VOV4.Jarai - Hrom hăng bruă pơhra\m prăp lui bơblah, amăng hơdôm thun rơgao, anăp nao bruă “Khul ling tơhan gum pran hrom pơdo\ng plơi pla phrâo”, [ing apăn bruă tơhan, [ing ling tơhan [ơi tơring ]ar Kontum hmâo lu tơlơi gum hơgo#p ba glăi bôh tu\ yua, sit nik gum pran hrom gong gai hăng m[s tơring ]ar ba glăi lu tơhnal pơkă djơ\ hăng plơi pla phrâo.

 

Truh ră anai tơring ]ar Kontum hmâo laih 13 bôh să djơ\ hăng plơi pla phrâo, hăng glăk hrưn đ^ truh rơnu] thun amra hmâo dong 3 bôh să djop hăng 19 tơhnal pơkă.

 

}ra\n hơdră Ling tơhan rơnuk Wa Hồ kual }ư\ Siăng hrơi anai, [ing gơmơi lăi nao hơdôm tơlơi gum hơgo#p mơng [ing apăn bruă tơhan, ling tơhan [ơi tơring ]ar Kontum hăng bruă “Khul ling tơhan gum pran hrom pơdo\ng plơi pla phrâo”.

 

            Đak Tô: Hmâo ling tơhan, plơi pla pơplih prong

 

            Hăng jơlan gah “Pơ pu\ m[s, giăm m[s, thâo hluh m[s, hrăm tui m[s, hmâo bruă gơgrong hăng m[s”, anăp nao bruă “Khul ling tơhan gum pran hrom pơdo\ng plơi pla phrâo” hơdôm thun rơgao, [ing apăn bruă tơhan, ling tơhan Sư đoàn 10 – Quân đoàn 3 hmâo lu laih tơlơi gum hơgo#p ba glăi bôh tơhnal, sit nik djru hơdôm bôh să mơng tơring glông Đak Tô, tơring ]ar Kontum pơ plih phrâo [o# mơta plơi pla dưi hmâo gong gai hăng m[s tơring ]ar djă pioh.   

 

            Hmâo laih lu mlăm ơi A Djon, plơi Đak Lung, să Kon Đào, tơring glông Đak Tô [u hmâo pit, pơmin kiăng kơ pơkra giong jơlan nao rai [ơi plơi pla phrâo, djơ\ tui rơnoh bruă mơ\ să ba tơbiă.

 

Tui hăng tơlơi yap him lăng mơng `u, kiăng dưi pơkra jơlan [ê tông ataih 600m, rơhaih 3m, khom hmâo lu mơnuih mă bruă.

 

Lom anun neh wa amăng plơi đa le\ [u hmâo mơnuih, đa le\ [u hmâo kông ngăn kơnong kơ djă gă, djă ]ong, ră anai tek rơwe\k nao kơ ]uah, bôh pơtâo, xi-măng sit `u luk puk biă.

 

Tơlơi bơngot mơng ơi A Djon dưi pơsir lom Thượng uý Lê Khắc Hoa, gơgrong gah bruă bơwih [ong huă mơng Anom bruă bơwih asơi a`ăm Sư đoàn 10 gơgrong hlâo nao gum djru.

 

Tơdơi kơ ha tlam ]rông sai, mơguah hrơi tơdơi, 25 ]ô mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan mơng anom nao laih pơ\ plơi pơkra jơlan nao rai.

 

Tơnap biă lăi abih tơlơi mơ-ak mơng ơi A Djon:

 

            “Neh wa [u hmâo prak pioh blơi xi-măng, blơi bôh pơtâo, ga. Kiăng kơnuk kơna bơwih brơi le\ ta yua pran pô nao pơkra hrom.

 

Hmâo ling tơhan djru bơhmu tu `u mă dua hrơi mơ\ ră anai wot ling tơhan, m[s pơkra hrom kơnong kơ sa hrơi giong yơh.

 

Tơlơi anun mơ-ak biă yơh. Bơni kơ ling tơhan djru gum m[s.”

 

            Amăng 2 bôh să djơ\ hăng plơi pla phrâo le\ Tân Cảnh hăng Diên Bình mơng tơring glông Đak Tô hmâo gru nam prong biă mơng [ing apăn bruă tơhan, ling tơhan Sư đoàn 10 – Quân đoàn 3.

 

{ing gơ`u [uh [o#, gum hrom djru m[s, djru gong gai să amăng djop bruă.

 

Mơng bruă hyu lăi pơhing pơtô brơi neh wa do# do\ng [ong huă agaih hơdjă, sut lui hơdôm phiăn juăt [u ta#o klă… nao djru m[s ngă hmua ia, pơkra sang do#, pơkra jơlan nao rai, hơkru\ tơlơi rơnuk rơnoa hơđong…

 

Gơnang kơ anun hơdôm bôh să ngă [ia\ h^ hrơi blan ngă giong 19 tơhnal pơkă pơdo\ng plơi pla phrâo.

 

Tơlơi lăp yôm phăn, lăp pơ pu\ hloh le\ lom hyu pơ\ plơi pla, abih bang hơdôm mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan Sư đoàn 10 leng kơ pơdah pran jua “Pơ pu\ m[s, giăm m[s, thâo hluh m[s, hrăm tui m[s, hmâo bruă gơgrong hăng m[s”, lăng bruă djru m[s le\ tơlơi mơ-ak mơng ling tơhan. Ling tơhan Lao Tiến, brơi thâo:

 

            “Hăng kâo hyu djru m[s ngă brơi kơ kâo lu tơlơi mơ-ak.

 

Dưi djru m[s kâo [uh ư-ang biă. Kâo amra mă bruă kơdra#o kơ m[s [ơi anai tơnap tap.

 

Kâo amra djru gum kiăng neh wa yak rơgao tơlơi tơnap amăng tơlơi hơd^p mơda.”

 

            Hmâo sa tơlơi amu` thâo, anun le\ anih anom hơpă [uh [o# [ing apăn bruă tơhan, ling tơhan Sư đoàn 10, anih anom anun plơi pla hmâo tơlơi pơplih prong.

 

Kah hăng să Kon Đào, Sư đoàn hmâo djru ha rơbâo hrơi bruă djru pơtrut ta` bruă pơkra giong jơlan tuh [ê tông amăng plơi ataih 12km; pơdo\ng 2 bôh tơdrông toa jăng jai hăng djru m[s amăng să lu ]ra\n bruă pơkon pioh pơđ^ tui tơlơi hơd^p mơda, kah hăng pơ plih pơkra hmua ia; djru pơjeh pla, ngăn rơnoh, bôh thâo măi mok; pơkra glăi sang hră anih hrăm, pơkra glăi sang do#...

 

Lăi nao hơdôm tơlơi gum hơgo#p anun, ơi Lê Văn Quân, Khoa Jơnum min djop djuai ania mơnuih mơnam dêh ]ar Việt Nam să Kon Đào, brơi thâo:

 

            “Khul ling tơhan Sư đoàn 10, Quân đoàn 3 gum hrom lu biă.

 

Anai le\ sa amăng hơdôm khul ling tơhan yôm phăn djru neh wa lu bruă.

 

{u djơ\ gah jơlan nao rai, đing hnoh pơđoh ia ôh mơ\, do# djru neh wa yap wot bruă đ^ kyar bơwih [ong huă.”

 

            Gum hrom prong, rơnoh ngă tui ta`, ba glăi bôh than sit nik, anun jing tơlơi lăp djă pioh mơ\ bruă “Khul ling tơhan gum pran pơdo\ng plơi pla phrâo” pơjing hăng glăk pơjing rai [ơi tơring ]ar Kontum.

 

Amăng anun, [ing apăn bruă tơhan, ling tơhan Sư đoàn 10 – Quân đoàn 3 jing laih anih gơnang, anih mơ-^t pran đăo gơnang mơng gong gai hăng m[s [ơi tơring ]ar.

                                                          Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr

 

 

 

Mơnuih [on sang djuai ania Rơmâm mơnuih lu tui dram gơnam đ^ tui mơn

 

Hăng lu hơdră mă bruă phara, [ing khoa moa, ling tơhan blah ngă [ơi tơring ]ar Kontum glăk djru brơi lu plơi pla ala [on pơplih phrâo hrim hrơi, ngă pơgiong ta` rơnoh pơkă man ơi giăm guai lo\n ia Mang Mrai, tơring glông Sa Thầy, Kontum dưi pơđ^ kyar.

 

Sa amăng lu mơnuih djuai ania [iă [iă hloh, mơnuih [on sang djuai ania Rơmâm [ơi Plei Le, să Măng Mrai, tơring glông Sa Thầy, mơng đưm hlâo adih bưp lu tơlơi tơnap tap laih anun aka [u thâo pơplih phrâo ôh.

 

Ơi A Glá, khoa ping gah hơđăp amăng să Mang Mrai hơdor glăi tui anai: hlâo kơ thun 1980, yua đuăi plơi na nao, anun yơh tơlơi hơdip mơda mơnuih [on sang jing tơnap tap biă mă, hơmâo lu tơlơi hu\i rơhyưt kơtang biă mă amăng bruă do\ rơkơi bơnai ha kơnung djuai, ha drah ktăk, tơlơi pơdo\ ană anong rông ană wa.

 

Ră anai, ơi A Glá tlao hok mơ-ak laih, `u lăi: Yua hơmâo hơdră tuh pơ alin mơng ping gah, kơnuk kơna dêh ]ar ta, hơmâo khoa moa apăn bruă, ling tơhan kông ty 78 rai [ơi plơi pla c\râo brơi jơlan hơdră bơwih [ong huă, mơnuih [on sang plơi Le hơmâo tơlơi hơdip mơda hơđong kjăp, trơi pơđao, yâo mơ-ak laih.

 

Ngă gru groa ba jơlan mă bruă amăng plơi pla ala [on, sang ano\ ơi A Glá ră anai hơmâo giăm 7 ektar đang kơsu, rơbêh 6 ektar đang bời lời (phun bơr), pla pơdai amăng ia, pơdai tơju\ [ơi hmua kơdư laih anun pla hơbơi plum.

 

Lăi glăi bruă gơ`u ngă laih anun lăi nao kơ bruă mă mơng neh met wa amăng plơi pla, ơi A Glá brơi thâo tui anai:

Kiăng sut lui abih tơlơi rơmon ako\n rin, kâo jing ngă mơnuih ba jơlan hlâo amăng sang ano\ gơmơi hăng amăng plơi pla. Neh met wa [u kiăng nao pơ ataih jah glai c\i ngă hmua dong tah, anai mơ\ pla phun kơsu hơmâo 30 ektar truh bơyan mă kơtăk le\ ta [uh laih boh tu\ yua.

Hăng hơdră jê| giăm ană plơi pla, sang ano\, [u hơmâo hrơi pơdơi pơdă dong tah, tơdơi kơ lu thun gir run iâu pơthưr, pơtô blang, c\râo bruă, [ing apăn bruă, ling tơhan hơdôm puih kơđông [ơi guai lo\n ia hăng puih kơđông ling tơhan bơwih [ong [ơi să Mang Mrai dưi pơtrut mơnuih [on sang plơi Le do\ hơđong kjăp bơwih [ong [ơi  sa anih, laih anun pơplih phrâo hơdră ngă hmua pla pơjing.

 

Ơi A Dói, khoa plơi plơi Le, să Mang Mrai, tơring glông Sa Thầy, brơi thâo: tơlơi pơplih amu` [uh biă amăng tơlơi hơdip mơda mơnuih [on sang djuai ania Rơmâm le\, neh met wa thâo ngă tui hơdră boh thâo phrâo ia rơgơi amăng bruă ngă hmua, rông un mơnu\:

 

Plơi Le [ing gơmơi mơ-ak hăng hok kơdok biă mă. Neh met wa thâo pla phun kơsu, pla boh troh, ngă pơdai ia, thâo kai, [ưa, thâo sai pơdai, thâo pơte\m, thâo yuă, hơmâo sang ano\ ba glăi mơng 1 truh pơ 3 tơn pơdai sa thun.

 

Truh ră anai, mơnuih [on sang djuai ania Rơmâm [ơi plơi Le, să Mang Mrai, tơring glông Sa Thầy hơmâo pla rơbêh kơ 30 ektar đang kơsu, 20 ektar đang hmua pla phun bơr laih anun sa, dua djuai phun pla hơmâo nua prăk kăk yôm dong.

 

Mơnuih [on sang sut lui laih tơlơi [uăn mơng đưm đă ră hlâo kiăng pơđ^ kyar bruă rông kơbao, rơmô.

 

Hro\m hăng tơlơi tuh pơ alin mơng dêh ]ar ta, tơlơi gum djru mơng ling tơlan blah ngă, mơnuih [on sang plei Le truh ră anai, hơmâo 2 ring bruă pơđoh ia laih, c\i bơwih brơi bruă ngă hmua, giăm 4 km jơlan amăng plơi.

 

Sa boh sang Rung pioh jơnum ngui ngor amăng plơi pla, dua boh sang hră c\ơđai mầm non hăng gưl sa.

 

Lăi nao tơlơi mơ-ak mơ-ai kơ mơnuih [on sang djuai ania Rơmâm ră anai, ayong Nguyễn Văn Them, mơnuih mă bruă amăng anom bruă boh thâo gru groa să Mang Mrai, tơring glông Sa Thày lăi tui anai :

 

Mơnuih djuai ania Rơmâm ră anai pơplih lu laih, hơdôm gru groa [u hiam mơng đưm hlâo adih gơmơi lui abih laih. Pơ sa dua gru groa hiam klă le\ ăt do\ djă pioh mơn. Neh met wa thâo ngă pơdai [u kơnong pioh [ong huă đôc\ ôh, ră anai pioh kơ s^ mdrô dơng.

 

Tơlơi bơwih [ong pơđ^ kyar laih, mơnuih djuai ania Rơmâm thâo gleng nao lu hloh bruă hrăm hră kơ [ing ană bă laih anun tơlơi suaih pral kơ pô gơ`u.

 

Hơmâo 100% c\ô c\ơđai plơi Le truh thun hrăm hră lêng kơ nao sang hră. Amăng 10 thun hlâo adih, thun hơdip mơng lu mơnuih [on sang amăng plơi gah yu\ kơ 60 thun đôc\, ră anai le\ pơđ^ truh 65 thun.

 

Mrô mơnuih djuai ania Rơmâm đ^ tui mơng 332 c\ô mơnuih giăm truh 500 c\ô mơnuih. Yôm biă mă le\ mơnuih [on sang djuai ania Rơmâm ră anai khin ngă djo\p mơta bruă yua gong gai kơnuk kơna pơphun ngă.

 

Hơjăn jơlan hơdră pơkă mơng dêh ]ar ta kơ bruă man pơdong plơi pla phrâo, lu rơnoh pơkă hơmâo ngă truh kih ta` hloh kơ plơi pơko\n. Hơmâo hơdôm tơlơi hiam klă anai, neh met wa amăng plơi juăt ră roai bơni biă mă tơlơi gum djru mơng [ing ling tơhan rơnuk wa Hồ.

Siu H’Mai-Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr