh, kơsem min dơlăm hloh hăng djă pioh rah gru grua phiăn juăt mơ̆ng neh wa djuai ania ƀiă ƀơi kual čư̆ siăng A Lưới”.

Tơring glông A Lưới, tơring čar Thừa Thiên Huế jing anih anom tum pơƀut lu gru grua bôh thâo mơ̆ng djop djuai ania Pa Cô, Tà Ôi, Pa Hy, Kơtu… Rơwang bruă 6 mơ̆ng Jơlan hơdră pơkă mơ̆ng lŏn ia pơđĭ kyar bơwih ƀong - mơnuih mơnam kual neh wa djuai ania ƀiă hmâo gum hơgôp rŭ đĭ anô̆ yôm gru grua bôh thâo đưm yôm phăn anun. Anai ăt lĕ anô̆ djă pioh bôh thâo, phiăn juăt đưm, bôh thâo tơnă hơbai gơnam ƀong hăng lu gru hiam amăng tơlơi hơdip mơda rim hrơi mơ̆ng neh wa tui lu rơnuk, hơdôm phiăn juăt jơnum ngui pha ra hrŏm hăng hơdôm bôh plơi pla đưm./.

VOV/Siu H' Prăk pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC