VOV4.Jarai - Lom ngăn drăp Kơnuk kơna pioh kơ bruă wai lăng pơgang dlai do# [ia\ le\, hơdră bruă tla prak apah wai lăng dlai klô djru laih hơdôm anom bruă pô dlai [ơi tơring ]ar Kontum hmâo ngăn rơnoh pơhrua nao yôm phăn kiăng pơgang hăng pơlar dlai klô klă hloh.

 

Hơdôm ano# bơdjơ\ nao klă mơng hơdră bruă anai [ơi Kual pơgang ba dlai klô Ngọc Linh sa bơhmu tu `u.

           

Kual pơgang ba dlai Ngọc Linh, [ơi tơring glông Đak Glei, tơring ]ar Kontum hmâo abih bang kual lon prong rơbêh kơ 36.700 ektar, abih bang kual lon anai dưi ]ơkă mă hơdră bruă tla prak apah pơgang dlai klô.

 

Hmâo prak pơhrui rơbêh kơ 5 klai prak sa thun, anom bruă hmâo prak pioh kơ bruă wai lăng pơgang dlai klô, pơgang apui [ong dlai, pơgang lu mơta ra mơnong amăng dlai klô, hrom hăng anun plai [ia\ hluai tui ngăn drăp Kơnuk kơna. Ơi Đinh Ngọc Thanh, Khoa Gru\p wai lăng Kual pơgang dlai Ngọc Linh brơi thâo:

           

“Dong mơng ngăn rơnoh pơhrui mơng bruă apah wai lăng dlai klô hrim thun, anom bruă gơgrong hlâo pơdo\ng kơ]a\o bruă pơgang pơlar dlai klô, đing nao hơdôm bruă mă, mơta bruă hmâo tơhnal kiăng je] hloh kah hăng jao dlai kơ hơdôm bôh sang ano#, plơi pla, khul gru\p kual jum dar dlai klô Kual pơgang dlai;

 

Hrom hăng anun k^ pơkôl hră pơ-ar mơnuih mă bruă hăng khul gơgrong Wai lăng pơgang dlai klô, tuh pơ plai pơdo\ng hơdôm ring bruă kiăng hloh pioh kơ bruă wai lăng pơgang dlai, pơgang apui [ong dlai hăng hyu lăi pơthâo pơtô pơhra\m tơlơi phiăn truh hăng khul gru\p kual m[s do#”.

           

Gơnang kơ hmâo prak pơhrui mơng bruă pơgang dlai klô, mơng thun 2012 truh ră anai, Gru\p wai lăng Kual pơgang ba dlai klô Ngọc Linh hmâo prak apah pioh kơtưn khul gru\p, blơi prăp hơdôm mơta măi mok kiăng yua kơ bruă wai lăng pơgang dlai klô.

 

Anom bruă hmâo k^ laih hră pơkôl mơnuih mă bruă tui bơyan hăng 35 ]ô mơnuih, rơnoh prak blan hơnong `u 3 klak 500 rơbâo prak lom sa ]ô amăng sa blan;

 

Pơdo\ng phrâo 1 bôh Anom wai lăng pơgang dlai klô, pơkra 30 km jơlan nao rai hyu tir, 3 bôh rơnưh do# găk hu^ hmâo apui [ong dlai;

 

4 bôh kơ[ang pơkă lăng hlâo tal apui [ong dlai, 10 bôh kơ[ang lăi pơthâo tơlơi pơhing hơđong;

 

6 bôh kơ[ang lăi pơthâo tơlơi pơhing hơdră bruă tla prak apah pơgang dlai;

 

Po\ng 1000 bôh kơ[ang 3 găn hăng bôh yôm kom koh phă dlai, kom ]uh dlai [ơi kual amra hmâo tơlơi ro# mă dlai prong;

 

Pơdo\ng rơbêh kơ 300 bôh tơmeh kăng guai gưl I [ơi jơlan guai Kual pơgang dlai klô…

           

Kiăng m[s [ơi anai pơke\ hăng dlai klô, hmâo bruă gơgrong amăng wai lăng pơgang dlai klô, Gru\p wai lăng Kual pơgang dlai klô Ngọc Linh hmâo jao laih rơbêh kơ 22.000 ektar lon dlai kơ ha rơtuh wot bôh sang ano#, 4 khul hăng 9 gru\p hăng hăng noa `u truh kơ 400.000 prak sa ektar amăng sa thun. Lăp mơ-ak hloh le\ tơlơi pơmin mơng m[s amăng bruă pơgang hăng pơlar dlai klô dưi pơđ^ tui rơđah đông.

 

Ayong A Đáp, [ơi să Đak Man, tơring glông Đak Glei, brơi thâo:

           

“Neh wa dja\ pioh dlai klô [u koh phă phun kyâu pơtâo.

 

Neh wa wai lăng Kual pơgang dlai le\ [u brơi hlơi mut amăng kual mơng Kual pơgang dlai klô.

 

Tơdah mut nao thơ lăi pơthâo glăi hmao tlôn hăng Anom do# gak, hăng să. Amăng plơi pơgang hmâo 5 ]ô mơnuih nao sa gru\p, sa blan hyu tir 5 wot.

 

Hlâo dih akă pơdo\ng gru\p anai le\ m[s mơng gah rơngiao mut nao do#.

 

Pơdo\ng Gru\p anai le\, [u hmâo hlơi khin mut amăng dlai ôh. Dlai bluh đ^ hiam klă hloh”.

           

Gơnang kơ ngă tui ba glăi bôh tơhnal hơdră bruă tla prak apah wai lăng dlai klô, bruă pơgang pơlar dlai klô [ơi Kual pơgang dlai Ngọc Linh dưi hmâo lu bôh tơhnal lăp mơ-ak.

 

Amăng anun rơđah biă `u le\ anom hmâo pơgang pơhlôm đơ đam kual dlai klô dưi wai lăng; đ^ tui kyâu pơtâo gôm dlai truh rơbêh kơ 98%; hơđong dlai klô; hơdôm noa yôm mơng djo\p mơta ra mơnong dưi pơgang hăng pơlar; tơlơi phă dlai, kơsing mă lon [u djơ\ phiăn ngă đang hmua, mă kyâu hăng djuh [u djơ\ phiăn hro\ trun lu biă…

 

Ayong Thái Kim Nhật, Khoa Anom gak wai lăng dlai klô Đak Man, Gru\p wai lăng Kual pơgang dlai klô Ngọc Linh, brơi thâo: hơdră bruă tla prak apah wai lăng dlai klô hmâo bơdjơ\ nao klă truh tơlơi hơd^p mơda ăt kah hăng tơlơi pơmin pơgang dlai klô m[s [ơi anai:

            “Biă `u le\ tơdơi kơ ]ơkă mă lon jao wai lăng dlai klô hơdôm bôh plơi pla hmâo pơdo\ng tơlơi pơkôl pơdo\ng mă ba nao kơ Gru\p wai lăng pơsit.

 

Amăng tơlơi pơkôl anun pơdah tal sa le\ bruă hyu tir, pơke\ hrom hăng Anom gak wai.

 

Dua le\ phăk tơhmal hơdôm bôh sang ano# ngă soh tui tơlơi pơkă mơng tơlơi pơkôl.

 

Anai le\ sa  hơdră bruă djru m[s đ^ kyar bơwih [ong huă.

 

Mrô prak  mơ\ m[s mă yua neh wa biă `u blơi djuai pơjeh, hlô rông, bơhmu tu `u kah hăng kơ phê, phun bôh bơr kơtưn đ^ bruă bơwih [ong”.

           

Kiăng ngă tui hloh dong bôh tơhnal hơdră bruă tla prak pơgang dlai klô, hơdôm hrơi pơ\ anăp Gru\p wai lăng Kual pơgang dlai klô Ngọc Linh pơsit kơtưn bruă hyu lăi pơthâo hơdră bruă tla prak apah pơgang dlai truh m[s [ơi plơi pla;

 

Pel e\p glăi lon dlai amra hmâo arăng ro# mă lu, kual giăm anih m[s do#, đang hmua, pơhư prong kual jao pơgang dlai klô kơ plơi pla, khul gru\p [ơi hơdôm bôh să kual jum dar Kual pơgang dlai klô, hrom hăng anun kơtưn rơwang ]ơkă mă dlai đ^ jing 5 thun pioh mơnuih gum hrom wai lăng pơgang dlai klô;

 

Tuh pơ plai pơdo\ng hơdôm ring bruă kiăng hloh, blơi prăp măi mok mă yua kơ bruă wai lăng pơgang dlai klô;

 

Kơtưn hyu tir hue\t mă hăng pơsir tơpă hơdôm bruă ngă soh bơdjơ\ nao dlai klô.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr