Khom yua Vitamin A kơ phung muai. Hrơi 3, lơ 27-5-2015
Thứ tư, 00:00, 27/05/2015
       VOV4.Jarai - Vitamin A dưi thâo mơng sui laih samơ\ tơl truh ră anai, kơ[ah Vitamin A le\, jing sa tơlơi pơdjơ\ nao kơ  tơlơi suaih pral kiăng gleng nao hăng pơsir biă mă. Lu mơta ano\ yom amăng Vitamin A tu\ yua yom kơ drơi jăn, hơmâo lu khoa moa mơnuih rơgơi kơhnâo hơmâo pơblang brơi rơđah laih. Vitamin A jing sa amăng hơdôm mơta ia hiam, ano\ klă kơ drơi jăn kah hăng Iôt, Vitamin A, ia pơsơi yuăn pia Sắt glăk hơmâo lu mơnuih gleng nao biă mă yua dah kơ[ah ano\ anai, [ơi lu d/c pơdrong arăng lăng kah hăng sa tơlơi bơbe]  djơ\ kơ drơi jăn tơlơi suaih pral ană mơnuih mơnam ta. Yua kơ anun, ano\ tu\ yua `u kơ bruă brưi [ing ]ơđai nao mơ`um pơbuă tui Vitamin A hiư\m pă ?

Tui ha\ng tơlơi ju\ yap mơng sang ia jrao jar kmar (WHO) lăi, [ơi jar kmar anai, hơmâo 3 klăk ]ô ]ơđai muai thu ia mơta, kia\ng lăi hơmâo rơka [ơi mta, yua kơ [ah Vitamin A, ba truh bum mta hoa dui, laih anun hơmâo truh hơmâo truh 251 klăk ]ơđai moai kơ [ah Vitamin A, samơ\ huăi thu ia mta ôh ( kơ [ah Vitamin A giăm truh laih).

{ơi dêh ]ar Việt Nam, hlâo adih hrim thun hơmâo năng ai mong 5.000 – 6.000 ]ô ]ơđai bum mta, yua kơ [ah Vitamin A. Ama\ng hdôm thun giam anai, gơnang nga\ tui hiam jơlan hdră tơlơi yua dong Vitamin A lu, pơhlôm brơi đơđam dêh ]ar ta, lo\n ia ta hơmâo pơjrao giong tơlơi thu ia mơta [ơi phung ]ơđai moai, hoăi ba truh tơlơi hu^ bum mta brơi kơ ]ơdai moai dong tah. Kha\ anun hai, hasa tơlơi hơmâo s^t tơlơi kơ[ah Vitamin A ăt do\ hơmâo [ơi dêh ]ar ta, mrô Vitamin A ama\ng drah aka lu đơi ôh, bôh nik [ơi kual plơi pla mơnuih [ôn sang, kual ataih braih kơbưi, kual plơi pla mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\. Yua kơ anun yơh, bruă gleng nao hdră pơgăn, pơhlôm kơ [ah Vitamin A, hasa tơlơi ngă s^t nik, hgum gôp yôm bia\ mă kơ ]ơđai muai rơwang rơweh, laih anun hiam drơi ja\n brơi ana\ ba\ [ing ta.

Vitamin A le\ gơnam nga\ hl^ ama\ng gơnam rơmă, drơi jăn hr^p  kla\ bia\ ma\, laih anun pơkom [ơi htai so#. Anai le\ hasa Vitamin yôm bia\ mă ama\ng tơlơi bro# prong mong tơdăm dra, laih anun djru kiăng kơ drơi jăn ta pơgăn glăi kơman, bôh nik `u ana\ nge anet mơng 6 – 36 blan.

Vitamin A le\ yôm bia\ mă ama\ng mơta, djru ]ơđai lăng rơđah rơđong gơnam tam jum dar. Tơlơi thâo kơnal tơlơi kơ [ah Vitamin A, mta mo\t, la\ng [u rơđah ôh ( ara\ng lăi bum mơnu\), kơtang hloh le\ thu ia mơta, [ơi ano\ `u bum mơta hylong hlar yơh. Vitamin A le\ pơgăng wai lăng brơi abih ba\ng mơta, akong đok, jơlan ia mơbah, jơlan suă jua, jơlan proăi, jơlan mơa`a\... Tơdah kơ [ah Vitamin A, kl^ kla` amra thu krô, laih anun rơnah, yua mơta rơka, ngă pơhro\ h^ tơlơi pơgăn glăi tơlơi duăm ruă, mơng kơman. Hasa tơlơi pơ ko\n dong, Vitamin A djru pơgăn glăi kơman  ba rai tơlơi duăm ruă ama\ng drơi jăn. Yua kơ anun yơh, KJơ [ah Vitamin amra ba rai tơlơi duăm ruă kraih hloh dong. Phrâo anai le\, hdôm mơnuih kơhnâu kơhnăk hơmâo [uh Vitamin A dưi ngă rai ktang pơgăn glăi tơlơi duăm ruă mơng kơman, tơlơi ruă kơ a`a\k, pơtuh hơngơ\t, ruă hơmơi, pơhlôm tơlơi ruă braih ung thư..v..v....

Tui ha\ng khul nai ia jrao lăi, djơh hang ]ơđai hlăk mem am^ le\ Vitamin A le\ ia tơsâo am^, yua kơ anun yơh ama\ng hdôm blan anai, pô am^ [o\ng huă kơ [ah Vitamin A, amra pơgun truh kơ ]ơđai. }ơđai [u hơmâo mem ia tơxâo am^ ba truh kơ [ah Vitamin A lu bia\. Yua drơi jăn [u pơtum Vitamin A, kho\m hơmâo mơng gơnam [o\ng huă, tui anun yơh ba truh kơ [ah Vitamin A, yua gơnam [o\ng huă [u djop Viutamin A brơi drơi jăn ana\ nge. }ơđai brơi [o\ng huă ta` đơi, gơnam [o\ng huă kơ [ah hla a`a\m pơtam, gơnam jơman, ia rơma\ amra pơhro\ hr^p ia jơman ba truh hơmâo Vitamin A.

Hasa tơlơi kiăng lăi le\, ]ơđai gah yu\ 3 thun jai amu` kơ [ah Vitamin A, yua dah phung ]ơđai hlăi bro# prong đ^ ta`, kiăng bia\ ma\ Vitamin A. Rơngiao kơ anun, phung ]ơđai hlăk anai răk rem `u pơplih, kiăng thâo [uh hloh, thun brơi ]ơđai pơdơi mem am^, [o\ng lu gơnam jơman, amu` ba rai tơlơi ruă rơnah, amra ba rai kơ [ah Vitamin A. }ơđai juăt bưp ruă hơmơi, braih jơlan suă jua, eh ]roh na nao, hmâo klan môt, bia\ ma\ `u klan môt hơgal, ăt pơs^t ba truh tơlơi kơ [ah Vitamin A. Bơ\ hơja\n kơ phung ]ơđai rơwang rơweh, ăt juăt hơmâo hro\m kơ [ah Vitamin A. Yua drơi jăn kơ[ah kơ ia dlik, kia\ng pơjing rai Vitamin A.

            Tơlơi hơmâo dong Vitamin A, amra djru drơi jăn ]ơđai mơta lăng rơđah, bro# pro\ng ta`, wai pơgăng kl^ kla`, pơgăn glăi tơlơi duăm ruă. Brua\ yua dong Vitamin A, ngă pơhro\ h^ 23% mrô ]ơ đai rơ rơwet.

            Hơdôm tơlơi pơhing  amăng tơlơi ]ih mơng hơne lăi nao kơ boh yom tu\ yua mơng bruă pơbuă tui Vitamin A kơ [ing ]ơđai muai, ăt kah hăng boh tơhnal ba glăi ano\ tu\ yua kơ  drơi jăn,  pran jua kiăng huăi hơmâo lu tơlơi ruă, duăm, tăp năng hu\i biă hơmâo tơlơi duăm ruă ba truh djai bru\ tơdah ]ơđai kơ[ah Vitamin A. Tui anun, bruă pơphun pơtrut pơsur brơi ]ơđai muai mơ`um ia jrao Vitamin A, hơmâo pok pơhai [ơi djo\p tơring ]ar, plơi pla kual ataih, kual tơnap tap, plơi pla mơnuih [on sang djuai [iă lêng kơ hơmâo djo\p soh. Pô mă tơlơi pơhing phrâo hơdră anai, hơmâo bưp hăng ră ruai tom ơi ia jrao Đồng Sĩ Quang, anom bruă pơtô lăi gah bruă ia jrao, Gơnong bruă ia jrao tơring ]ar Lâm Đồng,  tui anai:

-Tơ`a : Ơ ơi ia jrao,  rơkâo kơ ih  brơi thâo hrơi blan anai, tơlơi gêh găl pơpă brơi kơ ]ơđai muai mơ`um ia jrao Vitamin A [ơi tơring ]ar Lâm Đồng, yua anom bruă gah ia jrao ta pok pơhai laih hơn^ `u ?

-Ơi ia jrao Đồng Sĩ Quang : Tui hăng tơlơi juăt ngă amăng hrim thun sit truh lơ 1/6 brơi ]ơđai muai mơ`um ia jrao Vitamin A yơh, pơphun brơi mơ`um hơtal sa kơ phung ]ơđai gah yu\ kơ 60 blan jing 5 thun pơyu\, dưi pok pơhai tar [ar amăng tơring ]ar. Hăng Gơnong bruă ia jrao tơring ]ar Lâm Đồng ăt hơmâo ngă hơdră brơi pơphun bruă mă. Truh mông anai, hơmâo jao kơ anom bruă  ia jrao pơhlom pơgang tơring ]ar ngă anih krăp pơtruh nao rai, pơtô brơi bruă kiăng ngă, djơ\ hăng boh thâo ia rơgơi  mơng  tơring ]ar pơtrun. Tui hăng ako\ bruă pơs^t  laih, djo\p tơring glông, [on prong  pơphun pok pơhai bruă anai dong mơng lơ 1/6. .

-Tơ`a :  Tui anun, kiăng djo\p ]ơđai muai gah yu\ kơ 5 thun dưi mơ`um ia jrao Vitamin A soh. Gơnong bruă ia jrao tơring ]ar Lâm Đồng hơmâo pok pơhai bruă mă pơtô pơblang, jak iâu  hiư\m le\ amăng bruă anai ?

-Ơi ia jrao Đồng Sĩ Quang : Mơta sa le\ bruă pơphun brơi mơ`um ia jrao Vitamin A hrim thun jing sa tơlơi phiăn juăt laih, yua kơ anun ngă tui tơlơi anai khom pơtô lăi, pôr pơthâo kơ abih bang mơnuih [on sang thâo kơ bruă mơ`um ia jrao Vitamin A kơ ]ơđai gah yu\ 5 thun, hơmâo ngă na nao lu thun hăng anai laih. Ră anai, nai ia jrao, ơi ia jrao mơng tơring ]ar kơnang kơ khul djru bruă djo\p plơi pla pơtô brơi kơ mơnuih [on sang ano\ tu\ yua kơ bruă mơ`um ia jrao Vitamin A kơ djo\p phung  muai.

Hăng bruă ngă ]ih anăn hyu tơ`a, hơduah e\p ]ơđai muai laih anun wai lăng tong ten anăn, pô ]ơđai muai  pioh tla#o ia jrao pơhlom, pơgang hrim thun [ơi hơdôm să, yua sang ia jrao să ]ih hră jak iâu. Laih anun kơnang kơ [ing mă bruă gah ia jrao să, plơi pla djă ba hră jak iâu anun pơtruh brơi kơ mơnuih [on sang, kiăng ba ană bă nao mơ`um ia jrao Vitamin A. Hră jak iâu  anun hơmâo ]ih hrơi, mông, anih pơphun pioh kơ am^ ama ]ơđai ba nao ană bă gah yu\ 5 thun mơ`um ia jrao Vitamin A. Rơngiao kơ anun, djo\p anom bruă ia jrao tơring glông ră anai ăt pơtrut bruă mă pôr pơthâo kơ tơlơi tu\ yua brơi mơ`um ia jrao Vitamin A, ăt kah hăng  tơlơi pơhing kơ bruă pok pơhai pơphun mơ`um ia jrao Vitamin A amăng plơi pla, sang ano\ hơmâo ană bă djơ\ thun mơ`um ia jrao Vitamin A, kiăng thâo rơđah, hnun kah ba ană bă nao mơ`um djo\p, djơ\ hrơi blan…

-Tơ`a : Ơ ơi ia jrao, [ơi kual ataih, plơi pla mơnuih [on sang djuai [iă bruă mă kiăng pơtruh brơi tơlơi pơhing djơh hăng anai tơnap tap biă, tui anun, anom bruă ia jrao hơmâo bruă ngă hiư\m pă, pok pơhai rơđah rơđong hloh laih anun tu\ yua le\  ?

-Ơi ia jrao Đồng Sĩ Quang :  {ơi hơdôm plơi pla kual ataih, boh nik `u kual plơi pla mơnuih djuai [iă do\, bruă pơtô pơblang, pôr pơthâo tơlơi pơhing sit nik yơh bưp tơlơi gun tơnap lu, yua kơ anun hăng kual anai [ing gơmơi pơtrut bruă ngă tơlơi gơ grong mơng sang ano\, nao tơl sang phyiăng tơl adring brơi hră jak nao, sa bruă mă yom biă mă. Bruă anai, [ơi kual ataih gơmơi gleng nao biă kơ [ing nai ia jrao djru bruă amăng plơi. {ing nai ia jrao amăng plơi pla yơh pô ba nao hră jak iâu tơl sang, hrim sang ano\ hơmâo ]ơđai anet pơtô brơi kơ mơnuih [on sang thâo hluh kơ tơlơi anai hăng ba ană bă nao mơ`um ia jrao Vitamin A.

-Tơ`a : Ơ bơni kơ ih ơi ia jrao, hơmâo pioh mông ră ruai hăng lăi glăi anai!

                                                           Rơluch Xuân hăng Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr

           

                                               
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC