VOV4.Jarai - Pơplih bơyan le\ hrơi mông ayuh hyiăng hơmâo pơplih [u hmao thâo ngă kơ drơi jăn [u hmao pơplih kiăo tui tlôn.

Anai le\ ngă gêh gal brơi virus, kman pơc\eh kơtang ngă kơ ruă tui jơlan suă pran.

Tơdah [u kơđiăng amăng bruă pơgang drơi jăn amra amu` djơ\ tơlơi ruă.

Hơdôm tơlơi ruă tui jơlan suă pran

Ruă rơkông đok

Lơ\m ayuh hyiăng pơplih biă mă `u le\ amăng bơyan puih tơlơi ruă rơkông đok le\ tơlơi ruă amu` djơ\ biă mă [ơi [ing mơnuih prong kah hăng c\ơđai muai.

Tơlơi mưn blung a le\ ruă rơkông đok lơ\m lôn ia bah kah hăng lơ\m [ong gơnam, [rô đok, laih dơ\ng pơtuk lơ\m suă pran hăng [le\ ia adung.

Tơlơi ruă anai yua kơ kman, lu biă mă `u yua kơ virus ngă.

Tơdah [u pơjrao hmao tlôn tơlơi ruă amra kơtang tui hăng amra ngă ruă tơso\ laih dơ\ng ruă hơtai boh.

Ruă jơlan suă pran

Tơlơi ruă anai [uh [ơi djop mơnuih tơdah [ing ta [u thâo pơgang djơ\, juăt [uh lơ\m ayuh hyiăng pơplih, [udah tơdơi kơ ruă rơkông đok, ruă adung mơ\ [u pơjrao hmao tlôn.

Hơmâo lu mơnuih yua kơ [u kơđiăng ôh lơ\m [ing c\ơđai ruă kle\ ia adung, pơtuk sui hrơi mơ\ [ing am^ ama [u pơjrao suaih mơtăm ôh anai yơh ngă kơ tơlơi ruă lar hyu amăng drơi jăn hăng kơtang tui le\ [ơi jơlan suă pran ngă hu\i rơhyưt tơdah duam pơ-iă drơi jăn, pơtuk [le\ ia khak ko\ng mơtah hăng kơ`^, [u hơmâo pran hăng đit pit na nao.

Duam pơtuk hơdrap

C|\ơđai le\ [ing mơnuih amu` djơ\ tơlơi ruă anai, yua kơ drơi jăn aka [u hơmâo pran pơgang ngă kơ virus duam pơtuk hơdrap amu` pơc\eh tơlơi ruă.

Hơdôm tơlơi mưn juăt [uh le\ duam [ơ[iă, wing ako\, ruă ako\, pơtuk hăng ruă kông đok, laih dơ\ng kơdol adung, [ong gơnam [u mut hăng biă mă `u le\ kle\ ia adung hăng pha`.

Tui hluai drơi jan kơ r^m c\ô mơnuih hăng pơjrao mơ\ tơlơi ruă anai amra ta` pơjrao klaih h^ [udah ruă kơtang tui.

Hơdôm tơlơi ruă amăng kian pruăi

Hơdôm tơlơi ruă amăng kian pruăi [uh lu biă mă `u mơ\ng blan 8 truh pơ blan 12.

Tơlơi ruă c\roh kian le\ juăt [uh [u hmao thâo. Hăng [ing c\ơđai, lơ\m djơ\ tơlơi ruă anai juăt duam pơ-iă drơi jăn kơtang (38-40 độ C) laih dơ\ng [le\ ia adung, kơdol adung, pha`, pơtuk hăng ruă kông đok.

Tơdah tơlơi ruă kơtang amra [uh c\ro\h kian kah hăng mơhao [le\ o\ yua kơ kian pruăi kơ [ing c\ơđai aka [u kjăp.

Arăt glô, kian pruăi hăng hơtai, boh [leh kơ [ing c\ơđai aka [u kjăp ôh, drơi jăn do\ tơdu hăng pơgang tơlơi ruă aka [u kơtang.

Hơdôm tơlơi ruă [ơi tut tơlang

Hro\m hăng tơlơi ruă [ơi tut tơlang juăt [uh [ơi [ing mơnuih prong hăng tha rơma, tơlơi ruă [ơi tut tơlang ăt hơmâo mơ\n [ơi [ing c\ơđai mơ\ng 5-15 thun.

Tơlơi ruă gluh đ^ kơtang amăng bơyan puih [udah lơ\m ayuh hyiăng pơplih.

Samơ\ tơlơi ruă tut tơlang kho\m pơjrao hmao tlôn kiăng pơgăn hu\i kơ ruă lok glăi ngă bơdjơ\ nao hơtai boh.

{ing am^ ama kiăng kơđiăng wai lăng c\ơđai lơ\m hơmâo tơlơi ruă anai, kho\m ba nao anom bruă ia jrao| giăm sang kiăng pơjrao hmao tlôn. {ing c\ơđai kho\m tlâ|o ia jrao pơgang, [iă mă `u tlâ|o ia jrao pơgang drơi jăn lơ\m ayuh hyiăng pơplih.

Hăng mơnuih tha rơma: Tơlơi ruă juăt [uh biă mă `u  yua kơ ayuh hyiăng pơplih ruă glăi tơlơi ruă amăng glông suă pran, ayuh hyiăng hơ[ak jrak, hơdôm tơlơi ruă djơ\ kman [ơi mơbah tơgơi, biă mă tơlơi ruă yua kơ tha rơma anun le\ mơ`ă [le\ ia sik, c\ơtăng arăt drah, hơtai boh, ruă tơso\, ruă boh bleh ngă kơ drơi jăn [u ai ôh amu` djơ\ tơlơi ruă amăng glông suă pran.

Tơlơi ruă [ơi [ing mơnuih thun tha juăt kơtang [iă pơhmu hăng [ing mơnuih do\ c\ơđai [iă, biă mă `u le\ hăng [ing mơnuih [u mưn ruă ôh, yua anun [ing mơnuih thun tha [u ba nao khăm, ngă kơ tơlơi ruă kơtang.

Đah kơmơi pi kian: Le\ [ing mơnuih kiăng đing nao yua drơi jăn lơ\m pi kian tơdu [iă. {ing đah kơmơi lơ\m duam ruă [u mơ`um jrao ôh hu\i ngă sat amăng kian, ngă kơ ruă sui hrơi laih dơ\ng drơi jăn [u ai ôh.

Yua anun yơh, bruă pơgang tơlơi ruă kiăng đing nao biă mă brơi kơ [ing đah kơmơi pi kian, hăng bruă [u brơi bưp [ing mơnuih djơ\ tơlơi ruă amăng glông suă pran.

Hơdôm đah kơmơi hơmâo tơlơi ruă amăng glông suă pran sui thun ăt kiăng kơđiăng hăng pơjrao klă amăng hrơi blan pi kian

Sa dua hơdră pơgang tơlơi ruă lơ\m ayuh hyiăng pơplih:

- Ngă găng a`ăng amăng drơi jăn hăng bruă rơbat nao rai.

- {ong huă djop hăng hơdôm gơnam [ong klă kiăng drơi jăn kơtang pơgang tơlơi ruă.

- Tlâ|o Vaccine duam uh na nao.

- Kiăng pơ agaih drơi jăn pô, rơmet agaih jum dar sang.

- Gom adung, mơbah lơ\m pơtuk [udah pha`, tơdah yua tơngan gom mơbah kho\m rao hơgoh hăng ia kơ[ô klo\, [u c\uh ia mơbah tă tăn.

- Anăm [ong gơnam rơ-ơ\, buh sum ao pơđao lơ\m ayuh hyiăng rơ-o\t.

- Djă pioh na nao hăng abih bang hră pơ-ar c\ih anăn jrao mơ\ng ơi ia jrao hăng hơdôm tơlơi ruă sui thun hu\i ruă glăi kơtang tui dơ\ng.

Siu Đoan: Pô c\ih hăng pôr