VOV4.Jarai - Brah rơkông đo\k le\ sa tơlơi ruă [u hu\i rơhyư\t đơi ôh, hhă hnun hay tơdah ami\ ama ]ơđai [u thâo mơna] pơjrao hơmao tlôn thơ sit mơn ba truh hơdôm tơlơi ruă ktang djơh hăng: brah lan soă joa gah yu\ ( brah rơkông kơso#, brah kơso# ), htai boh đuăi hmar yoa brah rơkông đo\k kơman [ong drah [u\t A…}ran hơdră “tơlơi suaih pral-tơlơi hdip mda” hrơi anai, [ing gơmơi lăi nao ano# pơgang hui\ ruă glăi rơkông đo\k lơm hyuh adai bơ blih, rơkâu neh met wa hăng [ing gơyut ]ơkă hmư\ hrom: 

         Ngă hiưm pă pioh ami\ thâo kran ană ruă brah rơkông đo\k:

Brah rơkông đo\k: jing tơlơi ruă gah lan soă joa ngo# juăt hơmâo hlôh [ơi [ing ]ơđai hăng hơmâo lo\k glăi lu. Brah rơkông đo\k [ơi [ing ]ơđai hơmâo ano# pơ [uh tui anai:

            - }ơđai hia, [u ngui, [u [ong huă .

            - }ơđai duam, [ong huă tơnăp [u dah [le\ pơtah, [le\ alek ngă ami\ ama min ]at tơgơi.

            - Duam [le\ ia dung, pơtuk, pơtuk hơmâo ia kơhăk.

Juăt `u brah rơkông đok hơmâo kah pha tui anai:

            - Brah rơkông đok ruă jơnha`: Ruă brah rơkông đo\k juăt to# tơno# hơmâo mă, duam, tăp năng duam ktang mơng 39 - 40 độC, pơtu\k, kơdol adung, bơngo\t, hia lu, [u mem. Hong ]ơđai muai, le\ lơm brah đok laih anun duam mơ\ duam ktang đơi thơ sit mơn kơ`ak. {ing ]ơđai thâo puăi laih thơ `u juăt ur ruă ako#, ruă đok, lun ia bah ruă, kơdol adung. Hơmâo ]ơđai đa ur, lăi ruă amăng tơngia, [le\ ia dung, [rô đo\k hăng pơtuk [rô, ]ơđai dleh, krô tơ[ông, jơlah đôm ano# ko#. Tơdah ta rơ wư [ơi kplah đok hăng tơngia mưn mtam ano# brah djơh ha] hăng ruă.

            - Brah rơkông đok [u thâo suaih: Tơdah ruă glăi lu wot amra ruă brah đok hơmâo rơnah asar. Ano# pơ [uh le\ rơkông đok brah mriah, [le\ ia, Mơnuih ruă mưn kơtal ]i đok, pơtuk lu, juăt `u [u hơmâo ia kơ hak ôh hăng pơtuk sui mơng đo\t.

            Brah rơkông đok bơ ba] hiưm pă?

            Brah rơkông đok le\ tơlơi ruă [u hu\i rơhyư\t đơi lơi samơ\ tơdah ami\ ama ]ơđai [u thâo ano# pơjrao hơmao klôn thơ sit mơn ba truh hơmâo tơlơi ruă pơkon djơh hăng: brah amidal, brah tơngia, brah adung (xoang) brah rơkông kơso#, brah kơso#, VA djơh [ing ]ơđai hu\i biă yoa hơmâo kơman amăng drah… dah [u pơjrao mtam le\ sit mơn hơmâo tơlơi ruă brah rơkông đok [u thâo hlâo, ruă nao ruă rai lơm adai bơ blih [u dah djơ\ rơ-ot.

            Brah VA:

            Brah VA le\ tơlơi ruă juăt bư\p [ơi [ing ]ơđai mơng 1-5 thun. Tơlơi juăt lo\k glăi hăng ngă hơmâo tơlơi ruă pơkon dơng, djơh hăng brah tlong tơngiă, brah adung xoang, brah rơkông kơso#, ruă nao ruă rai hăng juăt ngă kơdol joa [u truh soă joa bơ ba] truh ano# pơjing rai dlô tơlăng [o# [ing ]ơđai. Tơlơi ruă khă gơ\ [u hơmâo tơlơi hu\i rơ hyư\t đơi hay samơ\ ngă tơnăp hăng bơ ba] nao kơ tơlơi suaih pral hăng tơlơi ]ơđai prong đi\. 

     Mơna] pơgang tơlơi ruă hăng rak rem tơlơi suaih pral:

        Pioh plai [iă ruă glăi dơng lan soă joa [ơi ]ơđai lăi hrom hăng biă `u ruă brah rơkông đok tui anun mơn, ăt djơh dôm ano# ruă kơđai glăi yoa brah VA ngă rai, anun [ing ami\ khom kiang thâo hluh kơ tơlơi ruă dah brah lan soă joa, thâo ano# ngă hơdjă tơngia, adung, rơkông đok kơ [ing ]ơđai, ba ]ơđai nao kham hơmao tlon hăng tanh pơjrao đah mơng huăi hơmâo tơlơi ruă pơkon. Ngă tui kho\p bruă klăo jrao pơgang hlôm đu tum hăng djơ\ hrơi blan, kơ điang nao kơ dôm vaccine pioh lui hlôm kơ dôm tơlơi ruă tư\p tui lan soă joa pioh huăi bơ ba] truh tơlơi suaih pral kơ ană bă pô ta hăng kơ mơnuih mơnam. Rong thâo bơ boă mă drơi jan pô ano# kơdong glăi tơlơi ruă, biă `u [ing ]ơđai anet kiang plai [iă hơmâo lok glăi dơng./.

                                                       R]om H'Ly : Pô ]ih hăng Pôr