Djuai ania Bru – Vân Kiều mơ-ak lơm ngă yang huă asơi hle mơ̆ng neh wa dưi tŭ yap Gru grua bôh thâo đưm lŏn ia. Djuai ania Bru – Vân Kiều hơdip ƀơi tơring čar Quảng Bình lăi hrŏm, să Ngân Thủy lăi ha jăn lăng ngă yang pơdai lĕ pô yang yôm phăn hloh. Yua anun, neh wa lăng yôm biă hơdôm phiăn ngă yang kơ đang hmua, kah hăng ngă yang tơjŭ pla, ngă yang mơ-ak huă asơi hle… Tha plơi Hồ Nham, ƀơi plơi Khe Giữa, să Ngân Thủy, tơring glông Lệ Thủy brơi thâo, phiăn ngă yang mơ-ak huă asơi hle dưi hmâo neh wa Bru – Vân Kiều pơphun amăng blan 10 blan di rim thun. Phiăn ngă yang dưi pơphun lơm bơyan yuă hơpuă giong, prăp lui kơ sa bơyan phrâo. Neh wa ngă yang bơni kơ ƀing yang rơbang djru lăng ba hmâo sa bơyan pơdai jor kơtor lu, rơkâo yang pơdai, hăng hơdôm ƀing yang ia, yang čư̆ brơi kơ neh wa bơyan pơ̆ anăp klă hiam hloh.

 “Pơsit ƀăng Gru grua Bôh thâo đưm lŏn ia brơi kơ Jơnum ngui ngă yang huă asơi hle mơ̆ng ƀing Bru – Vân Kiều, neh wa ră anai mơ-ak biă. Ană tơčô ăt pơdah glăi mơn Phiăn ngă yang mơ-ak huă asơi hle mơ̆ng đưm đă truh kơ ră anai. Čang rơmang ngă gal brơi pioh neh wa dưi pơđĭ kyar tuai čuă ngui mơ̆ng bruă jơnum ngui anai”.

Jơnum ngui ngă yang huă asơi hle mơ̆ng ƀing Bru – Vân Kiều ƀơi să Ngân Thủy phrâo dưi tŭ yap lĕ Gru grua Bôh thâo đưm ƀuh rơđah hloh. Anai lĕ gru bôh thâo đưm dưi hmâo neh wa djă pioh hăng ngă tui amăng plơi pla dong mơ̆ng đưm truh ră anai, juăt pơphun tơdơi kơ bơyan yuă hơpuă, pơđut sa rơwang ngă hmua pơdai pioh pơphun sa bơyan phrâo. Jơnum ngui hmâo 2 črăn: Črăn ngă yang hăng phiăn ngă yang hmâo “tơlơi hơčih” tui phiăn juăt djuai ania Bru – Vân Kiều hăng črăn jơnum ngui hăng hơdôm tơlơi ngui đưm, kah hăng Xa hùa, tŭn gai, dui hrĕ hăng adôh suang tơlơi adôh suang đưm, er adôh Xà nớt, Tà oải… Tơdơi kơ mông jơnum ngui mơtăm, abih bang plơi mơ̆ng ƀing tha truh kơ čơđai muai ƀong huă. Nai prin tha gah gru grua đưm Nguyễn Khắc Thái, pô juăt kơsem min gru grua – bôh thâo ană mơnuih lăi lĕ, jơnum ngui hmâo yua kơ gru grua hăng bôh thâo djuai ania, djru ngă pơhưč rah ƀing kơsem min, tuai čuă ngui nao lông lăng tơlơi hơdip mơda bôh thâo đưm djuai ania mơ̆ng mơnuih ƀôn sang ƀơi anai.

 “Ƀơi anun hmâo pơgang ba laih hơdôm nua yôm bôh thâo đưm hăng gru grua sui thun hăng kơjăp phik, pioh glăi rơgao lu rơnuk. Yua anun neh wa ƀơi anai brơi ƀing ta ƀuh kơ ană mơnuih dô̆ hơdip mơda đưm hlâo ƀơi Việt Nam. Yua anun, ƀing kơsem min ƀơi rŏng lŏn tơnah juăt rai pơ̆ anai pioh kơsem min kơ gru grua Việt Nam hluai tui plơi pla djop djuai ania, gah bôh thâo đưm, tuai čuă ngui, bôh pơhiăp hăng gah bruă akŏ pơdŏng plơi pla”.

 Pơjing hơdôm anih anom tuai čuă ngui bơdjơ̆ nao Jơnum ngui ngă yang huă asơi hle lĕ hơdră ngă klă djru gru grua bôh thâo đưm anai kơjăp tui hăng gơgrong kơjăp amăng tơlơi hơdip mơda bôh thâo pran jua mơ̆ng neh wa. Hơdră biă ñu lĕ pơđĭ kyar bruă tuai čuă lăng jơnum ngui hmâo amăng hơdră tuai čuă lăng bôh thâo đưm plơi pla. Hơdră ngă anai djă pioh rah gru grua bôh thâo phiăn juăt mơ̆ng neh wa djuai ania ƀiă, djru pơđĭ tui tơlơi hơdip mơda mơ̆ng neh wa ƀơi anai. Ơi Trần Xuân Cương, Khua Sang bruă tuai čuă ngui Netin Tralvel brơi thâo:

  “Ƀing gơmơi ba hơdôm bruă mă bôh thâo đưm, djru plơi pla hăng pơlar bruă tuai čuă lăng plơi pla ƀơi anai. Lu anih anom čuă lăng mơ̆ng ƀing gơmơi hmâo ba laih bôh thâo mơ̆ng neh wa Bru – Vân Kiều mut pioh djru kơ tuai čuă lăng hăng dưi hmâo tuai tŭ mă lu biă. Kiăng djru klă kơ tuai čuă ngui lĕ ƀing gơmơi ăt djru mơn neh wa pơdŏng hơdôm homestay djru tuai čuă lăng”.

 Phrâo tom adih anai, Gơnong bruă Bôh thâo hăng Bơkơjăp tơring čar Quảng Bình hmâo pơphun Bơkơtuai bôh thâo phrâo kơ “Pơgang, ngă tui nua yôm ngă yang Jơnum ngui huă asơi hle gah djuai aniă Bru – Vân Kiều ƀơi să Ngân Thủy, tơring glông Lệ Thủy” pioh mă yua, pơjing anih anom pioh kơ tuai čuă lăng. Anai ăt lĕ bruă mă kiăng ngă tui Rơwang bruă 6: Pơgang, ngă tui nua yôm bôh thâo đưm phiăn juăt klă hiam mơ̆ng djop djuai ania ƀiă nao hrŏm hăng pơlar bruă tuai čuă ngui amăng Jơlan hơdră pơkă mơ̆ng lŏn ia pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam kual neh wa djuai aniă ƀiă hăng kual čư̆ siăng. Rơngiao kơ bruă pơgang, ngă tui nua yôm mơ̆ng jơnum ngui anai, kiăng djru tuai čuă lăng, Bơkơtuai ăt ba tơbiă mơn lu jơlan gah ngă tui hơdôm hơdră bruă iâo pơhrui ngăn rơnoh; pơsur pran jua, pơpŭ hơdôm mơnuih thâo phiăn đưm hăng pô ñu glăk pơgang, ngă tui jơnum ngui, pơjing jơlan pơđĭ kyar bruă tuai čuă ngui plơi pla, pơđĭ tui tơlơi hơdip mơta, bơwih ƀong huă, mơnuih mơnam kual neh wa djuai ania ƀiă. Ơi Mai Xuân Thành, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă Bôh thâo hăng Bơkơjăp drơi jăn tơring čar Quảng Bình brơi thâo, hơdră tuai čuă lăng bôh thâo plơi pla mă nua bôh thâo phun mơ̆ng neh wa Bru – Vân Kiều ngă phun akha pioh tô nao rai hăng hơdôm anih anom tuai čuă lăng pơkon.

 “Ƀing gơmơi amra gum hrŏm kơjăp hăng hơdôm anih anom, plơi pla pioh pơphun hơdôm bruă mă mut dơlăm hloh pioh pơđĭ hloh dong tơlơi hơdip mơda bôh thâo pran jua mơ̆ng neh djuai ania ƀiă ƀơi tơring čar hăng dưi ngă hơdôm tơhnal ba tơbiă, tơlơi rơkâo mơ̆ng Jơlan hơdră pơkă mơ̆ng lŏn ia pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam kual neh wa djuai aniă ƀiă hăng kual čư̆ siăng mơ̆ Ping gah hăng Kơnuk kơna hmâo ba tơbiă”.

Ră anai tơring čar Quảng Bình hmâo 2 gru grua bôh thâo đưm dưi hmâo UNESCO ba mut amăng hră čih anăn gru grua bôh thâo đưm ană mơnuih lĕ: Adôh trù gah djuai ania Yuan hăng tơlơi adôh suang bài chòi kual tŏng krah dêh čar Việt Nam. Tơring čar anai ăt hmâo mơn 10 gru grua dưi hmâo Ding jum Bôh thâo, Bơkơjăp drơi jăn hăng Tuai čuă ngui ba mut amăng hră čih anăn gru grua bôh thâo đưm lŏn ia.

 Tơring čar Quảng Bình glăk pơdŏng glăi sa dua phiăn jơnum ngui ngă yang juăt ngă tui lu, jơnum ngui phiăn juăt, mơ̆ng anun pơhư prong tui, pơtrut pơsur hơdôm bôh plơi pla pơgang anô̆ yôm bôh thâo đưm. Hơdôm gru grua bôh thâo đưm ƀơi tơring čar Quảng Bình leng kơ hmâo gru pha ra ha jăn, pơdah gru grua pha ra mơ̆ng hơdôm anih anom. Anai jing tơhnal gal pioh pơlar bôh thâo đưm, ngă bôh thâo jing ngăn rơnoh yôm phăn amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam kual neh wa djuai aniă ƀiă tơring čar Quảng Bình. Ơi Đặng Đông Hà, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă Tuai čuă ngui tơring čar Quảng Bình brơi thâo, mă yua, ngă tui nua yôm gru grua bôh thâo đưm lŏn ia jing pô pioh tuai čuă lăng amra jing ngăn rơnoh djru pơđĭ tui tơlơi hơdip mơda neh wa kual čư̆ siăng Quảng Bình.

 “Ƀing gơmơi kiăng pơjing hơdôm anih anom tuai čuă lăng pơhrua hrŏm kơplah wah hơdôm gru bôh thâo đưm phiăn juăt mơ̆ng ƀing Bru – Vân Kiều bơhmutu ñu kah hăng phiăn ngă yang huă asơi hle phrâo dưi tŭ yap lĕ gru grua bôh thâo đưm gưl lŏn ia ƀudah tơlơi jơnum ngui tơjŭ pla, pioh kơ tuai amra lông lăng gru grua bôh thâo pha ra ha jăn ƀơi kual plơi pla anai”./.