Amăng sa hrơi rơnuč thun adai hiam, kơphê hơmâo pĕ giong laih, bruă amăng sang hai rơhuaih mơn. Amĭ ama H’Rin Bkrông dŏ ƀơi ƀuôn Tơng Jŭ, să Ea Kao, plơi prong Buôn Ma Thuột iâu anong ñu či nao pơ sang “rui” ñu tŭ glăi ană dra hăng han ñu. Sui mơ̆ng anai 3 thun. Amai H’Rin Bkrông khăp kơ sa čô tơdăm amăng plơi anun jing kơnang kơ “anong ñu” nao bơyai brơi. Tơdơi kơ sang đah rơkơi brơi dŏ laih, dua bơnah pơkôl bruă amai H’Rin glăi ngă ană tâo pơ sang đah rơkơi 3 thun. Yă H Yam Bkrông (yă Lian), dŏ ƀơi ƀuôn Tơng Jŭ, să Ea Kao, plơi prong Buôn Ma Thuột brơi thâo, “ngă ană tâo” jing hrơi blan lông sem lăng tơlơi khăp amuaih kơjăp hă ƀô̆, triang bruă mă, gir mơn hă mơ̆ng pô đah kơmơi anun hlâo či hơdip rơkơi bơnai: “Lơ̆m sa čô dra nao ngă han lĕ pơƀuh anŏ klă, anŏ rơmuih, triang kơtang, pơhmutu mơguah khŏm tơgŭ tañ nao gui djuh sô̆ ia, prăp lui asơi huă añăm ƀong kơ sang anŏ hlâo či nao mă bruă...Mơ̆ng anun lĕ sang anŏ đah rơkơi amra lăng ƀuh anun lĕ ană tâo triang, gơñu amra đăo kơnang, hơđong pran jua tơdơi anai ană đah rơkơi ñu glăi ngă han pơ sang đah kơmơi”.

Tui hăng tơlơi phiăn djuai ania Êđê, đah kơmơi glăi ngă han tâo pơ sang đah rơkơi 2-3 thun, tui hluai kơ ƀing tha pơkôl mơn. Tui hăng tơlơi sang anŏ đah bơnai mơn, ƀơi hrơi “nao ngă ană tâo” gah sang đah rơkơi amra tơña pơnŭ, sang đah bơnai khŏm hơmâo hơdôm mơta gơnam tui tơlơi kiăng, đah mơ̆ng pơƀuh pran jua pơpŭ kơ amĭ ama sang đah rơkơi čem rông. Yă H Bluen Niê (yă Man Yô), dŏ ƀơi ƀuôn Tơng Jŭ brơi thâo, amăng hơdôm mơta gơnam ngă pơnŭ khŏm hơmâo kông, hơmâo abăn sum, hơmâo un ƀudah rơmô. Tơdah pô đah rơkơi anun hrăm hră, hơmâo bruă lĕ gơnam pŭ pơnŭ yôm hloh. Samơ̆ sang anŏ sang đah rơkơi tơña pơnŭ lĕ sang đah bơnai dưi rơkâo glăi mơn tui hluai kơ sang anŏ hơmâo: “Sang đah rơkơi ngă tui anun ƀu djơ̆ ngă tơnap hơget ôh, yua kiăng djru ană tơdăm ñu hơmâo kơdrưh lơ̆m glăi sang han arăng. Tơdơi anai lơ̆m dua rơkơi bơnai ñu trun lĕ ăt dưi lăng ba, djru bruă brơi dua bơnah sang anŏ mơn, wơ̆t hăng bruă sang anŏ đah rơkơi, ƀuda đah bơnai ƀudah kơnung djuai lĕ dua rơkơi bơnai ñu djru ngă soh”.

Tơdơi kơ nao dŏ pơ sang rơkơi, tơdah pô đah rơkơi anai pơplih tơlơi pơmin, ƀu gưt dŏ dong tah pô ñu “tơña dŏ” jing sang đah rơkơi amra iâu sang anŏ đah bơnai rai lăi pơhmư̆. Sit biă ñu, hơmâo ƀiă đôč mơnuih pơplih tơlơi pơmin tơdơi kơ tŭ ư gong jơlan bơyai. Lơ̆m anun, sang đah rơkơi duh ba lu dua wơ̆t mrô pơnŭ mơ̆ gơñu tơña kiăng sang đah bơnai prăp rơmet, laih dong khŏm ƀong sa drơi rơmô ƀudah un rơkâo tơlơi pap mơñai mơ̆ng sang đah bơnai. Tơdah gơñu hor yơh, kiăng dŏ yơh, sang đah bơnai amra nao tŭ rơkơi. Amăng hrơi nao tŭ rơkơi, sang đah rơkơi prăp lui sa čeh tơpai, sa drơi un či pơtrun ană đah rơkơi ñu, bơ sang đah bơnai lĕ prăp lui gơnam mơ̆ sang đah rơkơi kiăng amăng hrơi ngă yang “ngă han sang đah rơkơi”. Kơnung djuai sang đah bơnai nao pơ sang đah rơkơi či čơkă dua rơkơi bơnai ñu glăi pơ sang amĭ ama bơnai.

Amăng mông mơ̆ng sang đah rơkơi glăi pơ sang đah bơnai, hơmâo ƀing hlăk ai tơdăm dra, gơyut gơyâo, adơi amai sang anŏ đah bơnai pơgăn glăi, plơñ. Kiăng dưi nao, ƀing kiăo tui đah rơkơi khŏm pơhiăp hiư̆m thơ mơ̆ng djơ̆, laih anun brơi kông rơnin pơƀuh pran jua gir run kiăng dŏ bơnai mơ̆ng pô đah rơkơi. Mơnuih djuai ania Êđê pơmin, jơlan nao bưp lu tơlơi lông lăng, hơmâo pô pơgăn lĕ tơlơi dŏ rơkơi bơnai amra dưi yak rơgao abih.

Glăi truh pơ sang đah bơnai, dua bơnah sang anŏ amra dŏ ră ruai, pơtŏng glăi tơlơi kiăng mơ̆ng dua rơkơi bơnai hăng sang anŏ dua bơnah. Mơ̆ng anun pơphun ngă yang rơkâo amĭ ama rơkơi, ngă yang pơdô̆ brơi dua rơkơi bơnai. kông hơmâo buh ƀơi tơngan dua rơkơi bơnai jing pơtă pơtăn hơdip khŏm hiam, khăp kơ sa čô anun yơh. Tơdah hlơi ba glăi kông, hor kơ pô pơkŏn, hơgao akŏ thơ amra duh ba lu dua wơ̆t pơnŭ hơmâo tơña. Pơđut tơlơi ngă yang lơ̆m dua bơnah sang anŏ, kơnung djuai tŭ ư laih bruă rơkơi bơnah amra glăi pơ sang đah bơnai laih anun hơmâo adơi amai kơnung djuai bơni hơ-ơč. Tơdơi kơ ngă yang giong, dua rơkơi bơnai amra huă asơi hrŏm blung a ƀơi sang đah bơnai. Ayong Y Quốc Niê, dŏ ƀơi ƀuôn Tơng Jŭ, să Ea Kao, plơi prong Buôn Ma Thuột, “han phrâo” amăng hrơi mơ-ak glăi dŏ pơ sang bơnai lăi: “Kâo hơmâo mut hrŏm tơlơi phiăn tŭ rơkơi mơ̆ng djuai ania Êđê, hmư̆ tơlơi pơtă pơtăn mơ̆ng ƀing wa yôm biă. Mơ̆ng anun kâo thâo hluh kơ tơlơi phiăn, tơlơi pơhiăp mơ̆ng djuai ania gơmơi. Anun ăt jing gru hiam kiăng djă pioh truh rơnuk tơdơi đah mơ̆ng huăi rơngiă hĭ ôh tơlơi phiăn mơ̆ng djuai ania ta”.

Rơnuk ta pơplih lu laih, lu gru grua phrâo hơmâo mut hrŏm, hrăm nao rai, ră anai lu sang anŏ djuai ania Êđê ƀơi Dak Lăk pơdô̆ tui rơnuk phrâo mơn. Khă hnun hai, ƀơi hơdôm boh plơi pla, lu tơlơi phiăn pơdô̆ rơkơi bơnai ăt hơmâo djă lui mơn. ơi Y Bhiu Byă (ơi H Jâo), dŏ ƀơi ƀuôn Tơng Jŭ, brơi thâo, hơdôm boh plơi rơnuk anai, tơlơi phiăn pơdô̆ rơkơi bơnai hăng tŭ han đah rơkơi hơmâo pơplih mơn đah mơ̆ng djơ̆ hăng tơlơi hơdip rơnuk anai: “Tơlơi phiăn anai hơmâo mơ̆ng đưm hlâo laih, lơ̆m pơčrông bruă djă kông pơdô̆ rơkơi bơnai lĕ dua bơnah tŭ ư laih, tŭ ư bruă đah bơnai nao dŏ pơ sang đah rơkơi, tui phiăn lĕ 3 thun. Amăng 3 thun anai, pô đah bơnai amra nao ngă han tâo sang rơkơi ñu. Tơdơi kơ anun kơnung djuai sang đah bơnai amra ngă tui tơlơi phiăn čơkă dua rơkơi bơnai glăi pơ sang amĭ ama đah bơnai dong. Khă hnun, rơnuk anai ƀu hơmâo lu dong tah, ăt hơmâo mơn tơlơi pơkôl ngă ană tâo 3 thun, samơ̆ lui hĭ nao ngă ană tâo sang đah rơkơi lĕ arăng plih hăng mah, juăt ñu brơi 3 či mah ƀudah 2 či mah pơ ala brơi kơ bruă ngă han 3 thun”.

Mah hơmâo pơplih laih pơhmu hăng đưm adih, samơ̆ gru grua hiam amăng tơlơi phiăn pơdô̆ rơkơi bơnai, tŭ rơkơi mơ̆ng djuai ania Êđê ăt dŏ djă pioh hơmâo ngă na nao amăng plơi pla. Mơ̆ng anun djru djă pioh, răk lui gru grua hiam mơ̆ng djuai ania./.