Lơm dŏ anet, Y Niă hơdip tơnap tap biă mă, ama ñu rơngiă, amĭ ñu dô̆ rơkơi phrâo hăng nao hơdip plơi pơkŏn. Y Niă khŏm hơdip hrŏm hăng wa ñu yơh. Lơm anun tơlơi hơdip dua wa amon ñu rơmon akŏ rin. Yua kơ pap ană amon đơi, tơdơi anun, wa ñu khŏm gir run pla kơtor rơtă rah hăng pla phun paih rah kiăng kơ hơmâo mloi, laih dong wơi truai, mơñam abăn ao…Yua gir run, găn rơgao tơnap Y Niă djru brơi wa ñu mơng bruă pla, pĕ pơhrui truh wơi truai…Yua gir kiăo tui hrăm mơng wa ñu, truh 12 thun Y Niă thâo mơñam abăn ao blung a laih.

Tui tơlơi pơmĭn mơng mơnuih djuai ania Sêđăng, ană đah kơmơi tơdah ƀu thâo ngă hmua, ƀu thâo blah djuh pơƀut hlong ƀơi lan sang, ƀu thâo pla phun paih, ngă hrĕ mrai, mơñam abăn ao amra ƀu khin rơkâo amĭ ama brơi dô̆ rơkơi ôh. Mơng tơlơi pơmĭn anai, ngă Y Niă lơm glăk dŏ dra khŏm nao pla phun paih ngă hrĕ mrai, nao pơ glai ĕp kyâo hơmâo kơtăk ba glăi trăm jing ia mriah, kơñĭ; trun pơ ia krông čroh hnoh mă ba glăi hơñi kiăng trăm ia jŭ…Tuy hluai abăn ao hăng tơlơi pơčeh mơng mơnuih mơñam kiăng kơ hơngah rai abăn ao yôm phara.

“Mơng anet, tơlơi hơdip glêh glar biă mă, ƀu hơmâo djop gơnam yua tui ră anai. Yua mơng anet tơnap tap tui anun, ngă kâo khŏm gir run lu ƀiă dong, gir hrăm tui, lăng tui hăng ngă tui tơlơi črâo ba mơng neh, wa, ƀing amai, kiăo tui lăng kiăng hrăm tui mơng bruă pla paih, truh pĕ ba glăi ƀhu, laih anun wơi truai, hơngah mrai…Tơdah kâo ƀu gir run amra ƀu hơmâo eng ao buh ôh, ƀu hơmâo akhăn, abăn sum…

Hơdôm thun hlâo adih, Y Niă hơmâo khul wai lăng anih bơwih brơi tuai čuă ngui Măng Đen jak iâu nao mơñam abăn ao, pơdă prưng hơdôm eng ao hiam hloh - Gơnong OCOP kiăng pơhưč tuai čuă ngui nao blơi, sit biă ñu hơdôm gơnam tui gru grua djuai ania Sêđăng hơmâo tuai đing nao anun lĕ: akhăn, abăn, bơnal akă amŭ, adung, kơtuai, ao…lêng kơ mơng čơđeng tơngan mơnuih rơgơi kơhnâo Y Niă mơñam rai, anai lĕ gơnam hiam hloh.

Ñu brơi thâo, hơdôm abăn ao, bơnal akhăn juăt mơñam rơhaih 0,6 met, glông rơbêh 2 met, sa blah sĭ mơng 1 klăk-rơbêh 2 klăk prăk, tui hluai anet prong, rup ƀơi abăn ao lu hă ƀiă; bơnal akă amŭ mơng 150 rơbâo-200 rơbâo prăk…ƀơi hơdôm anih pơdă gơnam, ƀing tuai čuă ngui amra blơi lu gơnam yua Y Niă mơñum rai.

Tơdơi kơ hrơi jơnum ngui gru grua ƀơi plơi prong Kon Tum pơđut hĭ, rĭm wŏt hrơi tơjuh Y Niă ăt tŏ tui bruă mơñam mrai ƀơi anih bơwih brơi tuai čuă ngui Măng Đen, tơring glông Kon Plông (Kon Tum), ha bơnah lĕ kiăng hơmâo gơnam pơdă prưng, laih dong kiăng djă pioh gru grua mơng djuai ania pô. Samơ̆, sa tơlơi mơ̆ ñu pô dŏ pơmĭn na nao, lơm pot glăi pơ plơi pla, ƀuh ană tơčô ƀu hor mơñam abăn ao tui gru grua djuai ania pô dong tah.

“Kâo čang rơmang gơnong bruă bơdjơ̆ nao đing nao lu biă dong kiăng pơtô hrăm brơi ƀing hlăk ai čơđai, kiăng ƀing gơñu thâo bruă mơñam abăn ao mơng djuai ania pô. Tơdah ƀing ană tơčô kiăng hrăm kâo amra pơtô brơi djop mơta anŏ kâo thâo anun lĕ bruă mơñam eng ao, adung, bơnal akă amŭ, adrăng…Tơdah hlăk ai čơđai ƀu gưt hrăm tui, tơlơi anai amra ngă rơngiă tui gru grua yôm phăn mơng ơi yă ta pioh glăi. Hrŏm hăng bruă mơñam abăn ao, kâo čang rơmang dưi pơtô glăi hơdôm tơlơi adôh đưm mơng djuai ania Sêđăng”.

Rơngiao kơ čơđeng tơngan rơmoăn, mơta thâo lăng lơm hơngah mơñam abăn ao djuai ania pô, Y Niă ăt lĕ mơnuih hơmâo đok adôh mơ-ak biă mă; rĭm wŏt Y Niă adôh lĕ wŏt ñu ngă pơmut amăng pran jua mơnuih dŏ hmư̆ hăng hơdôm tơlơi adôh jê̆ giăm amăng tơlơi hơdip mơda. Hơdôm yŭ adôh mơng đưm đă ră hlâo mơng djuai ania Sêđăng anun lĕ rơngê, chiếc, ting ting….Hăng đok adôh rơnang mơ-ak mơng Y Niă amra pơhưč lu mơnuih jê̆ giăm, ba glăi pran tum jơngum, mơ-ak, pơđao pran jua hăng yâo mơ-ak.

“Ama kâo juăt adôh tui yŭ rơngê, hmư̆ mơ-ak biă mă, amĭ kâo ăt thâo adôh mơn. Yua mơng amĭ ama pơtô brơi anun kâo amoaih biă mă hơdôm tơlơi adôh đưm mơng djuai ania pô. Amai kâo lĕ mơnuih djuai ania Sêđăng juăt adôh yŭ rơngê, ñu adôh mơ-ak hăng hơdôm tơlơi adôh pơtưh, pơkhă nao rai, djơ̆ hăng gru grua ơi yă pioh glăi mơng djuai ania Sêđăng”.

Rĭm blah abăn, akhăn tuang, eng ao…hơmâo pơdă ƀơi hơdôm anih bơwih brơi tuai čuă ngui, anih pơphun jơnum ngui ngor tui gru grua lêng kơ hơmâo wŏt gơnam mơng Y Niă. Rĭm tơlơi adôh ñu adôh ƀơi hơdôm anih ngur ngor gru grua lêng ba glăi tơlơi mơ-ak, ngă mơnuih hmư̆ pơmut hrŏm hăng rơhuông adai lŏn mơnai hơđong mơ-ak ƀơi kual Dap kơdư.

Yua hơmâo tơlơi đing nao mơng djop gưl, bruă mơñam abăn ao tui gru grua hăng tơlơi adôh đưm ƀu djơ̆ kơnong pơdah anih dŏ hơdip tui rĭm boh plơi pla đưm hlâo adih đôč ôh mơ̆ ăt jing gru grua yôm phara ba glăi bruă mă, hơmâo dong prăk pơhrui mơng ƀing rơgơi kơhnâo. Sit biă ñu, gru grua yôm phara anai hơmâo lăi pơthâo brơi abih bang tuai čuă ngui mơng ataih giăm đơ đam dêh čar hluh rơđah dong kơ gru grua mơng djuai ania Sêđăng lăi phara hăng djop djuai ania ƀơi kual Dap kơdư hnun mơn.