VOV4.Jarai - Ngă tui tơlơi ktang mơng sa pran sa jua tu\ ư  mơng go\ng gai, mơnuih [ôn sang, tơring glông Krông Pach, tơring ]ar Daklak, hơmâo ba glăi lu boh than tu\ yua lăp kơ dja\ pioh bia\ ma\, ama\ng hdră man pơdong plơi pla phrâo. Tơlơi anai [u djơ\ hjan [uh [o# mta [ơi hdôm plơi pla, hdôm sang ano\, jơlan nao rai, sang hră hrăm đu] ôh, samơ\ gah bruă ako\ pơjing tơlơi mă bruă thâo rơgơi, ba glăi lu prăk kak , kơja\p hđong, hiam ha\ng lon glai adai rơhuông jum dar.

            Plơi 1B, să Hòa Tiến phara ha\ng hlâo adih laih, jơlan nao rai pơkra ha\ng [ê tông hiam kơjăp, pơ plih h^ hdôm jơlan kơ]ep, laih anun glut hlu\. Ơi Ngô Thái Duy, pô ruh mă rơgong pô, laih anun pơ]ruh prăk 5 klăk 200 rơbâo prăk pơkra jơlan nao rai hok mơak lăi “ Pơkra jơlan nao rai phun `u le\ mơnuih [ôn sang yơh yua. Thâo hluh kơ jơlan anai, [iing gơmơi sa pran sa jua pơ]ruh prăk kak, nao mă bruă hro\m, laih anun ruh lui h^ rơgong pô, pok prong jơlan nao rai hiam”. Kiăng hơmâo tơlơi tu\ ư hro\m hb^t. Khul mnuih wai lăng pô plơi 1B, ako\ pơjing tơlơi jơnum ha\ng neh met wa, tu\ ư rơnôh pơ]ruh prăk kak, laih anun ]ih pơkra jơlan pơkra glăi. Đuăi tui anun 1 me\t lon [ơi ana\p jơlan, sa boh sang ano\ pơ]ruh 200 rơbâo prăk, laih anun ruh ma\ rơgong pô, pok prong jơlan nao rai. Rơngiao khul wai lăng hro\m, truh kơ hrơi man pơdong hdơ\ pă, hdôm sang ano\ giăm ha\ng anun tui lăng su\, pơkra glăi jơlan nao rai. Tui anun yơh, knong [ia\ hrơi blan đu], 300 boh sang ano# hơmâo pơ]ruh 643 klăk prăk hro\m ha\ng prăk knuk kna, laih anun tơlơi djru mơng [irô jơnum min mơnuih [ôn sang pioh pơkra gio\ng 4 ara\t jơlan nao rai ataih 2 km.

            Ơi Trần Ngọc Phúc, khoa g^t gai ping gah, khoa g^t gai khul man pơdong plơi pla phrâo, să Hòa Tiến brơi thâo: “ Man pơdong plơi pla phrâo le\ jơlan hdră prong mơng Ping gah, Knuk kna ta, kiăng hơmâo lu prăk kak. Tui anun yơh, rơngiao kơ rơnôh prăk knuk kna, tơring ]ar, tơring glông pơ]ruh, ăt hơmâo tơlơi pơ]ruh mơng abih ba\ng mơnuih [ôn sang plơi pla dong, hasa tơlơi yôm bia\ ma\. Thâo hluh tơlơi anai, ping gah, gong gai plơi pla hmâo pơtrut ktang hyu pơtô pơblang, kiăng abih ba\ng mơnuih [ôn sang thâo hluh tơlơi gơ`a\m yôm pơ phăn mơng jơlan hdră anai kiăng ngă tui hur har hloh. Hrim boh plơi pla ala [ôn, leng pơtrun hdră man pơdong plơi pla phrâo, ding kna ama\ng khul hyu iâo pơthưr, tui lăng su\ ring bruă le\ yua mơnuih [ôn sang pơ plơi pla anai, hmâo tơlơi dưi tui lăng. Laih anun Ping gah, [irô jơnum min mơnuih [ôn sang să ăt gleng nao tơlơi hrăm tui, ]rông lô hdôm tơlơi găn gao thâo thăi, tơlơi ngă bruă mơng plơi pla pơ kon, gơnang mơng anun yơh ngă tui hmâo tu\ yua bia\ ma\ yơh”

            Hasa tơlơi kiăng lăi, tơlơi mă bruă kah ha\ng [ơi ngo\ anai, rơgao 4 thun ngă tui jơlan hdră man pơdong plơi pla phrâo ( 2011 – 2014), tơring glông Krông Pach hmâo pơkra giong 140 km jơlan nao pơ plơi pla, pơkra glăi 74 km jơlan nao pơ plơi pla, 34 jơlan nao pơ hơmoa pơdai pơkra hiam kjăp, man pơdong 19 boh tơdrông toa brơi mơnuih [ôn sang nao rai, pơkra glăi lu hnoh pơđôh ia rô, bơnư\ ia....

            Rơngiao kơ anun, gong gai plơi pla laih anun mơnuih [ôn sang ama\ng tơring glông ăt gleng nao mơn pơdong go\ng apui lơtrik, sang hră, sang jơnum brơi mơnuih [ôn sang, sang ]ơ\ s^ mdrô, ama\ng jang plơi, sang do\ mơnuih [ôn sang, pơkra glăi lon glai adai rơhuông...Kiăng gum gôp brơi jơlan hdră man pơdong plơi pla phrâo.

            Rơngiao kơ anun, bruă pơ]ruh gôp man pơdong pưk sang đang jơlan, hro\m ha\ng tơlơi g^t gai, pơtô brơi mơng tơring glông, laih anun hdôm [irô hơmâo tơlơi dưi, mơnuih [ôn sang tư\ mă bruă bơwih [o\ng huă mă pô, pơhrui glăi lu prăk kak. Hlâo adih sang ano\ ayo\ng Y Thơm Niê [ơi [uôn Jung 2, să Ea Yông, kơnong pla đang kơ phê đu], tơlơi hd&p dleh tơnăp. Tơdơi kơ hmâo jơlan hdră pla hro\m djuai pơ kon, hmâo pơhrui glăi lu prăk kak ăt [ơi hdôm lon anun mơn, sang ano\ ayo\ng pla 210 phun sầu riêng boh bo, 1,5 ha đang kơ phê. Truh mông anai phun sầu riêng hmâo mơboh truh 39 tơn/ thun, ba glăi rơbêh 500 klăk prăk/thun. Ăt gơnang hmâo pơhrui glăi prăk kak anun yơh, ayong blơi thim 5 sao lon pla kơ phê, pla hro\m 60 phun sầu riêng, blơi rơdêh kay yua\ pơdai, hyu yuă hpuă brơi pơdai ara\ng, pơhrui glăi 150 klăk prăk/thun. Ayo\ng Y Ngăk Niê, kơ iăng khoa g^t gai wai lăng khul mơnuih ngă hơmoa să brơi thâo; “ Rơgao tơlơi s^t brơi ta [uh, hbo# bruă pla hro\m djuai sầu riêng ama\ng đang kơ phê, s^t nik ba glăi tu\ yua bia\ ma\. Truh ră anai,  40% sang ano\ [ơi să anai hmâo ngă tui hbo# anai, anun yơh tơlơi hd^p mda neh met wa [ơi anai đ^ go# mo# laih, pơka\ ha\ng hlâo adih, mrô sang ano\ [un rin do\ 112 boh sang ano\ laih. Ră anai lu sang ano\ pl thim phu\n boh [ơr boot, pla hro\m ha\ng đang kơ phê, ]ang rơmang ba glăi lu prăk kak.

            Ơi Trần Quốc Vĩnh, kơ iăng khoa g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring glông, kơ iăng khoa g^t gai jơlan hdră man pơdong plơi pla phrâo tơring glông Krông pach lăi pơs^t; “ man pơdong plơi pla phrâo [u djơ\ dong glăi [ơi man pơdong pưk sang đang jơlan đu] ôh, hasa tơlơi yôm le\ pơđ^ h^ tơlơi hd^p mda mơnuih [ôn sang. Yua mơng anun yơh, kiăng ngă tui hmâo tu\ yua, abih ba\ng jơlan hdra\ anai, dong mơng phun, [irô ping gah, [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring glông Krông pach hmâo gleng nao, g^t gai kơja\p, dong mơng bruă ako\ pơdong abih ba\ng anom mă bruă, truh pơ hdră iâo pơthưr man pơdong jơlan hdră, hyu pơtô pơblang, kiăng  khul khoa moa, mơnuih [ôn sang thâo hluh. Pioh man pơdong pưk sang đang jơlan, hrim thu tơring glông leng kơ djru rơnôh prăk mơng 5-6 klai prăk, djru brơi xi măng, djru brơi hdôm plơi pla, hrom ha\ng tơlơi pơ]uh mơng mơnuih [ôn sang pơkra jơlan nao rai pơ plơi pla. Rơngiao kơ anun [irô ping gah tơring glông Krông Pach  pơtrun hdră pơ plih phrâo djuai pla, hlô mơnong rông, jao brơi sang bruă hơmoa pơdai laih anun sang bruă pơdjo\ hrom, pơtrut ktang tơlơi hyu pơtô pơblang, lăi pơthâo brơi, man pơdong hbo# bruă nga\ lông hlâo, kiăng mơnuih [ôn sang ngă hla tui. Laih anun pơsur anur pơđ^ kyar bơwih [o\ng huă ama\ng sang ano\, pok anih pơhrăm tơlơi boh thâo ia rơgơi, măi mok brơi mơnuih [ôn sang.  Ha\ng tơlơi hmâo hđăp, tơring glông anai hmâo đang kơ phê prong pr^n hloh [ơi tơring ]ar Daklak ( Giăm truh 18.000 ha, pơhrui glăi asar `u 40.000 tơn/thun). Sang bruă hơmoa pơdai, sang bruă pơhư] hơmoa pơdai, laih anun hdôm khul grup gleng nao hdră pơtô brơi mơnuih [ôn sang pơkra glăi đang pla, pla glăi kơ phê phrâo, yua phun kơ phê tha, mơboh [ia\, pla hro\m ha\ng kyâo boh troh pơ kon, ama\ng đang kơ phê, pơđ^ kyar kơ phê hđong kjăp. Gơnang kơ anun yơh, ako\ pơdong anih pla đang kơ phê, pơdai, kyâo boh trôh, rông hlô mơnong, mnu\ b^p,... djru brơi mơnuih [ôn sang hmâo pơhrui glăi lu prăk kak, tơlơi hd^p mda đ^ tui”

            Truh ră anai, tơring glông Krông Pach, tơring ]ar Daklak, hmâo 2 boh să ngă gio\ng 19 tơlơi jao pơkă man pơdong plơi pla phrâo, sa boh să ngă tui giong 14 tơlơi jao pơkă, 2 boh să ngă tui giong 13 tơlơi jao pơkă, sa boh să ngă tui giong 11 tơlơi jao pơkă, do\ glăi hrim să ngă tui mơng 4-8 tơlơi jao pơkă. Tơring glông pơtrun rai tơlơi pơkă gir run truh thun 2020 hmâo dong 5 boh să nga\ giong tơlơi jao man pơdong plơi pla phrâo. Kiăng nga\ tui gio\ng hdôm tơlơi jao anai, rơngiao tơlơi sa pran sa jua mơng gong gai, mơnuih [ôn sang, khom hmâo tơlơi gleng nao mơng tơring ]ar ha\ng hdôm [irô pơdjơ\ hro\m dong./.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr