VOV4.Jarai-Ră anai, amăng hrơi blan bơyan glăk do\ hơmâo tơlơi ruă  pơ[le\ pơđeh kơ]ung plă tơkai, tơngan, duăm pơđung drah hơđuh đ^ lu anih anom amăng plơi pla, ala [on, tơlơi duăm  pơgrun ăt glăk [ă tui  mơn [u hơmâo thâo ôh, `u mưn pơ[uh hăng pha ra biă mă, amu` biă hual hăng  tơlơi duăm pơko\n laih anun ngă kaih kơ ta thâo kran hăng pơjrao hmao kru. Hăng kual ataih kah hăng tơring ]ar Kontum, tơlơi  nao pơkă lăng tơlơi duăm ruă do\ kơ[ah, mơnuih [on sang kiăng biă mă thâo hluh kơ tơlơi duăm pơgrun laih anun hơmâo hơdră pơhlôm hlâo tong ten

Sa Thầy le\ tơring glông [ơi guai dêh ]ar, hrom hăng anun ăt le\ anih anom phun hmâo tơlơi ruă duam pơgrun [ơi tơring ]ar Kon Tum. Amăng 6 blan ako# thun anai, Anom bruă ia jrao tơring glông pơjrao brơi laih kơ 32 ]ô mơnuih duam pơgrun hăng pha ia jrao pơjrao mă pô brơi rơbêh kơ 260 wot ]ô mơnuih. }ih djă pioh mơng [irô apăn bruă ia jrao [ơi anai brơi [uh, hơdôm hrơi rơgao [ơi tơring ]ar [u hmâo klin duam pơgrun, [u hmâo mơnuih ruă djai yua kơ duam pơgrun ôh. Tui hăng ơi ia jrao Trương Văn Sửu, Khoa Gru\p apăn bruă ia jrao pơhlôm hlâo, Anom bruă ia jrao tơring glông Sa Thầy, bôh tơhnal anai le\ tơlơi gir run lăp djă pioh mơng khul mơnuih ngă bruă pơgang hlôm hlâo duam pơgrun [ơi plơi pla: Bruă ia jrao gơ`u mă bruă lăi pơthâo pơgang kơdo\ng duam pơgrun hăng thâo krăn tơlơi duam pơgrun [ơi sang do# tui bruă mă mơng jơlan hơdră pơgang kơdo\ng duam pơgrun dêh ]ar ta. Amăng bruă pơjrao, mơng Sang ia jrao, Anom ia jrao ]ơkă tu\ pơjrao kơ mơnuih duam pơgrun bơ\ [ing gơmơi ngă tui bruă lăng tui klin ruă ngă, hơdôm bruă pơgang hlôm hlâo [ơi hơdôm bôh să. Djru gơ`u amăng bruă pơgang kơdo\ng duam pơgrun tui hrim blan.

            Ăt tui hăng ơi ia Jrao Trương Văn Sửu, Khoa gru\p ia jrao pơhlôm hlâo, Anom bruă ia jrao tơring glông Sa Thầy mơn, tơlơi pơmin bruă pơgang kơdo\ng duam pơgrun mơng m[s hơd^p mơda rôk tui glông guai hăng dêh ]ar Kur amăng hơdôm thun je# hăng anai jai hrơi jai dưi pơđ^ tui. Tơlơi anai hmâo le\ gơnang kơ tơlơi lăng ba mơng hơdôm gưl go\ng gai hăng gơnong bruă ia jrao [ơi plơi pla pioh kơ bruă pơgang hlôm hlâo duam pơgrun. Hrom hăng anun, mơng jơlan hơdră mơ\ rơđah biă `u le\ Keh prak đơ đam rong lon tơnah pơgang hlôm hlâo duam pơgrun hmao tlôn djru brơi laih gơnam tam mă yua, măi mok kơ anom bruă ia jrao. Thun anai, giam hmâo 5000 bôh sang ano# amăng tơring glông dưi pha brơi mung prong hăng jao hmâo mung; giam truh 88% mrô m[s dưi đih p^t kă mung hmâo tram jrao pơgang. {u dưi lui raih ôh hăng bôh thâo ta dưi ngă, gơnong bruă ia jrao tơring glông Sa Thầy pơsit [ing mơnuih amra duam pơgrun pioh djru gơ`u pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă. Ơi ia jrao Trương Văn Sửu brơi thâo: Hơdôm mơnuih juăt đih p^t glăi [ơi đang hmua, dlai klô, mă kyâu lon dlai amăng hơdôm bơyan hơjan, sa dua ]ô m[s [ơi anih pơkon gơ`u nao gơ`u ngă tui bơyan dưi hmâo ara\ng apah le\ gơ`u [ia\ đu] rai pơ\ gơmơi. {ing gơmơi kơtưn dơng bruă lăi pơhing amăng bruă pơgang kơdo\ng duam pơgrun hăng kơtưn bruă lăng tui, thâo krăn mơnuih ruă [ơi sang do# amăng plơi pla.

            Kiăng hmâo bôh tơhnal prong amăng bruă pơgăn duam pơgrun [ơi glông giam guai dêh ]ar Lao hăng Kur, glông bruă ia jrao hơdôm tơring glông Đak Glei, Ngọc Hồi, Sa Thầy hăng Ia H’drai hmâo tơlơi gum hrom kơja\p biă. Hơdôm tơlơi pơplih mơng hơdôm tơlơi ruă leng kơ dưi ]ih pioh glăi, lăng tui. Ơi ia jrao Đinh Thị Ái Nhung, Khoa Anom bruă ia jrao tơring glông Đak Glei brơi thâo: Gah duam pơgrun mơng thun 2010 pơ\ tlôn mrô mơnuih duam pơgrun lu hloh samơ\ tơdơi kơ thun 2010 rai pơ\ anai mă bruă pơhlôm hlâo, hyu lăi pơthâo kơ m[s, anun phun `u [ơi Đak Glei [u hmâo klin ngă prong ôh. Hơdôm mơnuih duam pơgrun raih daih biă `u truh hăng m[s nao mă bruă [ơi kual dơnung Sa Thầy glăi pơ\ anai. Lom mơ\ hơdôm ]ô mơnuih anai gơ`u glăi mơng mă bruă [uh pơ-iă drơi le\ anom bruă ăt lăng tui mơn, kah đuăi hăng pơjrao [ơi Anom ia jrao. Hơdôm mơnuih anai hơđong laih hăng [u lar tưp hyu jing klin ôh.

            Tui hăng bruă lăng tui mơng gơnong bruă ia jrao tơring ]ar Kontum, 5 thun rơgao mrô mơnuih duam pơgrun hmâo jơlan gah đ^ tui. Rơđah biă `u thun 2010 đơ đam tơring ]ar hmâo 1545 ]ô mơnuih duam pơgrun. Truh thun 2014 mrô mơnuih ruă hro\ trun do# 716 ]ô mơnuih hăng [u hmâo anih hơpă klin ngă ôh. Khă hnun hai tui hăng ơi ia jrao Bạch Trung Liệu, Kơ-iăng Khoa Anom bruă ia jrao pơgang hlôm hlâo duam pơgrun – klan mo#t, arong ke] tơring ]ar Kontum, bôh tơhnal phrâo lăi anun le\ la\p djă pioh biă, samơ\ hăng tơlơi ruă anai le\ [u dưi [u gleng nao ôh: Khă duam pơgrun amăng hơdôm thun je# hăng anai mơng tơring ]ar Kontum hro\ trun samơ\ hăng tơlơi duam pơgrun ră anai ăt jing tơlơi hơgom mơn, amra truh hơbin [u thâo ôh. Hăng sa ]ô mơnuih apăn bruă pơgang hlôm hlâo tơlơi duam pơgrun kâo pơtă m[s ăt kah hăng hơdôm gưl go\ng gai hrom hăng anun le\ mơnuih apăn bruă mơng gơnong bruă ia jrao anăm lui raih ôh hăng tơlơi ruă anai yua kơ mơnuih duam pơgrun amra hmâo hơbin [u thâo ôh hăng `u jing sa amăng hơdôm tơlơi ruă hu^ rơhyư\t ba truh djai mơnuih.

Jing sa tơlơi duăm hu\i rơhyưt biă mă, hơdră pơhlôm pơgang tơlơi duăm pơgrun tu\ yua biă mă le\ neh met wa hăng [ing gơyut anăm lui ke] ke\ ôh. Sit pit đih khom akă musker kho\p, anăm brơi ke\\] dưi mut nao amăng lăm. Kiăng pơgăn [iă ke] amăng sang ano\, ta khom bruih ia jrao, dăng hơ`ol, mung pơgang ke], mă yua măi pơ rơo\t [udah măi pưh ho\u anăm brơi ke\\ do\ amăng sang. Buh eng ao ko#, rơgoh bơnga] laih anun gôm sir tơkai, drơi jăn ta lom do\ mă bruă, hrăm hră amăng sang ano\, anăm brơi ke] ke\. Anăm nao do\ giăm ôh [ơi anih amur pum ro\k, ia djrưh yua dah [ơi anai yơh lu ke] do\. Khom kih rơmet agaih anih ia dong, ia lo\k, anih ke]\\ juăt mơboh.

Tui hăng ơi ia jrao Bạch Trung Liệu, Kơ-iăng Khoa anom pơjrao tơlơi duăm pơgrun yua kman-arong ke\ tơring ]ar Kontum lăi, kiăng pơsir h^  tơlơi mơnuih [on sang amăng plơi pla giăm kual goai dêh ]ar ăt kah hăng mơnuih [on sang  juăt đih hmua, do\ amăng glai klô, thun blan rơgao hơmâo tơlơi djru mơng kơ]ăo bruă Keh prăk ro\ng lo\n tơnah ăt kah hăng kơ]ăo bruă gah ia jrao mơn. Mơta sa le\, mơnuih [on sang nao đih đom pơ hmua, [ơk brơi kơ gơ`u  13 rơbâo blah musker  ta juăt  lăi mung kiăng [ing gơ`u hơmâo gơnam pơgang huăi ke] ke\ lom đih pơ hmua. Dua le\, phrâo anai, hơmâo Kơ]ăo bruă pơgang kiăng huăi lă ia jrao, [ơk brơi 1.500 blah jao hơmâo tom mung pioh brơi kơ mơnuih [on sang đih hmua mă yua pơgang ke] ke\. Ăt tui hluai  hơdră gah bruă ia jrao plơi pla mơn, pơtô brơi mơnuih [on sang thâo sit đih pơ hmua sui rơbêh ha wo\t hrơi tơjuh le\ glăi pơ sang khom nao pơkă lăng tơlơi duăm ruă mơtam yơh, kiăng hmao thâo h^ tơdah duăm ruă thơ, djă ba ia jrao mơ`um pơ hmua adih, tơdah duăm djong.

            Nay Jek-Siu H’Prăk : Pô ]ih hăng pôr