VOV4.Jarai - Pơplih djuai phun pla, pơkra lu gơnam, mă yua boh thâo phrâo amăng bruă ngă hmua le\ tơlơi kiăng hăng jơlan bơwih [ong ngă hmua pla pơjing ră anai. {ơi tơring ]ar Gialai, lu mơnuih ngă hmua pơplih laih djuai phun pla, mơng phun pla [iă hrơi jing pla boh troh, laih anun blung a ba glăi tu\ yua laih.

Kơplah wah bơyan phang, amăng mông đang pla tơbâo krô kre` yua kơ[ah ia hơjan le\ đang boh [rô yuan mơng sang ano\ yă Nguyễn Thị Huyền, plơi C|ư\ Wâu, să C|ư\ A Thai, Phú Thiện, Gialai mơtah [lip, hiam biă mă. Do\ dong [ơi hơdôm [e\ phun boh [rô mơboh tơgut than, pre c\i pe\ yơh, yă Nguyễn Thị Huyền hok kơdok mơtăm, `u lăi pơplih h^ 3 ektar đang tơbâo hơdai pla phun boh [rô hơmâo 8 thun laih.

Ră anai, phun [rô pe\ thun tal 5 laih, hơmâo 500 phun [rô asar anet (nhãn lồng) Hưng Yên hăng boh [rô Thái ăt mơboh mơn, hơmâo mơng 70-90 kg/phun. Boh [rô jơman yua hnun [ing hyu mơdrô nao blơi tơl đang, sang ano\ `u huăi glêh pơgiăng hyu pơ sang c\ơ ôh. Hăng nua s^ pơmă, hơmâo mơng 25.000 truh 45.000 prăk/kg, tui hluai kơ bơyan mơn, đang boh [rô glăk ba glăi prăk lu biă, rơbêh 1 klai prăk rim thun kơ sang ano\ yă Huyền:

“Plơi pla gơmơi le\ plơi Hưng Yên hmư\ hing laih hăng bruă pla boh [rô, yua hnun, lăng lo\n tơnah [ơi anai [u hiam, sang ano\ gơmơi mă djuai boh [rô mơng plơi pla hơđăp ba glăi pla lăng. Djơ\ h^ mơn, ba glăi pla pơ anai le\ phun `u c\ăt hiam, giong anun kah kâo mơng pla lu tui”.

Đang phun boh [rô hơmâo nua hơdôm klai prăk mơng yă Nguyễn Thị Huyền, plơi C|ư\ Wâu, să C|ư\ A Thai.

Ăt do\ pơ plơi pla hơđăp Hưng Yên mơn, amăng 10 thun, sang ano\ ơi Bùi Đức Quý, thôn Hải Yên, să C|ư\ A Thai, Phú Thiện, Gia Lai khin pơplih 5 amăng [rư\ 5 ektar đang tơbâo jing pla boh [rô laih anun ră anai hơmâo rơbêh 800 [e\ phun boh [rô anet, prong laih.

Hơdôm phun prong le\ hơmâo boh pơhrui truh 1 tạ/thun. Pioh mông hyu hơduah e\p, sem lăng lo\n tơnah hăng ayuh hyiăng [ơi kual lo\n krô kra` kah hăng [ơi să C|ư\ A Thai, ơi Quý mă yua boh thâo, măi mok, pơjing đang boh [rô hiam, c\uh bơnga, pơadai boh, rim thun, rim blan lêng kơ hơmâo boh [rô s^ soh. Yua hnun mơn, sang ano\ `u hơmâo prăk pơhrui hơđong, lu biă mă, mơng 1 klai 200 klăk prăk/thun, lu hloh hơdôm wơ\t pơhmu hăng pla tơbâo tui mơng hlâo:

“Đang anai phun `u mơboh na nao, kâo kiăng phun [ơi mơboh ăt dưi mơn. Laih dong, amăng 12 blan le\ kâo hơmâo na nao boh [rô ba s^. Tui anun boh [rô hơmâo s^ 4 quí hlao. Samơ\ ha phun [u mơboh lu wơ\t ôh mơ\ pe\ boh phun anai le\ brơi phun pơko\n mơboh dong”.

Ơi Bùi Đức Quí mă yua boh thâo ia rơgơi brơi phun [rô c\uh bơnga, pơadai boh rim blan.

Mơng [ing mơnuih blung a mơng Hưng Yên pơphun pơplih đang pla tơbâo hăng hơdôm djuai phun pla [iă hrơi pơko\n hơdai pla boh [rô, truh ră anai, bruă pla phun [rô [ơi kual lo\n krơng krơ\i kah hăng [ơi să C|ư\ A Thai anai đ^ kyar, hơmâo lu mơnuih hla tui.

Lu hơbô| bruă glăk tu\ yua biă mă. Kah hăng sang ano\ ơi Lại Quang Huấn, pla boh [rô kiăng hơmâo k^ thuâ|t rơgơi, yua anun kho\m kiăng gir kơ bruă, triang kơtang, gir hrăm tui, ngă bruă tong ten mơng bruă ruah pơjeh truh kơ bruă pla, tui anun kah mơng dưi bơwih [ong hăng đang boh [rô. {ơi kual lon kơ[ah ia, ơi Huấn kơsem min tuh pơ alin mă yua boh thâo phrâo hăng măi pruih ia thâo pơkrem, [rô ngă phun boh [rô c\ă hiam, [rô plai [iă huac\ prăk apah arăng ngă bruă:

“Lăi nao abih bang, tuh pơ alin blơi măi mok, ta plai [iă hro\ prăk apah arăng mă bruă, dua dong le\ ta plai [iă glêh. Kơnong nao pơtar mă wal pruih ia đôc\, kiăng pơplih anăm [ơi le\ pơtar wal [ơi anih anun. Phun pla jing bluh đ^ hiam mơn yua hơmâo ia pruih djop”.

Pruih ia thâo pơkrem kơ đang phun boh [rô [ơi kual lon krơng krơ\i kah hăng C|ư\ A Thai.

Bruă pla phun boh [rô yuan [ơ [rư\ hơmâo [ơi să C|ư\ A Thai, tơring glông Phú Thiện, Gia Lai. Hơdôm blah đang phun boh [rô glăk đ^ kyar hiam, ba glăi tu\ yua yôm kơ neh met wa ngă hmua.

Khin tuh pơ alin pơplih phun pla, hrăm hăng hla tui boh thâo ngă hmua pla pơjing, glăk ba glăi tu\ yua lu biă mă kơ ană plơi pla phun [rô [ơi kual lo\n krô kre` anai. Anai le\ hơbô| bruă djơ\ lăp, kiăng hla tui, pok prong hơdră ngă bruă amăng mông tơlơi bơwih [ong gah đang hmua [ơi anai bưp lu tơlơi tơnap.

Siu H’Mai: Pơblang hăng pôr