VOV4.Jarai- Hăng mơnuih [on sang djuai ania Mơnâm jing sa ]răn gah djuai ania Sedang pơ tơring glông Kon Plong, tơring ]ar Kontum, kơbao le\ gơgrong yôm biă mă amăng tơlơi hơdip mơda bơwih [ong huă hăng gru grua sang ano\.

Yua kơ anun yơh, r^m thun djuai ania Mơnâm lêng kơ ngă yang bư\ pơkra war kơbao kiăng pơdah rai tơlơi khăp, pơpu\ hăng lăng yôm biă mă djuai hlô mơnong rông anai, laih dong mông gêh gal hơdor tơngia kơ yang rơbang hơmâo djru dưi găng a`răng suaih pral, tơkeng ană bă hiam drơi jăn kiăng kơ mơnuih [on sang hơmâo tơlơi hơdip mơda trơi pơđao yâo mơak.

Kơbao le\ phun kơ bruă mă

Mơnuih [on sang djuai ania Mơnâm do\ pơ tơring glông Kon Plong [ơi anih adai rơ-o\t na nao amăng thun. Gơ`u juăt rông kơbao yơh lu yua dah kơbao dưi do\ amăng kual adai rơ-ơ\ [ơi  anai.

Mơng đưm hlâo truh ră anai, djop sang ano\ rông kơbao soh. Tui hluai tơlơi gêh gal mơng gơ`u pô, sang ano\ rông [iă [udah lu. Sang ano\ hlơi [un rin hai ăt rông dua, klâo drơi kơbao, sang ano\ pơdrong hơmâo truh hơdôm pluh, hơdôm rơtuh drơi kơbao.

Hlâo adih, rơngiao kơ ]ing, ]eh kơbao yơh sa amăng hơdôm mơta arăng yap jing ano\ pơkă kơ tơlơi pơdrong hăng [un mơng djop sang ano\. Bruă rông kơbao yôm biă mă amăng tơlơi hơdip mơda mơnuih [on sang [ơi anai.

Pu\ kơbao mơng mơnuih [on sang djuai ania Mơnâm Kon Plong-Kontum

Đưm hlâo, mơnuih djuai ania Mơnâm lăng kah hăng dram gơnam dưi bơblih nao rai amăng bruă s^ mơdrô, bơblih  ]ing ]eh hăng lo\n hmua. Kơbao ăt jing hlô mơnong pioh ngă yang, ]uh [ong amăng mông pơdo\ rơkơi bơnai, ngă gơnam duh sit hơmâo kơđi [udah pioh tla hnưh.

Biă mă `u, kơbao do\ jing mơnong ngă yang yôm biă mă amăng mông ngui ngor, ngă yang plơi, pơtrum kơbao, ngă yang amăng sang ano\ hai. Yua kơ anun, kơbao lăng yôm biă mă tăp năng kah hăng sa tơlơi pơ ala kơ ană mơnuih kiăng. Sit ană mơnuih ngă soh thơ, yang rơbang hil le\ kơbao yơh gơnam arăng ngă yang rơkâo tơlơi pap, kơbao djai pơ ala kơ ană mơnuih ngă yang pơyơr kơ khul yang rơbang.

Amăng bruă mă hơdip mơda r^m hrơi, mơnuih djuai ania Mơnâm pơ Kon Plong ngă hmua ia. Gơ`u rông kơbao pioh juă adrăng pơdai, phun pơdai amăng kueng hmua yua dah aka [u thâo mă yua ]ong kai kah hăng anih pơko\n ôh.

Tui hăng mơnuih [on sang pơ anai pơblang, yua kơ hmua kueng lo\n kơdư [lung hup, kueng anet, raih daih [ơi akiăng ia ]roh hnoh anun tơnap biă kai ]oar; kơnong brơi kơbao juă đô] amu` hloh.

Ră anai, hơdră ngă anai kơnong ngă tui kueng hmua anet, kơniă, lo\n hmua dơlut kơtang. Bơ hơdôm blah đang hmua hơmâo đơ đam lo\n prong hloh ăt mơnuih [on sang kai ]oar hăng kơbao, rơmô [udah rơdêh mơn, anun kơbao rơnang [iă.

Đưm adih noa kơbao yôm tơdơi kơ ]ing, ]eh, ră anai kơbao ăt jing mơnong phun kơ bruă hmua mơng mơnuih [on sang. Hrom hăng bruă ngă hmua ia, ngă hmua kơdư, ]em rông ăt jing bruă mă, pơhrui glăi phun mơn mơng lu sang ano\ mơnuih [on sang.

Yua kơ anun, mơnuih [on sang jai lăng yôm bruă rông kơbao hăng pơđ^ tui mrô kơbao pioh rông. Ră anai, djop sang ano\ mơnuih djuai ania Mơnâm juăt rông kơbao tui hluai grup sang ano\ bơblih nao rai kiă, [u hơmâo rông hơjăn ôh. Sa grup mơng 3-5 boh sang ano\ pioh nao kiă wai kơbao amăng glai.

Tơlơi hiam ngă yang bư\ pơkra war kơbao

Amăng sa thun, ngă yang bư\ pơkra war kơbao jing tơlơi ngă yang prong hăng hơmâo tơlơi tu\ yua prong biă mă amăng tơlơi hơdip mơda ngă hmua mơng mơnuih [on sang djuai ania Mơnâm.

Mơnuih [on sang juăt pơphun ngă yang war kơbao amăng blan 2 r^m thun. Ngă yang iâu lăi, kiăng kơ yang brơi kơbao găng a`răng huăi klin kheng, kơbao tuh ană lu, djru ană plơi pla juă hmua ia; ngă yang le\, bơni kơ yang ]ư\, yăng ia djru kơ ană plơi pla hơmâo pơdai jor kơtor lu, trơi pơđao yâo mơak.

Tha plơi ơi A Đu\p, plơi Kon Leng II, să Đak Long, tơring glông Kon Plong ră ruai: Hlâo adih, ngă war kơbao amăng 5 hrơi, samơ\ ră anai do\ glăi 3 hrơi đô]. Tui hluai kơbao lu [udah [iă laih anun tui hluai khul sang ano\ pơ]rông sai ngă war kơbao anet [udah prong. R^m khul ruah anih lo\n hiam, ataih mơng sang hơdôm rơtuh met pioh ngă war phrâo kơ kơbao sang ano\ pô.

Hlâo adih, arăng iâu pơjâo, pô ngă yang nao pơ sang laih anun pơ]râo brơi lo\n pioh ngă war kơbao. Ră anai, hơdôm sang ano\ amăng khul bơ tu\ ư nao rai anih pơpă pơkra war kơbao le\, gơ`u nao pơkra pơ anun yơh, pô ngă khua amăng khul anun ngă pô pơ ala pioh ngă yang puh pơđuăi  rơhu\ng atâo yang sat laih anun pơkă lăng lo\n anih ngă  war ( drông) kơbao hăng pong gong pơdong tơmeh war kơbao.

Amăng hrơi tal blung, hơdôm ]ô đah kơmơi arăng brơi nao kih rơmet, jik ro\k [ơi anih pơkra war kơbao. Hơdôm [ing pơko\n hyu amăng glai pe\ a`ăm, nao pơ ia mă akan, yâo hơdang, prăp rơmet gơnam ngă yang, mơnong [ong huă. {ing đah rơkơi mut amăng glai hyu đek hre\ mel, ru] hre\ ka`, trah tơmeh. Gơ`u koh drôm kyâo khăng kjăp, huăi bru\ hiă, huăi mot [ong kah hăng kyâo ]ik răng, kyâo giăr ba glăi pơdong ngă war kơbao.

Hrơi tal dua, abih bang pơtum glăi [ơi anih ngă war kơbao, tơgu\ mă bruă pơkra war kơbao hăng ngă yang. War kơbao pơdong rai ngă mă amu` đô], samơ\ ngă yang brơi kơ war kơbao yơh prong, dưi pơphun tơpă khut khăt djơ\ hơdră.

{ing đah kơmơi glăm ba kyâo anet ngă drông, pơkra war kơbao, [ing đah rơkơi pô pong gong tơmeh laih anun bư\ jing war pơga. Tơmeh pong tơpă djơr laih anun akă jăng h^ hăng kyâo ]ăm dong hroa pơgăn [udah ale prong, akă hăng hre\ huai, hre\ mel ka`…Tơmeh anai ataih mơng tơmeh adih 1 met laih anun jăng gai pơgăn kjăp brơi war kơbao huăi dlưh.

Giong mơng anun, [ing ding kơna r^m sang ano\ amăng khul nao pơ anih pă akiăng war kơbao, dưm nao hrăo diu anet, hơmâo tom [rom đam nao gah rơngiao, kiăng anăm brơi tơlơi sat nao giăm pu\ kơbao.

Laih pơkra giong war kơbao, [ing ding kơna amăng sang ano\ ha ]ô ha ]ô nao wang pu\ kơbao mut nao amăng war, brơi kơbao hiam, rơmong mut nao hlâo kiăng rơkâo hơmâo tơlơi klă hiam.

Giong abih kơbao mut amăng war laih, ding kơna amăng sang ano\ hrom hăng pô ngă khoa khul amra iâu yang yơh. Mơnong ngă yang kah hăng mơnu\, un, tơpai. Sang hlơi hơmâo tơlơi gêh gal hloh, hơmâo hơdôm drơi kơbao le\ ăt ]uh hơdôm drơi mơnu\ mơn, tơdah [u hơmâo le\ ngă yang hăng sa drơi mơnu\ tu\ mơn.

Hrơi tal klâo arăng pơdong phun gong klao, kut klao. Gong kut klao pong pơdong tong yong war kơbao, kiăng pơsit lăng anih pơkra war kơbao anun le\ jing khul hơdôm sang ano\ hơmâo kơbao [ơi anun yơh ngă pô, ră anai jing anih kơbao do\, yang sat rơhung atâo  [u dưi nao giăm ngă sat ôh [udah klin kheng [u ngă kơ pu\ kơbao ôh.

Tơdơi kơ ngă giong abih tơlơi prăp rơmet anun hăng tơlơi ngă yang pơkra war phrâo brơi kơbao, mơnuih [on sang amra do\ pơtum huă [ong, adoh soang. Dong mơng anun, tơlơi je\ giăm amăng kơnung djuai, mơnuih [on sang amăng plơi pla jai hrơi jăp tui. Tal ngă yang anai jing pioh kơ ơi yă, am^ ama pơpha kơbao, pơpha ngăn kơ ană bă amăng sang ano\.

Ngă yang pơdong war kơbao jing sa gru grua hiam klă mơng djuai ania Mơnâm [ơi Kon Plong, Kontum, [u djơ\ kơnong pơdah thâo tơlơi pha ra hơjăn đô] ôh amăng bruă ngă hmua, tơlơi hơdip mơda, `u do\ yôm pha ra amăng tơlơi gum pơgôp djuai ania, ană plơi pla amăng [on.

Ră anai, tơlơi ngă yang ăt mơnuih [on sang pơ anai djă pioh đô]. Khă hnun, tơlơi ngă yang `u anet [iă, dôl đô], hơmâo sang ano\ pơkra war plơ\ng mơtam, hơmâo sang ano\ đơ đa pơkra glăi pơhiam glăi war sô hơđăp.

Amu` ame\ hloh gah bruă ngă yang, samơ\ war kơbao ră anai mơnuih [on sang pơkra kjăp hlao, pơdong hiam hloh kiăng pu\ kơbao huăi djai găng mă, adai rơ-o\t.

Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr