VOV4.Jarai- Hlăk bơyan hơjan hlim, hro\m ha\ng tơlơi [u thâo kơđiăng, ama\ng bruă pơgăn ha\ng pơhlôm tơlơi duăm pơđung drah hlăk tưp hyu [ơi lu anih ano\m, ama\ng tơring ]ar Daklak. Gong gai kơnuk kơna [ơi anai hlăk pơtrut kơtang bruă hyu pơtô pơblang, laih anun ngă tui hdră pơgăn pơhlôm tơlơi duăm ruă anai.

            Sang ano\ ơi Võ Đình Chuẩn do\ [ơi tơring kual Quảng Phú, tơring glông }ư\ Mgar, tơring ]ar Daklak ama\ng krah đang kơphê, jum dar ba\ kyâo pơtâo pum pam, jum dar sang do\ `u hơmâo lu kơthung phi, ]ơlu\ mong pơdong pioh ia. Ama\ng hdôm kơthung pioh ia, ana\ ka] ]eh ]ar lar hyu mơai [ơ\i, samơ\ ama\ng tơlơi pơmin ơi Chuẩn, tơlơi anun tơnăp be\ beng bia\ ma\: "Đang sang ba\ kơ phun kyâo pum pam, kho\m hơmâo ka] yơh. Ră anai hiư\m ta ]i ngă, [u djơ\ ta pruih djo\p đang kyâo prong đơr hơr kah ha\ng anai, pơgăn abih ba\ng ka], anun kah ma\ abih ana\ ka]. Ră anai sang ta gah anai, sang gah adih ka] por rai mơn”.

            Ơi Lê Văn Duyên, khoa g^t gai sang ia jrao tơring glông }ư\ Mgar brơi thâo, hdôm blan laih rơgao, [ơi plơi pla anai hmâo lu mơnuih duăm pơđung drah, mơnuih duăm ruă lu hloh dua wot pơkă ha\ng thun hlâo adih. Sang ia jrao tơring glông hơmâo iâu pơthưr mơnuih hyu pruih ia jrao pơdjai ka], hyu [ơk hră pơar, ako\ pơjing tơlơi pơtô pơblang, kiăng mơnuih [ôn sang thâo hluh, yua hơget ba rai tơlơi duăm pơđung drah, laih anun hdră pơgang, pơhlôm samơ\ mơnuih [ôn sang [u thâo kơđiăng truh ôh tơlơi anai: “ Tơlơi thâo hluh mơng lu mơnuih ama\ng sang ano\, ama\ng bruă pơgang  tơlơi hiam drơi kơ pô, sang ano\ laih anun mơnuih mơnam [u klă đơi, găn gao tơlơi hyu lăng, [uh mơnuih ama\ng plơi pla tơring kual Quảng Phú, kơnong [uh [ơi sa dua boh sang ano\, bơkơ bruă hyu kih rơmet sa wot le\ aka [u hơmâo ôh”.

            Bơ kơ ama\ng plơi prong Buôn Ma Thuột, hơmâo giăm 630 ]ô mơnuih duăm pơđung drah, ama\ng anun hơmâo 121 ]ô huăi hơmâo kơman. Khă anun hai, phrâo anai phrâo ju\ yap lăng mơng hơdôm sang ia jrao, aka yap lăng ôh hdôm mơnuih duăm ruă pơđung drah, nao pơjrao pơ sang ia jrao gah rơngiao, laih anun pơjrao pơ sang ano\ pô. Ơi ia jrao Đặng Ngọc Sơn, khoa g^t gai anih pơgăn tơlơi ruă klin. Sang ia jrao plơi prong Buôn Ma Thuột brơi thâo, thun anai, tơlơi duăm pơđung drah tưp hyu [ơi djo\p 21 boh să, phương, ama\ng tar [ar plơi prong. Hasa tơlơi kiăng lăi, ră anai [u [ia\ ôh mơnuih pơmin, bruă pơgăn, pơhlôm duăm pơđung drah le\, hơja\n sang ia jrao. Anun le\ tơlơi phun ba rai tơlơi duăm pơđung drah tưp hyu lu anih, laih anun sui hrơi blan:“Tơlơi thâo hluh mơng mơnuih [ôn sang sui mơng anai, pơmin duăm ruă le\ nao pruih ia jrao đu], samơ\ aka hơmâo pran jua pơsir giong [ơi hdôm anih hơmâo ana\ ka] [ơi hdôm sang ano\. Phrâo laih rơgao, sang ia jrao ha\ng plơi prong hơmâo ako\ pơjing lu wot hyu pơtô pơblang pơdjai ana\ ka], samơ\ mrô dong yua sang ano\, laih anun lu mơnuih aka thâo hluh ôh tơlơi anun,. Hrup ha\ng ta nao pơtô giong laih, hrơi tơjuh tơdơi, gơ`u [u ngă pô dong tah, ăt do\ [uh đu] ana\ ka]. Kâo ăt nao laih anun [uh ăt do\ hơmâo sa dua mrô 10-20% mrô mơnuih [ôn sang [u ngă hro\m hơb^t,… sa dua boh sang ano\ krư\ bah ama\ng, nao mă bruă ngă hmua, sa dua boh sang ano\ [u pok bah ama\ng sang, pioh mut nao ama\ng lăm sang pruih ia jrao, wot dah hơmâo mơnuih ama\ng lăm sang”.

            Tui hăng tơlơi ju\ yap mơng sang ia jrao pơhlôm tơlơi duăm ruă tơring ]ar Daklak lăi, ră anai abih băng tơring glông, plơi prong, [ôn prong ama\ng tơring ]ar Daklak hơmâo mơnuih duăm pơđung drah soh, abih tih `u rơbeh 1.500 ]ô mnuih laih. Sang ia jrao pơhlôm tơlơi duăm ruă tơring ]ar Daklak lăi lui hlâo, tơlơi duăm pơđung drah jai hrơi jai lu tui, yua kơ bơyan hơjan hlim, lon pơsah, ngă brơi ka] ]eh ]ar lar hyu kơtang, phun ba rai tơlơi duăm pơđung drah.

            Mơnuih [ôn sang  kho\m ngă hlâo hdră pơgăn, ha\ng pơhlôm, djo\p gong gai plơi pla, laih anun sang ia jrao, kho\m ngă hiư\m pă, ama\ng bruă pơgăn, pơhlôm ră anai? Pô mă tơlơi pơhing jơlan hdră anai, ]rông lô ha\ng ơi ia jrao Phạm Văn Lào, khoa g^t gai sang ia jrao, pơgăn pơhlôm duăm ruă tơring ]ar Daklak.

- Ơ ơi ia jrao Phạm Văn Lào, kah ha\ng tơlơi lăi pơthâo mơng pô mă tơlơi pơhing [ing gơmơi, tơlơi duăm pơđung drah aka [uh hro\ ôh, bia\ ma\ ră anai, mrô mơnuih duăm pơđung drah [ơi tơring ]ar ta hơdôm, laih anun tơlơi duăm pơđung drah hlăk tưp hyu hiư\m pă?

          Ơi ia jrao Phạm Văn Lào:  Ta dưi lăi truh ră anai, tơlơi pơ [ă hyu kman duăm pơđung drah amăng tơring ]ar Daklak ăt do\ tơnap tap đu], mrô mơnuih duăm pơđung drah yap rơbêh kơ 1.500 baih, lu biă mă `u pơ tơring glông }ư\ Mgar hăng plơi prong {uôn Ma Thuột, ră anai [ă nao truh pơ plơi prong {uôn Hồ hăng tơring glông Mdrak dong, tơlơi duăm pơđung drah [ă hyu tơnap tap biă mă ră anai, jing sa tơlơi klin prong tơdah [u hmao pơgăn djơ\ hơnong.

-Yua hơget thun anai tơlơi duăm pơđung drah hơđuh đ^ kơtang kah ha\ng anai?

Ơi ia jrao Phạm Văn Lào :  Tơlơi duăm pơđung drah jing djuai kman `u hơmâo  baih mơng đưm pơ[ă glăi, [ơi Việt Nam ta hơmâo dong mơng thun 1960, [ơi ro\ng lo\n tơnah hơmâo mơng đưm đă laih, dêh ]ar ta do\ amăng anih hơmâo tơlơi duăm pơđung drah `u [ă hyu, lo\n ia ta gah lo\n ia adai pơ-iă lu hăng gah  kual Đông Nam Á ăt kah hăng amăng kual châu Á Thái Bình Dương mơn, yua anun ră anai tơlơi duăm pơđung drah [ă lu hrup hăng dêh ]ar Malaysia wo\t hăng Singapore, Lao, Kur hăng hơdôm dêh ]ar pơko\n lêng kơ hơmâo tơlơi duăm pơđung drah soh, dua le\ thun anai adai ayuh hyiăng `u pha ra biă mă, biă mă `u hơdôm thun giăm anai yua kơ adai pơiă jai kơtang tui, kman [ă tui hluai ayuh hyiăng. Mơta klâo dong le\, thun anai hơjan [u le# ano\, hơjan [u lu kah hăng tơđar thun, ayuh hyiăng pơblih, hơjan [iă tui anun amu` biă kman `u pơ[ă hyu. Samơ\ amăng tơlơi anun [u lăi tu\ `u hơmâo mă tui anun ôh, ha bơnah dong le\ ăt yua mơng ană mơnuih ta aka [u kơđiăng đơ đa.

-Dah anun, sang ia jrao hơmâo ngă tui hlâo hdôm hdră pơgăn, pơhlôm tơlơi duăm ruă hiư\m pă `u?

Ơi ia jrao Phạm Văn Lào :  Kơ hơdră pơhlôm pơgang klin duăm pơđung drah ră anai, yua dong [ơi anăp kơ tơlơi duăm pơđung drah lar kơtang, thun anai [ing ta pơtrun ngă bruă khut khăt mơn, anom bruă gah ia jrao, ăt kah hăng djop anom bruă ha pran jua ngă bruă e\p lu hơdră ngă tui pơhlôm pơgang laih anun lăi pơthâo khoa moa djop gưl, gong gai kơnuk kơna gum hrom pơgăn kman klin duăm pơđung drah, anih phun `u plơi prong {uôn Ma Thuột, tơring glông }ư\ Mgar pơphun pruih ia jrao pơgang, pơdjai ană ke], arong sat laih anun rơnak anih anom krom do\, pơjrao truh kih mơnuih duăm ruă laih anun pơgăn anăm brơi hơmâo mơnuih djai yua kơ duăm anai, wo\t tơdah tơring ]ar hơmâo laih mơnuih djai yua kơ duăm pơđung drah tơdơi kơ anun, [ing ta hơmâo laih hơdră pơgăn, lăng nao kơ tơlơi duăm hlâo kơ anun, e\p hơdră pơjrao glăi kơ mơnuih duăm tơdơi, kơtưn e\p hơdră pơjrao  khut khăt, wo\t tơdah pơ anih aka [u hơmâo tơlơi duăm pơđung drah ăt pơphun brơi pruih ia jrao pơdjai kman ană ke], ngă tui khut khăt bruă anai.

-Kah ha\ng ơi ia jrao hơmâo lăi pơthâo, hasa tơlơi phun ba rai tơlơi tưp hyu [ơi lu anih tơlơi duăm pơđung drah, yua kơ tơlơi thâo hluh mơng mơnuih [ôn  sang. Tơlơi anai ơi ia jrao lăi lăng hiư\m pă kơ tơlơi thâo hluh hơdră pơgăn, pơhlôm tơlơi duăm ruă mơng mơnuih [ôn sang, ama\ng blan hơmâo tơlơi duăm ruă lu thun anai?

Ơi ia jrao Phạm Văn Lào :  Kah hăng hơmâo lăi pơthâo hơmâo hơdôm boh anih, lu mơnuih [on sang [u kơđiăng, ta [uh tui anun, samơ\ dlam hloh dong, tơlơi thâo hluh kơ mơnuih [on sang pơhlôm pơgang mă pô amăng bruă pơgăn tơlơi duăm pơđung drah. Mơnuih [on sang ăt bơngot hăng hu\i mơn kơ tơlơi duăm pơđung drah laih anun ăt khom djru hrom [ing ơi ia jrao, [ing ngă bruă git gai wai lăng gah bruă ia jrao laih anun gong gai kơnuk kơna, samơ\ hơdră pơsir djơ\ nik kiăng pơgăn khut khăt tơlơi duăm pơđung drah anai, lu mơnuih [on sang ta ăt do\ sư\ rơbư\ đu], kah hăng amăng plơi prong arăng dưm [ưh bơnga, blo\ bơnga, ngă  dơnao anet pla kyâo [ơi anăp sang mơng anun ke] mơboh, hơmâo kman ană ke] pô pơ[ă hyu tơlơi duăm pơđung drah, tơlơi anun do\ lu mơnuih [on sang aka [u gleng nao tong ten ôh, tăp năng [ing ta do\ hual nao rai bruă pơgang ayuh hyiăng, kyâo pơtâo phun rok tok, bơnga hiam hăng bruă pơhlôm pơgang duăm pơđung drah, anun yơh tơlơi [ing ta khom gleng nao biă mă `u.

-Bơni kơ ih lu ho\ !

Nay Jek hăng Rơluch Xuân : Pô ]ih hăng pôr