VOV4.Jarai - Hmư\ lăng be\ hơdôm bôh ]eh tơpai ruai glăi tơlơi hơget bôh thâo đưm. Hmâo hă hyu lăi mă đo#]? Tơlơi ruai [udah hmâo sit? {u dưi pơblang ôh.

Samơ\ kiăng khăp kơ bôh thâo đưm mơng plơi pla ]ư\ siăng lo\n dro\t bă kơ pơ-iă, angin; hơdôm hrơi jơnum ngui hrom hăng ]ing hơgor, adôh suang amăng jua ]ing tơtar, ngit ngut [ơi giăm hơdôm bôh ]eh tơpai ph^ pioh kơ [ing đah rơkơi hăng ia mih pioh kơ đah kơmơi.

Lom ngă tui hơdôm phiăn juăt mơng neh wa djop djuai ania [ia\ kual }ư\ Siăng, hmâo sa gơnam [u dưi kơ[ah, anun le\ hơdôm bôh ]eh tơpai, dưi iâu le\ eh ]eh.

}eh yua pioh ko\ng tơpai [uh poi pơkra mơng hla, hơbơi, bôh mă amăng dlai, mơ`um hăng đing, iâu le\ “đing tơpai”.

}eh le\ sa amăng hơdôm gơnam tam [u dưi kơ[ah pioh pơ pu\ kơ [ing yang rơbang, [u djơ\ pioh bơ bưp nao rai amăng adơi ayong, gơyut gơyâu ôh mơ\, `u do# pơdah tơlơi rơkâo, sa tơlơi ]ang rơmang, bơni kơ sa bruă mă klă hiam, lih [uah tơlơi ngă soh…

Amăng sa thun, mơnuih [ơi kual }ư\ Siăng hmâo lu phiăn ngă yang, jơnum ngui, anun sit tơdơi kơ bơyan yuă hơpuă giong, jing hrơi blan thun sô rơgao, thun phrâo truh, tơpai ]eh juăt ko\ng lui hlâo hơdôm pluh bôh ]eh tơpai, rak lui to\ng, đa le\ dor amăng lo\n dong, lom hmâo bruă, ngă yang [udah hmâo tuai amra ba tơbiă yua mơ`um.

Tui hăng tơlơi pơmin mơng mơnuih kual }ư\ Siăng, hrom hăng [ing yang rơbang do# [ơi djop anih, amăng rim ]eh tơpai leng kơ hmâo yang sôh.

Yua anun, ]eh tơpai [u djơ\ gơnam tam pioh ngă yang ôh mơ\, `u do# hmâo tơhnal hơ]ih dong lom pơke\ hăng hơdôm phiăn ngă yang.

Djuai ania Yuan hmâo bôh pia “Hla mlu ako# tơlơi ruai” le\, tơpai ]eh mơng mơnuih [ơi kual }ư\ Siăng ăt hmâo bruă bơ bưp nao rai hăng ană mơnuih tui hăng anun mơn.

Tuai nao pơ\ sang, khă tuai giăm [udah ataih, je# giăm hăng akă [u thâo hlâo adơi hai, pô sang ăt khom kă tơpai mơn pioh ră ruai bơkơtuai hlâo kơ pơ phun bruă.

Tui hluai pô anet prong [udah mrô tuai mơ\ ]eh tơpai prong [udah anet hăng tuh ia mơng go\ [ung mut. Tơpai tơdah kiăng mơ`um mơtăm amra pơkra hăng hơbơi plum.

Sui hloh [iă le\ hăng kơtor hăng pơdai kuai. Sui hloh le\ (hơdôm blan)  ko\ng hăng braih.

Djuai ania Jarai do# hna braih anun kah mơng ko\ng tơpai, ngă tơpai hmâo ia lo\n dro\t hăng [âo jơman…

Abih bang dưi ko\ng hăng poi pơkra mă mơng hla hyiam, hơbơi dlai. Kiăng pioh sui hăng jơman, tơpai braih khom ba nao dor amăng lo\n, đa le\ truh kơ ha thun dong.

Hmâo hơdôm tơlơi ruai mơ-ak, hơdôm phiăn [u dưi pơplih gah tlôn hơdôm ]eh tơpai, [uh [o# [ơi yu\ bơbung sang dlông [ơi kual }ư\ Siăng.

Anai le\ ]eh tơpai hmâo ru\p krua `u\p trun hăng bro# đ^; anai le\ ]eh tang anet hmâo 2 ru\p ania jơgrai pal jum dar; adih le\ ]eh hmâo mơng 2-3 glông bro# đ^ asar hăng 8 bôh tơngia ]eh tơpai hăng bơnga ru\p wil hmâo mơng rơnuk 19…

Adih dong le\ ]eh Tuk prong, khom pơplih mă hơdôm pluh drơi rơmô kah mơng hmâo; [udah djuai ]eh Tang phrâo hmâo mơng rơnu] rơnuk thun 20…

Mrô tơngia ]eh tơpai ăt yôm phăn mơn, tơngia ]eh tơpai jai lu, noa mơng ]eh anun jai yôm, yua anai le\ anih guăi hơdôm kông kom pioh jao kơ hlơi anun tơdơi kơ ngă yang pioh tơlơi suaih pral, ]ơkă jum [udah ngă yang truh mơnuih…

Yua kơ kông kom anun dưi hmâo yang rơbang pơtrun brơi tơlơi ta#o yâu, anun tơdah kiăng, tơdơi kơ sa rơwang hrơi tơjuh kah mơng dưi tôh lui. Hlơi [u kơđiăng thơ ngă hleh h^ tơngia ]eh tơpai amra phak prong biă.

}eh tơpai kual }ư\ Siăng hmâo lu phun akha, anih anom pơkra. }eh tơpai mơng Đồng Nai, ]eh tơpai mơng lo\n man Cây Gòn, Cây Mai Sài Gòn hmâo kơnuih Kha], ]eh tơpai Nam Ồ mơng Quảng Nam ba rai, ]eh djuai ania }a\m mơng Ninh Thuận… dưi hmâo yak tơkai hơdôm pu\ rơman găn dlai klô, găn ia ]roh hnoh pơgiăng, [udah gru\p mơnuih hlun dang mơng hơdôm mơnuih hyu s^ mdrô gui rơbat tui jơlan lo\n, ba nao pơ\ hơdôm bôh plơi pla kual }ư\ Siăng.

Rim wo\t tui anun kơnong kơ du\ hmâo hơdôm bôh ]eh tơpai đo#], kiăng ]eh prong khom lăi pơthâo hlâo ha blan, djơ\ ano# `u truh kơ sa thun kah mơng hmâo.

Anun [u hling hlang ôh tơdah gơyut hmư\ lăi ]eh tơpai hơpă hmâo ha tal pơ plih mă mơng 10-15 drơi rơmô, kơbao.

}eh hmâo djop djuai anet prong, dlông – dô, tlôn tơpă hăng tơhu\p… hăng lu djuai ru\p rap pha ra. }eh tơpai man hăng lo\n, ]eh men kơ`^ kl^ rơnung, ]eh mriah lo\n dro\t, ]eh ia hla kyâu, ]eh mơtah kah hăng tơma eo…

}eh hơpă leng kơ yua pioh ko\ng tơpai hăng mơ`um tơpai. Samơ\ hmâo hơdôm bôh ]eh tơpai dưi ba tơbiă mă yua amăng hơdôm mông ngă yang [ong kơbao, trơ\i ako# mơnu\.

Hmâo ]eh tơpai dưi kă amăng hrơi hơpă blan hơbin tuai juă mut amăng sang dlông. Hmâo ]eh tơpai kơnong kơ yua pioh pơdah brơi kơ tuai lăng.

Bơyan angin truh anun le\ bơyan bơnga truh. Sa bơyan trơi pơđao truh laih. Bơ\ lu đah kơmơi amăng hơdôm bôh sang dlông pơ\ hơpă amăng plơi pla, dik dăk đuăi dar hơdôm bôh ]eh tơpai glăk hur har pran jua tlao hok ]ơkă hơdôm asar asơi [âo phu braih hle, djă jă poi hla hyiam, ko\ng tơpai phuang đ^ ia tơpai ]eh.

Laih anun ia mơng hơdôm go\ [ung tuh mut bă amăng ]eh tơpai, hlơ hle] kah hăng mơta bơnai dra kual }ư\ Siăng ]ơkă jum ]ơkă thun phrâo hrom hăng plơi pla kâo.

Anun le\ “Lên cao nguyên đi anh, chiều như mơ như thực, nối vòng xoang xoay mãi, hương rượu cần ngất ngây…”./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang hăng pôr