A`a\m hla pua\n, hasa a`a\m pơtăm yua lu hloh, [ơi rim mông [o\ng huă rim hrơi, a`a\m hla puăn hơmâo lu gơnam jơman hiam drơi jăn, nga\ hiam kl^ kliang ha\ng ako\ dlô [ing ta. {u djơ\ hơja\n hơmâo lu ia đô] ôh, hơmâo lu gơnam ia pơsơi, Vitamin A, C....

Pơhro\ h^ cholesterol: ~u ăt kah ha\ng hla a`a\m hơbơi pơtơi pơ\ ko\n mơn, a`a\m hla puăn, hasa a`a\m pơtăm dưi ruah kla\ kơ hlơi kiăng pơhro\ h^ tơlơi plên rơmong drơi jăn, pơhro\ h^ cholesterol tui ha\ng pô đô]. Hasa tơlơi ara\ng pơmin kơsem brơi [uh, tơlơi [o\ng a`a\m puăn, hơmâo nga\ pơhro\ h^ cholesterol, ăt kah ha\ng triglycoside.

Pơjrao kơn^ drơi jăn [lơ\ laih anu\n tơlơi ruă htai: Tui ha\ng ia jrao đưm mơng mơnuih dêh ]ar India, ăt [o\ng a`a\m hla puăn, amra pơjrao tơlơi kơn^ drơi jăn [lơ\ , hdôm tơlơi ruă htai boh. Tơdje\t ma\ ia mơng hla a`a\m puăn, amra pơgăn glăi hdôm tơlơi ruă ngă răm ama\ng htai boh, `u dưi sut lui h^ gơnam măt kah ha\ng enzyme, gơnam pơgăn glăi ôxy hóa, laih anu\n pơgăn glăi hdôm tơlơi răm pơ\ ko\n dơng.

Pơjrao tơlơi kơ [ah ia drah: Gơnang hmâo ia pơsơi, a`a\m hla puăn mơda, hơmâo djru brơi mơnuih kơ [ah ia drah, laih anu\n đah bơnai pi kian, hdôm mơnuih anai kiăng bia\ ma\ a`a\m pơtăm hơmâo lu ia pơsơi. Anai le\ ia kiăng bia\ ma\, ama\ng drơi ja\n [ing ta, hasa tơlơi [u dưi kơ [ah ôh, ama\ng drah rô nao rai, ba rai ako\ pơjing ia drah, tui anu\n yơh jing h^ mriah hêm.

Pơjrao bo\ buk kian [u thâo hl^ ha\ng eh khăng ( eh krăng): Yua dah hơmâo lu chất sơ đơi, tui anu\n yơh a`a\m hla puăn djru brơi ama\ng pruăi ta ngă hl^ gơnam [o\ng huă, `u dưi pơjrao hdôm tơlơi ruă pơdjơ\ truh jơlan pruăi. ~u ngă brơi prua\i ta rơmua\n, rơ-un djru brơi hiam kơ hdôm mơnuih nao jua\ glai tơnăp, juăt eh khăng. Ia hla a`\a\m puăn, amra nga\ brơi pruăi ta rơmuăn, huăi eh khăng. Rơngiao kơ anu\n a`a\m hla puăn dưi pơdjai môt pơlă. Kơtăk hla a`a\m puăn dưi pơjrao môt pơla\ s^t bia\ ma\.

Pơgăn tơlơi ruă a`a\ ia sik: Bôh tơhnal ara\ng pơmin kơsem hơmâo lăi pơs^t tơlơi [o\ng a`a\m hla puăn na nao, drơi jăn amra pơgăn glăi tơlơi duăm ruă mơa`a\ ia sik, yua mơng tơlơi ôxy hóa mơn nga\ rai. A`a\m pơtăm anai yua pơjrao tơlơi duăm ruă mơa`a\ ia sik [ơi hdôm đah bơnai hlăk pi kian.

Pơgăn, pơhlôm tơlơi rua\ htai boh: Hdôm ia hiam ama\ng hla a`a\m puăn kah ha\ng Vitamin A, C [udah beta-carontene, rô nao rai kah ha\ng pơgăn glăi ôxy hóa. Rơngiao kơ anu\n folate ama\ng hla a`a\m puăn, hmâo pơblih jing h^ gơnam hóa học, ana\n nhu hocmocysteine. Juăt ba rai tơlơi ruă htai boh, laih anun rua\ djai [u hmao thâo, tơdah hmâo lu đơi ama\ng drơi jan. Magie ăt hmâo khoáng chất mơn, amra nga\ pơhro\ h^ tăng drah, ama\ng bruă pơgăn ha\ng pơhlôm ruă htai boh s^t bia\ ma\.

Pơgăn glăi tơlơi ruă brah asar ung thư: Hơmâo truh 13 mta gơnam pơgăn glăi ôxy hóa phara phara, a`a\m hla pua\n, hasa gơnam [o\ng jơman, kơ hlơi kiang pơjrao tơlơi ruă brah ung thư ama\ng drơi jăn ta, kiăng pơgăn h^ hdôm asar bruk, laih anun ngă brơi asar hiam. A`a\m  hla pua\n dưi lăi pơyôm bia\ ma\ ama\ng bruă pơgăn brah ung thư [ơi pruăi tha, prua\i mda, [ơi hruih hlung asơi, kl^ kla`, laih anu\n brah [ơi tơsâo.

Hmâo tơlơi tu\ yua brơi mta: A`a\m hla pua\n djru brơi lu  carotenpid, vitamin A laih anu\n lutein. Anai le\ ia a`a\m puăn yôm bia\ ma\, pơgăng wai lăng drơi jăn, laih anu\n pơgăn brơi tơlơi ruă mta. Rơngiao kơ anu\n, a`a\m hla pua\n hơmâo thim brơi glutathione brơi drơi jăn, `u pơgăn brơi tơlơi ruă mta, mot mta.

Djru ngă ktang pơgăn glăi tơlơi duăm ruă: Hơmâo ia jơman, a`a\m pơtăm hơmâo lu hla, a`a\m [o\ng pơgăn glăi tơlơi duăm ruă, laih anu\n hơmâo lu, blơi geh, bơhơmutu ha\ng mơ`u\m vitamin C rim hrơi. {o\ng a`a\m hla pua\n rim hrơi, kiăng ngă brơi ta hơmâo pran, pơgăn glăi lu tơlơi duăm ruă, laih anun pơgăn glăi tơlơi măt ama\ng drơi jăn ta.

Hơdôm tơlơi tu\ yua pơ\ ko\n: Rơngiao hdôm tơlơi tu\ yua lăi [ơi ngo\ anai, a`a\m hla pua\n `u dưi pơjrao tơlơi brah, ngă pơhro\ tơlơi ruă kơ phung đah bơnai hơmâo băn, ruă tơgơi, nao a`a\ amu`, [le\ drah adu\ng...A`a\m puăn anai nga\ brơi ta p^t mơak, djru brơi hdôm mơnuih [u thâo p^t, p^t [ia\. Ia a`a\m puăn ngă rơ ơ\ drơi jăn, pơjrao tơlơi hơ drap. Dưi pơđoh đuăi ia măt, ia hla a`a\m puăn juăt yua brơi mơnuih ruă pơtah, yua [o\ng djơ\ gơnam măt./.

}ih pơblang ha\ng pôr: Rơluch Xuân