Tơlơi ngă adơi ayong mĕm gru grua hiam mơ̆ng djuai ania Êđê
Chủ nhật, 06:17, 21/07/2024 VOV5/Nay Jek pơblang VOV5/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Djuai ania Êđê dŏ hơdip mơda amăng kual Dap Kơdư hơmâo tơlơi phiăn juăt đưm hiam klă lu mơta biă mă. Sa amăng hơdôm tơlơi phiăn anun lăng yôm pơphăn hăng ngă mơak pran jua lĕ, tơlơi thâo gum pơgôp amăng plơi pla kơnung djuai phung wang añang kor ngă adơi ayong mĕm. Mah găn rơgao lu thun blan gleh glar tơnap tap mơ̆ng đưm đă, tơlơi phiăn anai truh ră anai djuai ania Êđê dŏ djă pioh hăng pơpŭ đôč.

“Ƀrô hrơi mơak anai, kâo bơni kơ ayong Y Dao gơmơi bơjuăt, thâo krăn nao rai 3 thun hăng anai, bơni kơ amĭ ama hơmâo rai ƀuh ƀô̆ mơta amăng mông ngă adơi ayong mĕm kơ dua adơi ayong gơmơi. Mơ̆ng anai pơ anăp adih, gơmơi amra hơmâo tơlơi glăm ba, djru nao rai amăng sang anŏ, tơña bla, čuă jơmư trư găn nao rai re se hloh hăng amĭ ama dua bơnah kiăng amĭ ama hiam drơi jăn dŏ hơdip mơda mơak klă”.

3 thun hlâo kơ anai, ayong Y Dao hăng ayong Y Ñim ƀơi să Ea Tar, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak, gơñu thâo krăn krah jơlan ñan đôč. Lơ̆m jĕ giăm, puăi tlao thâo hluh nao rai amăng bruă mă rim hrơi, 2 gơñu ƀuh ngă bruă hơgĕt djơ̆ pran hrŏm soh laih anun kiăng "tlŏ jiăng" ta juăt lăi ngă adơi ayong mĕm, anun kơnang kơ pô iâu yang, mơnuih thâo hruaih tơlơi phiăn đưm djuai ania pô kiăng pơphô brơi bruă ngă yang pơjing adơi ayong mĕm kah hăng adơi ayong ha kian pruăi.

“Kâo tơña amĭ ama, hơmâo amĭ ama tŭ ư mơ̆n. Kâo lăi hmư̆ hăng phung wang añang kor ieo gah thâo gơmơi či ngă yang "tlŏ jiăng" pơjing adơi ayŏng mĕm. Ama kâo mơak biă mă yua dah hơmâo dơ̆ng sa čô ană đah rơkơi. Tơdơi anai dju djuăm duăm ruă thâo, hơmâo mơnuih tơña bla trah dlăng ba, djru tơdruă mơak mơ̆n”.

Ayong Y Ñim lăi, sa amăng hơdôm tơlơi ngă yang pơjing adơi ayong lĕ, gru grua hiam amăng tơlơi hơdip mơda djuai ania Êđê. Tui hăng tha plơi ơi Y Thôn Niê, dŏ ƀơi să Ea Tar, tơring glông Čư̆ Mgar tơlơi "tlŏ jiăng" ngă adơi ayong mĕm sa bruă mă yôm biă mă amăng tơlơi khăp ană mơnuih mơnam.

“Ngă adơi ayong mĕm tui tơlơi phiăn juăt đưm djuai ania Êđê lăng yôm biă mă, sit ngă adơi ayong laih mơ̆ng anai pơ anăp gơñu lĕ adơi ayong na nao yơh”.

Tui hăng gru grua djuai ania Êđê, ngă adơi ayong tui hăng tơlơi pơmin pran jua gơñu kiăng, ƀu hơmâo hlơi pơgô̆ ƀudah ƀu yua kơ anŏ tŭ yua hơgĕt ôh. Anun lĕ tơlơi ngă yang pơsit jĕ giăm jing adơi ayong mơ̆ng 2 čô gơyut tong ten laih, samơ̆ ăt hơmâo mơ̆n ngă yang tlŏ jiăng, jing ngă giăng mah pŭ ƀăn tong ten kah hăng adơi ayong ha kian pruăi, hrup hăng ngă adơi ayong giăng mah plah wah plơi pla tơdruă, djru nao rai. Giong ngă giăng mah, tơlơi rô nao rai jai hrơi jĕ giăm tong ten hloh, sit hơmâo bruă hơgĕt nao djru ba amăng tơlơi hơdip mơda. Giong ngă yang pơjing adơi ayong mĕm, ƀu kơnong gơyut gơyâo đui đươk dơ̆ng tah, lăng kah hăng adơi ayong tơl ƀing ană bă gơñu, adơi ayong, anong wa ami ama dua bơnah ăt jĕ giăm kah hăng sang anŏ kian pruăi, sa phung wang, kơnung djuai, akŏ pơjing tơlơi gum pơgôp tơdruă hiam klă tong ten.

Ngă yang pơjing adơi ayong juăt pơphun ƀơi sa amăng dua boh sang mơ̆ng dua čô bơn ngă adơi ayong anun. Hlâo  kơ ngă yang, pô sang akă 10 čeh tơpai, 1 drơi bơbui (un), 2 drơi mơnŭ, braih, braih điơ̆ hăng añăm pơtam gơnam ngă ƀâo bơngưi mơnong ƀong huă.

Bơn ngă adơi ayong khom ƀuh ƀô̆ mơta mơ̆ng 5 mông mơguah mơnŭ tơdjô̆ kiăng ĕp lăng bruă arăng tlâ̆o drah pơdjai un (bơbui), čuh tă laih anun prăp lui añăm mơnong ngă yang, akă čeh tơpai, glăm ia, tơkung ia mă djuh, koh hla...Gơnam ngă yang ƀu dưi kơƀah amăng mông ngă yang pơjing adơi ayong anun lĕ kông. Yua kơ djuai ania Êđê ƀudah djuai ania pơkŏn hai amăng kual Dap Kơdư mơ̆ng đưm adih, kông lĕ gơnam gru grua, laih anun jing gơnam pơtruh brơi kơ khul yang rơbang hăng ană mơnuih mơnam. Bruă mă yua kông kah hăng gơnam pơbuh hiam hăng anŏ ngă kơnôl kơ tơlơi ngă yang pơjing adơi ayong, pơdŏ rơkơi bơnai khom hơmâo soh. Tha plơi ơi Y Ruk Ayun, dŏ ƀơi să Ea Tar, tơring glông Čư̆ Mgar brơi thâo:

“Jao kông anun kiăng thâo mơ̆ng anai pơ anăp sang anŏ dua bơnah jing sa phung wang kian pruăi kơnung djuai pô ngă yang jao hăng pơsit brơi. Kông anun amra djă pioh tong ten ƀu dưi ngă rơngiă ôh. Tơdah rơngiă hĭ, arăng pô anun ƀu tơphă ôh, ƀu hiam drơi jăn lơi. Kông anun djă pioh pran jua mơ̆ng 2 čô đah rơkơi ngă adơi ayong mĕm tong ten tơdruă. Kông anai yơh, tơdah nao pơ ataih, lăng kơ kông ñu dŏ bơngač na nao, rơgoh lơlong lĕ mơnuih amăng sang anŏ hiam drơi jăn suaih pral. Tơdah kông anun jă uai, ƀlĭk ƀu bơngač ôh lĕ, sang anŏ ƀu hiam drơi jăn, amăng sang anŏ hơmâo tơlơi ƀu mơak klă”.

Lơ̆m abih bang pơtum jơngum djop laih, ik kơ jua čing ing jua hơgor yơh, lăi pơthâo râo pơhmư̆, ƀing đah kơmơi dŏ pơ gah ôk amăng lăm sang dlông, bơ ƀing đah rơkơi dŏ ƀơi rơwang gah. Pô ngă adơi ayong dŏ ƀơi rơ-ĭ pơdă gơnam asơi añăm ngă yang laih anun pô iâu yang ngă yang yơh. Ngă yang mưn ƀuh hrup hăng mơyang biă mă, mơak mơai ik ăk.

Giong ngă yang pô ngă adơi ayong hăng abih bang sang anŏ, kơnung djuai nao pơbuh brơi kông kơ pô ngă adơi ayong. Tơdơi kơ anun abih bang huă ƀong mơñum tơpai mơñum ring, mơñam bơjak iâu tui pô hlâo tơdơi mơak. Giong ngă yang pơjing adơi ayong, anŏ kŏm yŏm abih bang ƀu dưi pơdjơ̆ sao nao rai ôh, ƀu ngă rung răng ôh. Hlơi pô ngă soh glăi amra đŭ 2-3 drơi un, bơbui ngă yang ƀudah đŭ sa drơi kơbao ƀudah rơmô. Nao ngui hrŏm mông ngă yang pơjing adơi âyong mĕm hrơi anun, amai H’Duôn Niê dŏ ƀơi să Ea Tar, tơring glông Čư̆ Mgar brơi thâo:

“Kâo mơak biă mă ƀuh gru ama grua amĭ djuai ania gơmơi hiam. Kâo čang rơmang ƀing rơnuk tơdơi adih ăt amra djă pioh na nao đôč tơlơi phiăn gru grua hiam djuai ania Êđê”.

Tơlơi ngă yang pơjing adơi ayong dưi hơmâo djuai ania Êđê pơpu djă pioh đôč, kiăng pơtô glăi kơ rơnuk ană tơčô mô yâo dĭ da gla kơñ thâo hluh anŏ yôm phun ñu kiăng thâo gum pơgôp djuai ania kjăp tong ten, jing pran jua pơtrut abih bang plơi pla djuai ania Êđê hrŏm hơbit găn rơgao tơlơi tơnap tap lông lăngg laih anun djru hrŏm man pơdong hăng wai pơgang plơi pla ala ƀôn rơnuk ngă sang rơnang ngă hmua ană plơi pla trơi pơđao yâo mơak.

 

VOV5/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC