VOV4.Jarai-Ruă kian pơtah ]roh le\ tơlơi ruă juăt amăng ]ơđai muai. }ơđai eh mơ-ia na nao ha hrơi 3 wơ\t pơ dlông, hơmâo tom duăm pơ-iă drơi, truh [le\ pơtạ. Tơdah [u hmao pơjrao djơ\ hơdră, ruă kian pơtah ]roh ngă rơngiă ia, thu ia amăng drơi jăn, kơtang, pơ-ai buai hăng truh djai mơtam.

Ako\ blan 1/2021, amăng tơring ]ar Dak Lak hơmâo sa ]ô ]ơđai anet djai yua ruă kian pơtah ]roh kraih. Pô ruă le\ ]ơđai phrâo 9 blan, djuai ania Hmông, do\ pơ [ut 10, să }ư\ Kbang, tơring glông Ea Sup. Tui hăng tơlơi tơ`a hơduah, e\p lăng mơ\ng anom bruă e\p lăng tơlơi duăm ruă tơring ]ar Dak Lak, [ơi sang ano\ pô djai do\ le\ djơ\ hrơi mông anun  hơmâo năng ai 13 ]ô ]ơđai ruă kian pơtah ]roh kah hăng anun.

Tui hăng tơlơi ruai glăi mơ\ng sang ano\ pô ]ơđai djai anun, ]ơđai ruă kian laih anun pơ-iă drơi na nao, eh mơ-ia lu wơ\t sa hrơi, truh bơrơbah mơtam. Tơdơi kơ 2 hrơi pơjrao [ơi sang ano\ [u hlao ôh, anun sang ano\ ba nao pơ sang ia jrao. Pơ sang ia jrao tơring glông Ea Sup, ]ơđai hlor pơ-iă drơi truh 41 đo# C; kl^ kliăng kơ`^ amlaih laih; [u thâo hơdor dă dơ\ng tah; eh mơ-ia, tơno\k đuăi hmar biă mă, [u thâo e\p arăt tla#o jur ia srôm ôh.

Mah ngă tui djop hơdră kiăng pơjrao hơdip ]ơđai ruă samơ\ [u hlao ôh. Pơsit tơlơi djai le\, yua sang ia jrao tơring glông lăi: Duăm hlor pơ-iă drơi kơtang aka [u thâo phun tơdu\ sit nik ôh. Ruă kian pơtah ]roh thu ia amăng drơi jăn hnong C. Pô sang mơnuih djai lăi:

“~u eh pơtah ]roh hăng pơ-iă drơi jăn. Sang ano\ [uh `u kraih đơi anun ba nao pơ sang ia jrao să. Sang ia jrao să brơi ba nao pơ sang ia jrao tơring glông samơ\ mut nao pơ anih pơjrao mơnuih kraih, arăng tla#o ia jrao srôm jur ia [uh `u [u thâo suă pran dơ\ng tah laih anun rơngiă yơh. Hlâo kơ ruă kian brơi `u huă asơi lu\k hăng ia [lăng đô]”.

Sa hrơi tơdơi kơ ]ơđai anun djai ruă kian, anom pơjrao kơ [ing ]ơđai mơ\ng sang ia jrao prong kual Dap Kơdư tu\ jum 7 ]ô dơ\ng ]ơđai ruă kian, lêng kơ do\ pơ }ư\ Kbang, tơring glông Ea Sup soh. Ơi ia jrao Nguyễn Văn Mỹ, Kơ-iăng Khua anom pơjrao ]ơđai muai, sang ia jrao prong kual Dap Kơdư brơi thâo:

“Anom pơjrao ]ơđai muai gơmơi hơmâo tu\ jum hăng pơjrao brơi 7 ]ô ]ơđai ruă kian pruăi, lu kơ ]ơđai ruă kian hơmâo kman amăng pruăi. {ing ]ơđai mut pơ sang ia jrao ]ơđai phrâo tơkeng 6 blan truh kơ 3 thun laih anun ruă kian, pơtah ]roh, [le\ pơtah, pơ-iă drơi soh. Amăng anun hơmâo 2 ]ô mơnuih ruă kraih, hro\ Kali amăng drah. Samơ\, tơdơi kơ 3 hrơi pơjrao, [ing ]ơđai anun hơđong glăi laih, [uh hlăk pơjrao klă mơ\n”.

Ruă kian pơtah ]roh le\ juăt [uh [ơi [ing ]ơđai muai anet. Phun `u yua hơmâo kman amăng pruăi. {ing ]ơđai [ong djơ\ mơnong [ong [ă kman ngă ruă kian. Rơngiao kơ anun, ruă kian yua mơnong [ong [u djơ\, kah hăng ia jrao pơglăi...Tui hăng ơi ia jrao kơhnăk pơjrao sa hnong, ruă kian pơtah ]roh lu wơ\t ngă kơ ]ơđai ta` biă abih ia amăng drơi jăn.

Tơdah ano\ ngă amưng thơ, [u ba nao ôh ]ơđai pơ sang ia jrao hmao kru le\, ruă kian kơtang thu ia amăng drơi jăn, hro\ Kali amăng drah amu` biă djai. Yua kơ anun, lơ\m [uh ]ơđai eh mơ-ia, 3 wơ\t nao eh sa hrơi, ngă pơ-iă drơi duăm [le\ pơtah, am^ ama ]ơđai klă [iă ta` ba nao pơ sang ia jrao mơtam yơh, pioh ơi ia jrao pơkă lăng hăng pơjrao hmao kru, anăm hyu blơi mă ia jrao, pơjrao pơ sang ano\ ôh. Kiăng pơhlôm pơgang tơlơi ruă kian pơtah ]roh kơ ]ơđai muai, ơi ia jrao Nguyễn Văn Mỹ, Kơ-iăng Khua anom pơjrao ]ơđai muai sang ia jrao prong kual Dap Kơdư pơtă pơtăn tui anai:

-Tơlơi ruă kian pruăi lăi hrom hăng ruă kian pruăi yua kman ngă le\ khom ngă tui hơdôm tơlơi pơtô tui anai:

Brơi ]ơđai mem am^ `u ta` hloh klă hloh laih tơkeng. Mem am^ đô] amăng 6 blan blung a laih anun brơi mem truh 15-24 blan.

Rao tơngan hăng ia ]ơ[u [âo. Rao tơngan le\ bruă ngă yôm biă mă, kiăng djơ\ mông, djơ\ hơdră hlâo kơ tơnă hơsơi  hơbai a`ăm pơkra ming mơnong [ong huă, lơ\m ]em ]ơđai [ong huă, tơdơi kơ rơnăk drơi jăn ]ơđai khom rao rơngan mơtam.

Kơ hơdră ]em, brơi ]ơđai [ong huă, mơ`um ia. Anai le\ tơlơi mơ\ lu să kual ataih, kual asuek ngă aka [u klă ôh. Kah hăng sang ano\ ]ơđai hơmâo tơlơi ruă phrâo anai, mă ia [lăng, so# wơi đô] mơ`um lu\k asơi brơi ană huă [ong tui hăng sang ano\ gơ`u ruai glăi tơlơi anun [u rơnăk hơdjă ôh. Klă [iă [ong huă hơtu\k riă tơsă hlâo, ia mơ`um ăt khom hơtu\k hlâo pơdjai kman kah mơ`um [udah blơi ia dưm amăng gêt ]ai laih mơ`um rơgoh [iă.

Sa tơlơi dơ\ng yôm mơ\n khom tla#o jrao pơgang djơ\ hnong. Ră anai, tla#o ia jrao pơgang le\ sa hơdră pơgang tơlơi suaih pral kơ ană amôn, ]ơđai muai kual ataih. Tu] rơnu]le\ pơkra sang juă glai djơ\ lăp. Lu sang ano\ do\ pơ kual ataih aka [u gleng nao ôh kơ bruă pơkra sang juă glai, hyu juă glai amăng đang, amăng hmua, glai tơlơi anun hu\i biă mă, yua mơ\ng anun juăt hơmâo kman tơlơi ruă ngă ruă kian pruăi”.

Lơ\m pơjrao tơlơi ruă kian pơtah ]roh, [ing am^ ama ]ơđai khom brơi mơ`um ia lu, pơkra lu\k ia Orezol, ia  djet boh troh, ]ơđai anet le\ brơi mem am^ tơdah `u; anăm hyu blơi mă ôh ia jrao kiăng mơ`um [udah pơjrao ruă kian; anăm brơi ]ơđai [ong mơ`um ko\m yo\m đơi ôh. Khom mơ`um djop ia, ia tơsâo rơmô, mơnong [ong ngă đ^ pran hăng pơgang rơnăk hơdjă mơnong [ong huă, hơtu\k riă tơnă hơbai tơsă kah [ong huă, ia mơ`um hnun mơ\n.

Nay Jek: Pơblang