VOV4.Jarai - Hmâo lu tơlơi ruă bơdjơ\ nao tơgơi mơbah. Anai le\ tơlơi ruă ngă bơngot nga` hăng bơdjơ\ nao tơlơi suaih pral, biă `u hăng [ing ]ơđai muai. }ơđai muai kiăng rơnăk tơgơi kơja\p hăng huăi eng [ong.

            Tơgơi kơnong kơ kơja\p hăng hiam tơdah thâo rơnăk `u. Tơdah [u thâo rơnăk hăng sô tơgơi kơ ]ơđai muai djơ\ hơdră amra ba truh hơdôm tơlơi: tơgơi ]a\t ]ơđă ]ơđơ`, tơgơi blô, tơgơi hleh hloh, bơbrah lơ` hăng biă `u eng [ong tơgơi…

            Neh wa hơdư\ [ia\ brơi ]ơđai [ong [e`, mứt, ke\o hăng hơdôm mơnong [ong hmâo lu sik. {u pioh ]ơđai muai men ia tơsâu hăng ge\t hăng bum ia tơsâu [u dah ia bôh troh [u dah ia mih bum amăng mơbah lom ]ơđai đih pit biă `u amăng mlăm mơmot.

            Am^ ama [u dưi rong hyu blơi mă ôh ia jrao lăi hrom hăng biă `u ia jrao tetracycline brơi kơ ană mơ`um. {u brơi ]ơđai [ia\ hloh kơ 10 thun mă yua djuai jrao tetracycline hơpă ôh, yua hơdôm mơta ia jrao anai amra bơdjơ\ nao ia djah tơgơi ]ơđai muai ngă kơ`^ tơgơi na nao yua kơ ia jrao ngă.

            Amăng 3 thun blung a, hơdră brơi ]ơđai [ong huă bơbuă drơi jăn khom djơ\ rơnoh ]i kiăng kơ tơlơi bro# prong tơgơi kơja\p hiam. Mơnong bơbuă klă amra pơtrut tơlơi bro# prong kơja\p mơng tơgơi hăng lơ` tơgơi.

            Khom đing nao: [ong hơdôm mơta mơnong [ong hmâo bơdjơ\ nao ngă rơgoh tơgơi, bơhmutu `u kah hăng: cà rốt, phomat, hơdôm mơta akan, hơdôm djuai bôh troh hmâo lu vitamin C (kah hăng trong mơxa\m, bôh kam, bôh kruăi, bôh kruăi dung (bưởi)…)

            Neh wa ta#o hloh ngă rơgoh mơbah ]ơđai muai dong mơng `u do# ane\t akă ]a\t tơgơi. Ngă rơgoh lơ` tơdơi kơ ]ơđai men giong. Brơi ]ơđai mơ`um ia tơdơi kơ men giong [u dah tơdơi kơ men ia tơsâu amăng ge\t giong, ta#o hloh brơi ]ơđai mơ`um ia amăng ge\t pioh ngă rơgoh ia tơsâu amăng mơbah. Yua sa bơnal mung [uh dah khăn rơbun a`ru\ ia hơdjă pon [ơi ]ơđeng tơngan oă rơnang hăng sư rơnang [ơi lơ` tơdơi kơ brơi ]ơđai men [u dah [ong.

            Tơdah ]ơđai muai akă hmâo [u dah phrâo ]ăt tơgơi, akă thâo sô tơgơi hăng ]uh tơbiă le\, am^ ama ]ơđai amra brơi ]ơđai mơ`um ia tơdơi kơ [ong huă. Yua bơnal mung pon [ơi ]ơđeng tơngan a`ru\ amăng ia hơdjă pioh oă tơgơi, lơ` kơ ]ơđai, khom kơđiăng oă wot amăng mlăm hăng gah rơngiao.

            Lom ]ơđai hmâo hơdôm [e\ tơgơi ]a\t đ^, pô am^ yua bơnal mung tu\t [ia\ ia oă tơdơi kơ ]ơđai tơdơi kơ [ong huă. Lom ]ơđai hmâo lu tơgơi hloh hăng ]ơđai thâo ]uh tơbiă ia le\, [ing ta yua gai sô tơgơi ane\t  bruih `u bun tu\t [ia\ ia [u dah ia sô tơgơi yua kơ ]ơđai muai pioh sô brơi kơ ]ơđai muai tơdơi kơ mông [ong huă.

            Hăng ]ơđai [ia\ hloh kơ 3 thun, ta#o hloh kơđiăng [ia\ lom yua ia sô tơgơi pioh kơ ]ơđai muai hmâo tom fluor. }ơđai muai amra lun djơ\ glăi biă lom sô tơgơi. Bruă lun ia sô tơgơi lu đơi amra ngă ]ơđai muai djơ\ Fluor, ia djah tơgơi `u amra brop hăng ju\ [u dah kơ`^ h^ tơgơi. Tơdah kơtang đơi thơ amra ngă tơgơi ]ơđai [u hiam klă ôh.

            Pơhra\m brơi ]ơđai juăt hăng bruih sô tơgơi djơ\ hơdră hăng ia sô tơgơi hmâo fluor, [ia\ biă mă `u 2 wot amăng sa hrơi, mơguah hăng hlâo kơ nao đih pit.

                                                          Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr