VOV4.Jarai - C|il Ha K’Ròng do\ [ơi [ut plơi 3, să Liêng S’rônh, tơring glông Đam Rông, tơring c\ar Lâm Đồng le\ sa c\ô mơnuih ngă hmua rơgơi hrăm anih anih 5 đôc\, ră anai le\ tha plơi hăng sa c\ô mơnuih ba gru thâo rơgơi amăng tơlơi bơwih [ong huă laih dong hơmâo lu mơnuih amăng să Liêng S’rônh hmư\ hing.

Hăng pran gir run găn rơgao tơnap tap hăng abih pran jua gum djru neh met wa, anai le\ hơdôm bruă mă hiam klă mơng tha plơi.

Lơ\m hmư\ [ing gơmơi lăi nao ơi C|il Ha K’Ròng (do\ [ơi [ut plơi 3, să Liêng S’rônh), mơnuih apăn bruă amăng să, tơring glông lêng kơ thâo soh hăng lăi nao lăi rai hơdôm bruă mă hiam klă mơng `u.

Tha plơi le\ mơnuih pơyơr lo\n brơi arăng man pơdong sang do\, brơi mơnuih [un rin c\an prăk tuh pơ alin bơwih [ong huă, ăt le\ sa c\ô mơnuih amăng bơyan laih rơgao dưi pe\ pơhrui truh pơ 26 tơ\n kơphê…

Ơi Ha K’Ròng dong mơng hrơi đuăi mơng tơring glông Lâm Hà rai do\ [ơi anai, `u ăt le\ mơnuih [u hơmâo hơge\t lơi, rơngiao hăng pran jua gir run.

Hăng mơng hơdôm hrơi mă bruă tuh hâ|u tuh hang, kyâo pơtâo amăng đang hmua kah mơng dưi pe\ pơhrui lu tui. Hơdôm thun c\ong jơnah jah glai, tơju\ pla đưm hlâo adih.

Mơng hơdôm phun kơphê pla blung a amăng đang 10 ektar, amăng anun hơmâo 7 ektar glăk amăng thun pe\ pơhrui lu hloh, 3 ektar phrâo pla pơplah giăm 300 phun sầu riêng ră anai glăk 4 thun laih.

Pla kơphê [ơi Đam Rông [u amu` kar hăng [ơi Lâm Hà [udah Di Linh ôh. Hơdôm thun giăm anai ăt tui anun mơn, mơnuih [on sang lêng kơ [uh `u gir kơtir pơwo\t nao pơwo\t rai lăng hmua.

~u lăi kiăng nao c\uă đang hmua na nao kah mơng thâo tong ten phun kyâo bluh đ^ hiam hă [u\, tơdah [uh hlăt mo\t pơc\ram amra ta` pruih ia jrao mơtăm yơh.

Hlơi hlơi lêng kơ hmư\ hing amăng thun laih rơgao sang ano\ `u pe\ pơhrui 26 tơ\n kơphê, tơdơi kơ s^ mơdrô, duh h^ abih prăk tuh pơ alin sang ano\ `u do\ glăi 500 klăk prăk.

Yua anun, `u jing sa c\ô mơnuih ba gru amăng plơi pla djuai ania K’ho [ơi Liêng S’rônh lăi phara hăng đơ đam tơring glông Đam Rông hnun mơn.

~u brơi thâo dưm hlâo adih `u [u thâo phe pho ôh, laih dong [u hơmâo prăk tuh pơ alin yua anun blung hlâo kho\m gir run mă bruă. Anai le\ tơlơi `u juăt lăi nao lăi rai kiăng pơsur neh met wa bơwih [ong huă:

Tơdah [ing ta [un rin kiăng kơ thâo tong ten yua hơge\t rin. Yua kơ[ah lo\n ngă hmua hă, [u hơmâo mơnuih mă bruă [udah kơ[ah prăk tuh pơ alin?

Tui hăng kâo pô [u hơmâo hrăm hră truh anih ôh yua anun [u thâo phe pho lơ\m mă yua boh thâo phrâo, samơ\ kiăng hơmâo pran jua gir kơtir le\ blung hlâo. R^m hrơi kiăo tui lăng, hrăm tui arăng ngă lơ\m pla pơjing hăng rông hlô mơnong ba glăi tu\ yua.

Ăt thâo tong ten r^m boh sang ano\ lêng kơ hơmâo tơlơi ngă tơnap tap phara samơ\ kiăng thâo gir run mă bruă, hrư\n đ^ amăng tơlơi hơdip, ơi Ha K’Ròng ăt mă prăk sang ano\ pơkrem brơi arăng c\an, aset biă `u le\ 5 klăk, đa c\an lu truh pơ 50 klăk prăk. Ju\ yap jang jai, mrô prăk `u brơi neh met wa c\an truh pơ 50 klăk prăk. Đa hơmâo mơnuih c\an 10 thun anai laih aka [u tla glăi.

Tơ`a huăi hu\i arăng [u tla glăi ôh hă, `u klao hăng  tah ako\. ~u lăi: ‘’{ing ta hơdip [u kơnong kơ ta pô ôh, tơdah [uh arăng tơnap tap kho\m djru ba. Ta hơmâo lo\n hmua, yang brơi tơlơi suaih pral yua anun [u bơngo\t ôh’’.

{ơi Liêng S’rônh ră anai, ơi Ha K’Ròng hmư\ hing le\ sa c\ô mơnuih gir run amăng bơwih [ong huă, thâo pơkrem. ~u le\ mơnuih [u hơgo\m lui tơlơi thâo rơgơi mơ\ lăi pơthâo brơi mơnuih [on sang, pơtô brơi neh met wa boh thâo phrâo amăng bruă pla pơjing ngă hiưm pă kiăng pơplih tơlơi hơdip, [ơ[rư\ đ^ tui prăk pơhrui.

Yua anun\ boh pơhiăp mơng `u arăng lăng yôm biă mă, hơmâo neh met wa đăo gơnang hăng abih pran jua. Ăt mơng anun ră anai, [ut plơi 3 le\ [ut plơi pla pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă bơkơnar biă mă, prăk pơhrui kơ neh met wa đ^ tui, [ơ[rư\ pơklaih mơng [un rin.

Lơ\m `u 28 thun, ơi Cil Ha K’Ròng hơmâo neh met wa arăng đăo gơnang ruah đ^ ngă khua [ut plơi pla, 10 thun tơdơi anun arăng ruah đ^ ngă tha plơi. Samơ\ sui mơng hlâo yơh, lơ\m do\ tơdăm, Ha K’ròng juăt do\ hơdôm mông giăm pur, kiăng kơ hmư\ glăi lu tơlơi bơră ruai mơng [ing anong wa.

Hơdôm tơlơi bơră ruai glăi mơng giăm 200 thun đưm hlâo adih, lơ\m mơnuih djuai ania K’ho mơng kơc\ong c\ư\ Lang Biang trun nao pơ kual lo\n anai do\ hơdip, tơdơi kơ hơmâo tơlơi rung răng truh sat mơng đưm hlâo truh pơ hơdôm tal đuăi hyu do\ kiăng hơđong tơlơi hơdip … anai le\ tơlơi pơđo\m glăi na nao amăng ako\ glô `u.

Ơi Ha K’Ròng bơră ruai tom: “{ing ta kho\m hmư\ kiăng kơ tơdơi anai lăi pơthâo glăi kơ ană tơc\ô, samơ\ ăt [u hơdor tong ten lơi hơdôm tơlơi pơtă mơng ơi yă đưm hlâo adih. Anai le\ tơlơi gơgrong mơng sa c\ô ană tơc\ô amăng plơi pla. Samơ\ [ing ta kiăng pơsit tơlơi hơdip amăng rơnuk phrâo ră anai, tơlơi hơge\t hiam klă [ing ta djă pioh, hơdôm ano\ sat [ing ta kho\m lui h^’’

Amăng [ut plơi pla hơmâo bruă hơge\t thơ, mơng pơdô| rơkơi bơnai, bơrơsua lo\n mơnai, bơrơjah, pơklaih rơkơi bơnai … `u juăt hro\m hăng khua [ut plơi lêng kơ [uh [ô| mơta kiăng pơsir kơđi soh, blung hlâo le\ pel e\p tong ten, thâo rơđah tơlơi c\ang rơmang mơng neh met wa. Ơi Krajan Ha Blah – Khua [ut plơi 3 brơi thâo.

Mơng hrơi ruah đ^ ngă khua [ut plơi kah hăng ruah ngă tha plơi, rơngiao kơ Ha K’Ròng [u hơmâo hlơi dong tah dưi ngă hăng `u ăt [u ngă ană plơi pla bơngo\t ôh. Sang ano\ hlơi thơ hơmâo bruă lêng kơ hơmâo `u nao pơsir soh.

Hơdôm bruă amăng [ut plơi kiăng tha plơi kiăo tui lăng, bơ hơdôm hơdră bruă, tơlơi c\râo trun mơng Kơnuk kơna kiăng Khua plơi lăi pơthâo, hro\m hăng tha plơi hyu pơtrut pơsur neh met wa. Mơng đưm hlâo lêng tui anun soh hăng ba glăi tu\ yua biă mă.

Hơdôm hră pơpu\ bơni mơng Jơnum min mơnuih [on sang tơring c\ar [udah hơdôm gơnong bruă, djop gưl hơmâo `u yôl amăng sang, anai ăt le\ hơdôm tơlơi pơpu\ bơni kơ tơlơi gum pơgôp mơng sa c\ô mơnuih djuai ania K’ho brơi ană plơi pla, brơi abih bang mơnuih.

Samơ\ amăng tơlơi hơdip `u ăt do\ lu tơlơi hơning rơngo\t, yua kơ 4 amăng 5 c\ô ană `u kơnong hrăm abih anih 12 đôc\, [u dưi hrăm đ^ gưl prong, thâo rơgơi kar hăng arăng.

Samơ\, `u ăt pơtô brơi ană bă kar hăng `u juăt hyu pơtô pơblang brơi neh met wa, kho\m gir run kah mơng dưi hrưn đ^ amăng tơlơi hơdip mơda.

Siu Đoan: Pơblang hăng pôr