Y Djưng Êban hăng gông pĕ
Chủ nhật, 06:00, 03/09/2023           H’Zawut/Siu H’ Prăk pơblang H’Zawut/Siu H’ Prăk pơblang
VOV4.Jarai – Gông (ƀudah arăng juăt iâo ting ning) lĕ sa djuai gông đưm mơng sa dua djuai ania ƀiă ƀơi Dap Kơdư. Gông juăt mă yua amăng hơdôm mông jơnum ngui plơi pla, jơnum ngui ngă yang hăng biă ñu amăng hơdôm mông adôh pơtưh nao rai tơdăm dra. Hor kơ jua mơñi mơng gông, Y Djưng Êban, ƀơi să Čư̆ Suê, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak ƀu djơ̆ kơnong kơ pĕ gông thâo đôč ôh mơ̆ ñu thâ o pơkra gông pioh pơtô brơi kơ ƀing čơđai dong.

Mơnuih ƀơi Dap Kơdư ƀu ƀuh hling hlang ôh hăng gông ting ning. Gông ƀuh ƀô̆ amăng hơdôm mông jơnum ngui, hmâo tơlơi mơ-ak anăng plơi pla, ƀôn lan. Jua gông kah hăng jua ia rô, mơ-ak kah hăng pơ-iă čơtlăm ƀơi đang hmua, djơ̆ anô̆ ñu hơhrăo kah hăng ia hơjan lê̆. Y Djưng Êban (djuai ania Êđê) ƀơi ƀôn Sut Mđưng, să Čư̆ Suê, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak thâo pĕ gông mơng 17 thun. Ñu lu wot gum hrŏm tơlơi pơplông pĕ gông, pơkra gông đưm ƀơi tơring glông, tơring čar hăng hmâo mă pri prong. Yua kơ hor jua mơñi anun, anun yơh ñu gir run hrăm hăng ƀuh ƀô̆ na nao amăng hơdôm tal jơnum ngui. Yua kơ jua mơñi ngă pran jua mơ-ak, anun ƀu djơ̆ kơnong kơ ƀuh mơ-ak yua kơ er mơñi mơng gông 6 ară hrĕ mơng đưm ôh mơ̆, hăng tơlơi pơčeh pơkra, thâo rơđah jua gông, ñu hmâo pơkra laih hơdôm bôh gông 10 ară hrĕ, 12 ară hrĕ hăng 18 ară hrĕ. Nghệ nhân Y Djưng Êban brơi thâo:

  “Kâo thâo pĕ gông lơm kâo phrâo 17 thun. Lom dô̆ hlăk ai kâo pơkra gông 6 ară hrĕ, lơm anun kâo gum hrŏm grŭp adôh suang, rơgao kơ gum hrŏm pơhrăm kâo pơkra dong gông lu ară hrĕ hloh, ƀing gơyut adôh, gông pĕ lê̆ nao hrŏm amuñ hloh, mơ-ak hloh. Mlăm truh kâo dô̆ pơmin lu biă, ngă hiưm hơpă hmâo djop hơdôm tơlơi pô kiăng. Tal blung kâo pơkra gông 12 ară hrĕ ƀuh ăt akă djop mơn pioh lê̆ nao hrŏm hơdôm er adôh, kâo pơkra dong gông 18 ară hrĕ. Tơlơi pha ra bơhmutu ñu kah hăng tơlơi adôh đưm Chi ri ria kơnong kơ yua 4 ară hrĕ, bơ̆ gông anai amra dưi yua kơ abih bang tơlơi adôh”.

 Y Djưng Êban lăi pơthâo, hmâo dua hơdră mă yua gông, sa lĕ mơnuih pơdah dô̆ ber čual dua ƀĕ tơkai ƀơi sang dlông, dua tơkai đip tŏng krah gông, hơdôm čơđeng tơngan amăng ƀrư̆ pĕ nao ƀơi hrĕ gông jing jua mơñi hmư̆ rơđah mơ-ak amăng tơngia biă; dua lĕ pô pĕ gông dưm kơthung gông ƀơi hlung, ba akô̆ gông nao gah anăp, dua čơđeng tơngan tơluĭ pŭ drơi gông, hơdôm čơđeng dô̆ glăi yua pioh pĕ gông. Gơnang kơ lê̆ nao hrŏm jua mơng bôh get krô pơjing rai jua mơñi tơtar hyu ataih, hmâo jua mơñi ngă phưč pran jua kah hăng pran jua djuai ania Êđê. Kiăng dưi hmâo jua er mơñi mơ-ak anun, nghệ nhân pơkra gông kah hăng Y Djưng Êban khom hmâo tơngan ƀăt bruă hăng hmâo tơngiă hmư̆ rơđah jua mơñi. Ñu lăi pơthâo:

 “Lơm pơkra gông ruah mă sa ƀĕ đing pơ-ô tha laih anun čơhmu krô, ƀu mă phun dô̆ mơda ôh, yua kơ amra ƀu jua jua mơñi ôh. Kyâo pioh pơkra gai kă hrĕ  gông ăt khom mă djuai klă hiam mơn, dlông ber tui hluai pô hor hăng anô̆ klă hiam mơng rim mơnuih. Gông juăt yua pĕ lơm adôh tơlơi adôh đưm Êđê, ƀudah adôh eirei. Gông yua pĕ amăng sang dlông ƀudah amăng hơdôm tal jơnum ngui, lơm dưi jak iâo lĕ kâo pĕ, ƀu kom hơget ôh”.

Jua gông hmâo tơlơi rôk ruai prong biă. Gru rŭp gông juăt kiăo tui pô tơdăm hrŏm hăng bơnai dra ƀơi dring sang amăng bơngač blan rơđah krah mlăm. Ăt yua kơ er mơñi lu mơta anun mơ̆ ñu juăt pĕ ha jăn ƀudah pĕ brơi kơ pô pơkon lơm adôh eirei bơnai hăng rơkơi. Jua gông hmâo pơjing laih tơlơi mơ-ak, nao hrŏm hăng djop mơnuih.

Hăng tơlơi kiăng khăp hăng hor kơ jua mơñi gông, Y Djưng Êban čang rơmang dưi pơtô glăi kơ rơnuk hlăk ai thâo nao hăng pơpŭ. Khă hnun hai ră anai bruă pơtô pĕ gông amăng plơi pla tơnap tap biă yua kơ lu bôh than ba truh pha ra, Y Djưng Êban ol pran jua lăi:

 “Kơnuk kơna gong gai đing nao biă, juăt tơña bla hlơi amra tô̆ tui hơdôm ƀing thâo pĕ gông atông brô̆ đưm kah hăng ñu. Ƀing hlăk ai hmâo, samơ̆ gơñu hrăm truh gưl 2, gưl 3 ƀu gưt hrăm yua kơ hăt kơ ngui, ƀu đing nao truh djuai gông anai dong tah, bơ̆ hlăk ai biă ñu hyu mă bruă pơ̆ ataih, yua anun bruă pơtô glăi jing tơnap tap biă…”

Hăng tơlơi gum hơgôp amăng bruă djă pioh gông đưm, tơlơi adôh đưm, nghệ nhân Y Djưng Êban hmâo čơkă mă laih lu hră bơni. Ñu hrŏm hăng mơnuih thâo pĕ pơ̆kon amăng ƀuôn glăk gir run pơtô glăi, djă pioh, ngă tui kiăng jua gông hăng hơdôm gông brô̆ pơkon mơng djuai ania Êđê dô̆ tơtar na nao./.

H’Zawut/Siu H’ Prăk pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC