VOV4.Jarai - Mơ`am mraih dưi lăng le\ sa amăng hơdôm bruă djă jă gru grua bôh thâo mơng djuai ania Bơnông. Amăng tơlơi hơd^p mơda rơnuk anai, hmâo lu djuai bơnal, băn khăn hiam, samơ\ [ơi hơdôm bôh plơi pla djuai ania Bơnông pơ\ tơring ]ar Daknông, ăt do# mơn lu đah kơmơi abih pran jua hăng bruă rơngaih mơ`am băn ao đưm. Anai jing gru hiam bôh thâo phiăn juăt kiăng djă pioh hăng ngă tui.

Yă H’ Yon [ơi [on Pinao, să Nhân Đạo, tơring glông Đak R’lấp (tơring ]ar Daknông) hmâo tơlơi hor kơ bruă rơngaih mơ`am mơng bro# prong. Lăng [uh, hơdôm mơnuih thâo rơngaih mơ`am hrom sa hnưr thun kah hăng `u amăng plơi lu biă, samơ\ [u hmâo tơhnal kiăng ngă bruă anun ôh, yă H’ Yon hmâo gơgrong hlâo hyu lăi pơthâo, pơtrut pơsur [ing adơi amai kiăng khăp hrom bruă rơngaih mơ`am tum pơ[u\t glăi kiăng pơdo\ng gru\p gum hrom rơngaih mơ`am băn ao.

“{ing gơmơi pơphun pơdo\ng gru\p mă bruă hrom hmâo rơgao hăng anai 2 thun. Hlâo kơ pơphun Jơnum ngui băn ao mơ`am Việt Nam le\ mơnuih apăn bruă mơng tơring ]ar ba gru\p mơng Sang bruă Tấm Cám nao lăng, ]ua\ lăng gru\p mă bruă hrom pioh pel e\p lăng hơdôm băn ao mơ`am mơng [ing gơmơi. Tơdơi kơ anun gơ`u kiăng blơi [udah pơtă lui hlâo hơdôm gơnam yua [ing gơmơi mơ`am rai pioh kơ bruă jơnum ngui băn ao mơ`am phrâo rơgao, lom anun băn ao mơ`am mơng [ing gơnơi s^ hmâo giăm truh 100 klăk prăk hăng adơi amai [ing gơmơi hmâo mơ`am na nao amăng rơbêh kơ sa blan. Dưi hmâo mrô prăk anun [ing gơmơi hmâo blơi dong mrai pioh mơ`am”.

Nghệ nhân rơngaih mơ`am mrai [ơi [ôn Pinao

Ră anai, Gru\p mă bruă hrom rơngaih mơ`am băn ai [on Pinao 14 ]ô adơi amai gum hrom na nao. Bruă rơngaih mơ`am [ơi să Nhân Đạo, tơring glông Dak R’lấp glăk pok tơbiă sa jơlan nao phrâo, lom [on Pinao dưi hmâo Jơnum min mơnuih [ôn sang tơring ]ar Daknông ruah le\ sa amăng 10 anih anom tuai ]ua\ lăng plơi pla. Ơi K’Bang – Khua [ôn Pinao, să Nhân Đạo, tơring glông Dak R’lấp brơi thâo: Gru\p mă bruă hrom rơngaih mơ`am băn ao [ôn Pinao dưi hmâo tơring ]ar ruah bruă mơ`am băn ao đưm amăng hơdră pơhro\ trun [un rin, jing sa bruă bơwih [ong djru neh wa djuai ania [ia\ hmâo prăk pơhrui glăi.

“Amăng [ôn [ing gơmơi hmâo hơdră pơtrun mơng Ping gah kơnuk kơna le\ ngă bruă tuai ]ua\ ngui plơi pla, [ing adơi amai amăng [ôn kâo hmâo anăp nao le\ amra rơngaih mơ`am băn ao pioh djă lui bruă rơngaih mơ`am đưm, ră anai hmâo sa gru\p mă bruă kiăng pơjing rai kơ [ing adơi amai hmâo prăk pơhrui glăi dong kơ sang ano#, hrom hăng anun djă pioh bruă mă đưm, bôh thâo klă hiam mơng djuai ania Bơnông pô”.

Băn ao mơ`am djuai ania Bơnông

{ơi să Dak Nia, plơi prong Gia Nghĩa, tơring ]ar Daknông ăt hmâo mơn sa gru\p mă bruă hrom rơngaih mơ`am mơng djuai ania Bơnông. Nghệ nhân H’ Bạch [ơi [ôn N’Jriêng, să Dak Niê, thun anai rơbêh kơ 80 thun laih, samơ\ rim hrơi ăt do# rơngaih mơ`am mrai mơn. Thâo mơ`am mơng 14-15 thun, yă H’ Bạch mơ`am lu băn ao pha ra kah hăng băn pioh [a\ ană, băn sum, băn eng, băn tap kơ[ang… Anun le\ hơdôm gơnam yua amăng sang ano#, ngă gơnam pioh glăi kơ ană tơ]ô, gơnam pơdo# rơkơi bơnai, jơnum ngui plơi pla. Yă H’ Bạch brơi thâo:

“Kâo ăt rơngaih mơ`am băn hăng ao kơ ană bă, ană tơ]ô buh mơn, hơdôm blah ao, băn eng amra buh lu amăng hơdôm hrơi jơnum ngui mơng djuai ania pô, samơ\ rim mông wa\n le\ kâo rơngaih mơ`am dong, [udah rơngaih mơ`am tui ara\ng pơtă hlâo. Anai le\ bruă mă đưm mơng djuai ania, kâo [u her lui lơi ôh, yua anun rim hrơi kâo leng kơ gir run rơngaih mơ`am, gir run pơtô brơi dong kơ ană tơ]ô kâo pioh hmâo hơdôm blah băn, eng hiam hloh. }ang rơmang tơdơi anai ană bă kâo ăt amra hor khăp kơ bruă rơngaih mơ`am kah hăng kâo mơn”.

Gru\p mă bruă hrom mơ`am mrai [ôn Pinao  

Dong mơng sui, [ơi [ôn N’Jriêng, rơngaih mơ`am mrai jing laih bruă mă pioh glăi mơng djuai ania. Gơnang kơ gir hrăm tui hăng hor kơ `u, amai H’Bình (tơkeng thun 1987) ta` jing nghệ nhân hăng Khua gru\p mă bruă rơngaih mơ`am mrai [ơi [ôn N’Jriêng, să Dak Nia, plơi prong Gia Nghĩa. Amăng tal jơnum ngui băn ao mơ`am Việt Nam tal 2 pơphun [ơi plơi prong Gia Nghĩa phrâo rơgao, gru\p mă bruă hrom rơngaih mơ`am mrai [ôn N’Jriêng hmâo laih tal lăi pơthâo gơnam tam hăng dưi hmâo lu khul gru\p, mơnuih pơtă hlâo blơi băn ao.

“Amăng tal jơnum ngui băn ao mơ`am phrâo rơgao kâo ăt gum hrom rơngaih mơ`am mơn sa dua mơta gơnam tam pioh gum hrom bơkơtuai hăng [ing nghệ nhân [ơi [ôn pơkon, kâo hrăm tui lu biă. Lom anun [ing gơmơi rơngaih mơ`am kơdung, băn ao tui rơnuk anai. Kâo ăt gir run mơn hăng [ing adơi amai amăng gru\p rơngaih mơ`am kiăng kơ hiam pioh s^ kơ tuai hyu ]uă ngui. Amăng tal jơnum ngui bơyan bơnga Liêng Nung phrâo rơgao [ing gơmơi mơ`am ăt lu mơn pioh kơ tuai nao ]ua\ lăng hăng blơi prăp”.

Jơnum ngui băn ao mơ`am Việt Nam hmâo 2 wot laih pơphun [ơi Daknông kiăng pơpu\ gru hiam mơng băn ao mơ`am hăng bruă mă đưm pha ra anai. Anai jing bruă mă kiăng pơgang ngă tui gru bơnga, băn ao đưm mơng rim djuai ania, hruă kơja\p pran jua mut hrom, pơpu\ bôh thâo plơi pla do# dưi djă pioh truh kơ ră anai./.

H’ Thi: Pô ]ih – Siu H’ Prăk: Pô pơblang