VOV4.Jarai - Amăng tơlơi hơd^p mơda rim hrơi  djơ\ ano# `u ta [uh rơmon hyon, samơ\ [u thâo bôh than ba truh yua hơget.

 

Thâo rơđah hơdôm bôh than ngă drơi jăn rơmon hyon amra djru [ing gơyut thâo hơdră pơgang hlôm hlâo, kiăng kơ [uh pô hmâo pran jua klă amăng bruă mă rim hrơi.

 

{ing juăt bruă ia jrao lăi pơtă kơ [ing gơyut khom be\ hơdôm tơlơi among [u klă kiăng pran jua mơ-ak klă hăng bă blai kơ pran  jua.

           

{u pơhra\m drơi jăn           

Lu mơnuih pơmin, lui bruă pơhra\m drơi jăn jing kiăng pơkrem pran ăt kah hăng [u ngă drơi jăn rơgah dleh glar.

 

Tui hăng bôh tơhnal kơsem min mơng [ing kơsem min bôh thâo phrâo dêh ]ar Mi, abih bang [ing rong pô gơgrong pơhra\m drơi jăn [ia\ biă mă `u 20 mơnit amăng sa hrơi na nao amăng 6 rơwang hrơi tơjuh leng kơ mưn [uh [ia\ rơgah gă`, rơmon hyon hăng hmâo pran jua phing hloh [ing mơnuih [u hmâo pơhra\m drơi jăn.

 

Pơhra\m drơi jăn na nao amra djru pơđ^ tui pran jua kơtang, hrom hăng anun klă kơ glông ara\ drah, hơtai bôh.

 

Yua anun, gơyut ta#o hloh pioh [ia\ mông amăng sa hrơi kiăng pơhra\m drơi jăn đah mơ ba glăi lu bôh tu\ yua kơ tơlơi suaih pral.

           

Mơnu` [ia\ ia           

Kơ[ah ia jing sa amăng hơdôm bôh than ngă hro\ trun drah, pơjing rai lu drah kôl, bơdjơ\ nao sat tơlơi suaih pral hơtai bôh.

 

Hrom hăng anun, kơ[ah ia ăt ngă mơnong bơbuă  rô hyu truh pơ\ bôh pơtih hăng hơdôm anih anom amăng kian pruăi tơdu trun, ngă drơi jăn rơgah gă` hăng rơmon hyon.

 

{ing juăt bruă pơtă, [ing ta ta#o hloh mơ`um ia amăng sa hrơi mơng 1,5 – 2 lit kiăng plai [ia\ rơgah gă` amăng drơi jăn.

           

Pit [u djop   

Pit [u djop jing sa amăng hơdôm bôh than ba truh phun ngă ta rơmong muă hăng rơmon hyon. Yua anun, gir run ngă brơi pran jua pô mơ-ak klă kiăng pit amu` mơ-ak, hrom hăng anun khom pơhlôm pit djop mơng 7-8 mông amăng sa hrơi.

           

{u hr^p mă djop sắt           

Kơ[ah sắt amăng drơi jăn ngă gơyut jing dit a-^t, tơhui tơhua, [u hmâo pran jua hăng [u dưi mă bruă hơđong ôh. Hmâo tơlơi tui anun le\ yua drơi jăn kơ[ah drah, [u pơsir djop oxy pioh rông hơdôm asar drah.

 

Kiăng be\ kơ[ah drah, gơyut ta#o hloh ruah mă hơdôm gơnam [ong hmâo lu sắt kah hăng mơnong rơmô, djop djuai rơtă, bôh mơnu\ bôh bip, [ing a`ăm hla rok hmâo ia mơtah su^t kah hăng: a`ăm puan, a`ăm [ó xôi hăng hơdôm mơta a`ăm hmâo pơjeh krô.

 

Hrom hăng anun, ta#o hloh pơke\ hrom hăng djop gơnam [ong hmâo lu vitamin C kiăng lom hr^p mă sắt hăng tơlơi pơplih pơjing drah amăng drơi jăn pơ phun ba glăi tu\ yua.

           

{u rơguăt, agaih gong      

{ing juăt bruă brơi thâo, anom mă bruă hăng sang do# [u agaih, rơguăt ăt bơdjơ\ nao sat mơn tơlơi pơmin mơng ană mơnuih, `u ngă pran jua gơyut jing [u hơđong hăng [u đing nao bruă pô mă hloh.

 

Yua anun, kiăng hơkru\ pơsir tơlơi anai, gơyut pơhra\m agaih rơmet anih anom mă bruă rơguăt agaih hăng klă hiam, rơhaih.

           

Rơgao đơi ten pơ`en         

Lu mơnuih rơgao đơi ten pơ`en amăng tơlơi hơd^p mơda ăt kah hăng bruă mă, gơ`u ba tơbiă lu tơhnal dlông đơi samơ\ bôh nik `u [u dưi ngă hơdôm tơlơi anun.

 

Dong mong anun, gơ`u [uh rơgah ga`, dleh glar hăng lăng [u djơ\ pran jua pô mơ\, kơnong kơ ta#o hloh ba tơbiă amăng rơnoh djơ\ rơ-oa hăng gir run dưi ngă hơdôm tơhnal pô ba tơbiă anun.

 

A` [ong huă mơguah

{ing juăt bruă gah mơnong bơbuă drơi jăn lăi le\, mông [ong huă mơguah jing mông [ong huă yôm phăn hloh amăng sa hrơi hăng jing phun than kiăng  pơsir djop mơnong bơbuă kơ drơi jăn klă hloh.

 

Mông [ong huă mơguah hmâo 40% mrô gơnam [ong huă amăng sa hrơi, yua anun kiăng biă mông [ong huă mơguah djop mơnong bơbuă hloh.

 

{u [ong huă mơguah amra ba truh ano# sat kơ drơi jăn hăng pran jua pô, hrom hăng anun hmâo tơlơi truh lom do# mă bruă dong.

 

Rơngiao kơ anun, hơdôm mơnuih [u [ong huă mơguah, mrô vitamin hăng ia khoáng amăng drơi jăn amra kơ[ah lu, biă `u ia sắt hăng calci, ba truh ta rơgah gă` rơmon hyon.

           

Mơ`um lu tơpai [iêr         

{ing kơsem min bôh thâo phrâo brơi thâo, mrô kơhul côl amăng tơpai [iêr amra pơđoh tơbiă đuăi ia lom `u mut amăng drơi jăn, ngă gơyut [uh dleh glar hăng ruă ako#.

 

Yua anun, kiăng drơi jăn [u rơngiă ia ta`, gơyut khom be\ [udah plai [ia\ mơ`um tơpai [iêr. Anai le\ hơdră ngă klă pioh djru tơlơi pơplih amăng drơi jăn pơ phun klă hloh.

 

Pơ ala kơ mơ`um tơpai [iêr, gơyut amra mơ`um ia bôh troh, [udah ia hla ]e kiăng ba glăi tu\ yua lu kơ tơlơi suaih pral.

           

Mơ`um lu kơ phê

Sa tơlơi kơsem min brơi thâo, mơ`um mơng 1 - 2 kơ]o\k kơ phê sa hrơi amra djru brơi drơi jăn pran jua gơyut [u rơgah gă` hăng [uh hmâo pran hloh.

 

Khă hnun hai, mơ`um lu đơi amăng sa hrơi amra ba truh stress, ngă tơdu glông pơgăng drơi jăn, đ^ tui tơlơi ruă pơđoh ia sik, ruă gah hơtai bôh hăng bơdjơ\ nao sat truh mông đih pit dong.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr