VOV4.Jarai - Kual C|ư\ Siăng glăk amăng bơyan lar hyu kman duam đung drah hăng ngă hu\i rơhyư\t amăng drơi jăn [ing mơnuih duam ruă.

Amăng anun, pơhro\ trun asar gal ngă pơko\ng drah le\ tơlơi juăt [uh [ơi [ing mơnuih duam đung drah.

Lơ\m pơhro\ trun asar ngă pơko\ng drah, mơnuih duam amra [le\ drah amăng adung, [le\ drah [ơi tơgơi, đung drah [ơi kl^, laih do\ng ba truh tơlơi djai.

Kiăng kơ hrưn đ^ asar gal ngă pơko\ng drah lơ\m duam đung drah, [ing mơnuih duam ruă kiăng ngă hiưm pă?

Asar gal ngă pơko\ng drah le\ hơdôm arăt drah anet pơjing rai mơ\ng tơlang tơleh. Asar gal ngă pơko\ng drah le\ arăt asar drah akô| phun kiăng ngă pơko\ng drah.

Lơ\m asar gal ngă pơko\ng drah amăng hơtăk drah pơhro\ trun amra ngă drah rô hyu (đung drah).

Pơhro\ trun asar gal ngă pơko\ng drah amăng hơtăk drah juăt [uh [ơi [ing mơnuih duam đung drah. Drơi jăn [u dưi pơko\ng drah hăng pơgang kman mơ\ng mơnuih duam ruă amra tơdu tui.

Asar gal ngă pơko\ng drah lăp [rô amăng hơtăk drah kơ sa c\ô mơnuih a`răng gang mơ\ng 150.000- 450.000 sa microlit drah ( sa amăng hơdôm klăk amăng sa lit).

Mơnuih duam ruă arăng lăng pơhro\ trun asar gal ngă pơko\ng drah amăng hơtăk drah lơ\m asar gal ngă pơko\ng drah pơ gu\ 150.000.

Tơlơi ngă hu\i rơhyư\t lơ\m pơhro\ trun asar gal ngă poko\ng drah trun do\ 50.000, samơ\, amăng bơyan kman duam đung drah lar hyu thun anai hơmâo [uh lu mơnuih duam ruă pơhro\ trun asar gal ngă pơko\ng drah ngă hu\i rơhyư\t lơ\m (trun do\ 10.000-20.000 asar gal ngă pơko\ng drah/microlit).

Lơ\m pơhro\ trun asar gal ngă pơko\ng drah, tui hluai kơtang [udah tơdu, ơi ia jrao amra c\râo brơi hơdră pơjrao lăi djơ\:

Sa, dua hơdră pơjrao lơ\m pơhro\ trun asar gal ngă pơko\ng drah neh met wa kiăng ngă tui:

- Mơ`um ia djet mơ\ng hla preh: Hơdôm enzyme hơmâo amăng hla phun preh ngă lu tui asar gal ngă poko\ng drah, ngă kơ drơi jăn dưi pơko\ng drah hăng pơsir h^ hơdôm tơlơi ruă bơbrah hơtai boh yua kơ virus ngă.

- Mơ`um sa kơc\ok boh [ong bơrơnguc\ lu ia r^m hrơi kiăng lu tui asar gal ngă pơko\ng drah lơ\m duam đung drah dengue.

Hơdôm boh [ong bơrơnguc\ hơmâo lu ia kơtăk pơgang oxy ngă sat amăng drơi jăn yua anun `u djru ngă dưm kơnar hơdôm asar drah raih daih hăng djru drơi jăn kơtưn pơjing rai asar gal ngă pơko\ng drah.

- {ong boh trong mơsăm [udah ia djet mơ\ng boh trong mơsăm: Lycopene amăng boh trong mơsăm amra pơjing rai lu asar gal ngă pơko\ng drah.

Vitamin A djru pơjing rai lu asar gal ngă pơko\ng drah hăng ngă dưm kơnar protein hơmâo pơjing mơ\ng hơdôm arăt drah pơko\n.

- Ia djet mơ\ng nha đam ăt djru pơjing rai asar gal ngă pơko\ng drah amăng drơi jăn.

- Pơhrua vitamin C: Vitamin C le\ sa ia pơgang kơtang oxy ngă sat amăng drơi jăn hăng vitamin C lu amra pơgăn ruă kă mơ\ng phun arăt drah ngă pơko\ng drah.

Hơdôm gơnam [ong huă lu Vitamin C [ing ta kiăng pơhrua amăng drơi jăn anun le\: Boh kruăi mơmih, boh kruăi mơsăm, dâu tây, kiwi.

- Pơhrua vitamin B12 hăng acid folic: Vitamin B12 hăng acid folic le\ dua ia bơbuă kiăng pơjing ia kơtăk amăng drah, amăng anun hơmâo asar gal ngă pơko\ng drah.

Kiăng kơ lu tui B12 hăng acid folic amăng drơi jăn, [ing ta kiăng [ong lu a`ăm bina, boh kyâo hơmâo c\răn, mơ`um ia tơsâo rơmô …

Tơdah pơhro\ trun kơtang asar gal ngă pơko\ng drah, [ing ta kho\m nao sang ia jrao kiăng kơ ơi ia jrao khăm hăng pơjrao:

- Mơ`um jrao corticosteroids: Abih bang mơnuih duam ruă pơhro\ trun asar gal ngă pơko\ng drah arăng amra brơi yua hơdôm jrao corticosteroids.

- Pơhrua asar gal ngă pơko\ng drah: pơhrua asar gal ngă pơko\ng drah le\ sa amăng hơdôm hơdră tu\ yua kiăng kơ pơgăn [udah pơjrao hu\i kơ [le\ drah brơi kơ mơnuih duam ruă [udah kơ[ah asar gal ngă pơko\ng drah. {ing mơnuih djơ\ HIV, [ing mơnuih glăk do\ pơjrao [udah pơtlep amăng hlung pruăi [u dưi pơhrua asar gal ngă pơko\ng drah.

- Breh trơ\i h^ la: ngă tơlơi anai yua kơ mơnuih duam ruă [u dưi pơjrao hăng ia jrao [udah lơ\ lia kơtun đuăi asar gal ngă pơko\ng drah tơbiă đuăi mơ\ng drơi jăn ngă kơ drơi jăn kơ[ah asar gal ngă pơko\ng drah.

Siu Đoan: Pô pơblang hăng pôr