VOV4.Jarai - Hro\m hăng sang glông, grê kpan hăng ring c\ing, hơdor pơkra mơng kl^ kơbao le\ gơnam yôm biă mă, pơ ala kơ gru grua boh thâo mơng djuai ania Êđê. Hăng anăn hơmâo boh hră H [ơi ako\, Hơgor hơmâo djuai ania Êđê iâu tui tơlơi phiăn mă kơnung am^. Hơgor gơnam yua c\i atông, hơmâo pơkra djă gru phara biă mă mơng djuai ania Êđê.

Hơgor hơmâo pơkra mơng phun kyâo prong (juăt `u kyâo giar, lim) prong mơng 70cm truh 1,5m. Tơdơi kơ anun, arăng mă apui [ơhu amăng lăm hơgor kiăng hơmâo hơbo\ hơgor mơ\ tong krah hơbo\ hơgor prong hloh, 2 bơnah ako\ `u anet glăi, amăng anun hơmâo ha bơnah ako\ prong [iă.

Hơtai hơgor hơmâo arăng hruă hăng kl^ kơbao, arăng mă kl^ ha drơi kơbao mơtăm laih anun kl^ kho\m do\ hơmâo blâo (tơdơi kơ ngă giong hơgor [ơ\i kah mơng kuah blâo [ơi hơgor) laih anun mă hre\ ku\i hruă [ơi hơbo\ hơgor.

Hơgor jai prong le\ jai pơdah thâo sang ano\ anun pơdrong sah. {u kơnong tui anun đôc\ ôh, hgor le\ gơnam yôm, mơyang, pơtruh nao rai hăng yang rơbang. Kơhnâo Ơi Khuen – Mơnuih hlâo adih pơkra hơgor [ơi buôn Ea Na, să Ea Na, tơring glông Krông Ana, Daklak brơi thâo, tơlơi yôm anai pơdah thâo amăng mông pơkra hơgor hăng bruă djă pioh, atông hgor. Yua hnun, bruă pơkra hơgor hơmâo djă pioh lui hăng gru grua phara, kah hăng tơlơi phiăn ngă yang rơbang:

“Lơ\m drôm kyâo pơkra hơgor le\ kho\m ngă yang kyâo, ngă yang hu\i kyâo `u c\ơđang, pơc\ah, lơ\m pơkra amra hiam hloh. Lơ\m yong hơgor hai hnun mơn. Arăng ngă yang hăng ha drơi un, kơbao, [u ngă hăng rơmô ôh, wơ\t hăng lơ\m drôm kyâo ngă hơgor hăng tơkông hơgor đ^ hăng sang glông.

Phun kyâo pơkra hơgor le\ phun giar, glông, hiam, prong. Kl^ kơbao arăng pioh pơkra hơgor, [u djơ\ pơkra lêng kơ kl^ kơbao tơnô [udah ania, tui anun [u hiam ôh. Kl^ kơbao tơnô hơmâo gôm gah tlôn, kl^ kơbao ania hơmâo gôm gah anăp c\i atông amăng mông ngui ngor mơng sang ano\, plơi pla tui anun kah yang mơng lăng ba”.

Hơgor hơmâo pơkra ta` biă mă `u le\ 15 hrơi. Pioh hơgor `u khăng, krô kah mơng dưi atông. Pơkra [ơi atông sang, [u dưi pơkra pơ glai ôh. Lơ\m pơkra hơgor [u brơi c\ơđai nao rai ôh.

Amăng hơdôm hrơi pơkra hơgor, [ing đah bơnai [u dưi tăp pơdai ôh. Ană bơnai pô pơkra hơgor [u dưi djă rơ-i, c\ơ-ua hơdơi braih ôh. Yua tui hăng djuai ania Êđê, tơdah amăng hrơi pơkra hơgor, ană bơnai hơdơi, tơpoi braih le\ amra hơmâo mot [ong hgor, hgor [it [iu [u wil ôh.

Hơgor le\ gơnam yôm mơng djuai ania Êđê

Mơnuih rơgơi kơhnâo ơi Khuen brơi thâo, hlâo c\i tơkông hơgor đ^ hăng sang, arăng ayup ky pah, atông c\ing, giong anun ngă yang hơgor, puh pơđuăi atâo brâu, tơdơi kơ anun le\ ngă yang suaih pral kơ pô sang.

“Lơ\m ngă yang tơkông đ^ hơgor le\ arăng ngă yang hăng 1 drơi un, 1 c\eh tơpai iâu ơi yă, 1 drơi kơbao, 5 c\eh tơpai kơ ană plơi pla. Yua hnun đưm adih djuai ania Êđê iâu le\ 5 c\eh tơpai ha drơi kơbao. Lơ\m ngă yang, pô phai iâu yang rơbang wai lăng hơgor. Iâu anăn yang c\ư\, yang ia, yang phun bơnu\, phun hra, yang pơjing c\ư\ siăng kriăng pơtâo. {ing yang djru pơkra hơgor.

Ngă yang taih ha drơi un kơ hơgor, jak iâu yang rơbang, ơi yă glăi mơ`um [ong, yua hơgor hơmâo pơkra giong. Lơ\m ngă yang kho\m iâu yang c\ư\ yang ia [ơ\i, giong anun kah mơng iâu ơi yă, tơdơi kơ anun iâu yang wai lăng pin ia, yang wai lăng plơi pla, yang sang yang ano\, yang wai lăng dram gơnam amăng sang”.

Hơgor hơmâo atông hro\m hăng c\ing amăng mông jơnum ngui, ngă yang rơbang, samơ\ hơgor juăt dưm ha anih đôc\ ([ơi grê kpan [udah [ơi anăp sang), arăng atông hơgor kiăng c\ing thâo mông pơdơi, thâo atông ta` [udah hmar.

Ơi Khuen brơi thâo: amăng sang glông, hơgor hơmâo dưm [ơi grê kpan, amăng anih đih hăng [ơi rơwang c\ơkă tuai, hơgor ngă pô sang pit mơ-ak rơpơi hiam laih anun hơgor kar hăng bơyang [uh tơlơi mơ-ak, tơlơi hơning rơngôt amăng sang ano\. Yua hnun, bruă djă pioh hơgor kah hăng djă pioh tơlơi klă hiam, bưng băi amăng sang ano\.

“Hơgor hơmâo dưm hăng grê kpan [ơi sang glông, dưm pơ yu\ sang glông. Đưm adih sang ano\ hlơi thơ hơmâo hơgor le\ sang ano\ pơdrong yơh anun. C|ing hơmâo, c\eh hơmâo, kơbao hơmâo mơ\ aka [u hơmâo hơgor le\ sang ano\ anun kah hăng sang rin mơn. Samơ\ lơ\m hơmâo tom hơgor dưm [ơi grê kpan le\ sang ano\ pơdrong yơh anun”.

Hơgor djuai ania Êđê hơmâo lăng kah hăng gơnam yôm; kơnong sang ano\ pơdrong sah, hơmâo grê kpan hăng c\ing char kah mơng dưi pơkra hơgor. Hơgor hơmâo nua hăng lu drơi kơbao, rơmô, laih anun dưi plih hơdôm boh c\ing, c\eh yôm [ơ\i.

Hrơi anai, kiăng dưi ngă hơgor le\ tơlơi tơnap biă mă yua phun kyâo prong [u hơmâo dong tah, hloh kơ anun dong tơlơi ngă yang lu mơta hăng huac\ biă mă. {ing kơhnâo thâo pơkra hơgor aset biă. Khă hnun, amăng plơi pla djuai ania Êđê, hơgor kl^ kơbao ăt do\ djă pioh mơn hăng tơlơi ngă yang tui tơlơi phiăn đưm kah hăng glông ia rô”.

Siu H’Mai: Pơblang hăng pôr