VOV4.Jarai- }ư\ siăng hlăk găn gao bơyan phang khôt kơtang kơt^t hloh yap mơng 100 thun ha\ng anai. Hơdôm pluh rơbâo boh sang ano\ mơnuih [ôn sang kơ [ah ia ngă hơmua, ia yua ama\ng hrim hrơi. Khă anun hai, [ơi lu bôh anih ano\m, ngă kơđai soh glăi phara bia\ ma\, anun le\ bơnư\ ia do\ blai đ^ ia, samơ\ [u pơđoh brơi ôh ia  kơ hơmua pơdai, đang yâo boh trôh, hlăk anun, [ơi lu boh plơi pla, mơnuih [ôn sang kơ [ah ia mơ`um, ia yua bia\ ma\, hơdôm boh ring bruă ia hdjă le\  “kơđol lui h^ đu]”.

Tơring Krông Pa le\ hasa boh anih ano\m kơ tơring ]ar Gialai hlăk glăm ba kơtang hloh yua tơlơi phang khôt ngă rai. {ơi lu anih ano\m [ơi tơring glông, hlâo ia rô [u lu tah mơng hơdôm blan laih rơgao, ia yua ăt [u hơmâo tah mơng hơdôm wot hrơi tơjuh laih rơgao anai laih. Hlăk anun le\ [ơi lu boh plơi pla, mơnuih [ôn sang bơngơt bơnga` yua phang khôt, hlăk anai bơnư\ Ia Mlah, tuh pơ alin rơbeh 750 klai prăk, [ơi să Ia Mlah, hơmâo ia pơđom tui ha\ng man pơdong 54 klăk m3 ia, hlăk do\ ba\ ia, samơ\ [u djru brơi mơnuih [ôn sang hơge\t ôh. Ơi Tạ Chí Khanh, kơ iăng khua g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring glông Krông Pa brơi thâo, phun `u le\ bơnư\ Ia Mlah, jing tơdao ia prong hloh tơring glông, kơ tơring ]ar anai, aka\ nga\ abih tơlơi kơtang tu\ yua ôh, yua tuh pơ alin man pơdơng [u hơmâo nga\ hro\m sa tơđar ôh. Bơnư\ ia rô anai kơnong bơwih brơi sa dua hơmua pơdai, đang kyâo boh trôh giăm đu], bơ [ơi anih hơmua pơdai ataih le\, tơguăn tuh pơ alin hơnôh pơđoh ia: “Bơnư\ Ia Mlah, hơmâo tuh pơ alin, man pơdong mơng thun 2009. Khă anun hai, yua tuh pơ alin aka\ hro\m tơđar, tui anun aka\ yua tui abih ba\ng ôh tơlơi kơtang ia rô anai. Kah ha\ng tuh pơ alin rơnôh prăk mơng WB, do\ ngă tui hdră pơjua\ nua, aka\ man pơdong tui ôh, ha\ng rơnôh prăk rơbeh 100 klai prăk. Tal 2 gah bruă man pơdong, ]uk uih lon hơmua ha\ng rơnôh prăk 41 klai prăk, ră anai hlăk man pơdong, yua mơng anun bơwih brơi tơlơi mă bruă hơmua pơdai, aka\ ngă tui abih tơlơi kơtang tu\ yua ôh”.

Ring bruă ia hdja\

Tui ha\ng tơlơi ]ih pơkra man pơdong, bơnư\ ia Mlah, amra pơđoh brơi rơbeh 5.500 ektar hơmua pơdai, đang kyâo boh troh djo\p mơta, laih anun pơđoh ia yua brơi 36.000 boh ako\ bung sang mơnuih [ôn sang, lu `u le\ mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\, [ơi 6 boh să gah kual ataih, kual tơnăp tap [ơi tơring glông Krông Pa. Bia\ ma\ `u le\, tơdơi  7 thun tu\ yua, bơnư\ ia rô anai amra djru brơi hơdôm pluh rơbâo ]ô mnuih [ôn sang [ơi tơring glông Krông Pa, găn gao h^ tơlơi phang khôt kơtang kơt^t anai. Khă anun yua tuh pơ alin aka hơmâo dưm hro\m hơb^t, lu boh plơi pla ăt do\ tơguan na nao, hơbil tu\ yua mơng bơnư\ ia rô anai?

{u djơ\ hjan ring bruă bơnư\ ia rô anai đu] ôh, tơlơi kơđai glăi [u djơ\ [ơi lu bôh ring bruă ia hdjă yua [ơi tơring ]ar Gialai. Hlăk anai lu mơnuih [ôn sang hlăk gleh glăn tơnăp tap yua kơ [ah ia yua, hơdôm rơbâo ring bruă ia hdjă, hơmâo tuh pơ alin djơ\, samơ\ lui raih klaih ]ar đu]. Ơi Ksor Munh, khua plơi Thim, să Phú Cần, tơring glông Krông Pa brơi thâo, thun 2006 plơi pla anai hơmâo tuh pơ alin ia hdjă yua, samơ\ kơnong yua dua tlâo thun ha\ng anai đu\] răm rai tui laih. Neh met wa ama\ng plơi pla kho\m nao mă ia [ơi hơnoh krôh, ia krông ba glăi yua, samơ\ thun anai hơnoh ia anai thu abih, yua phang khôt, ia Krông Pa gr^ gra`, [u thâo yua mơ`um tah. Ơi Ksor Munh lăi: “ Kâo ]ang rơmang tơring glông, să pơmin ksem lăng glăi djru brơi ia kơ neh met wa ama\ng plơi pla, ngă hiư\m pă  kia\ng neh met wa hơmâo ia hdjă yua. Ring bruă ia hdjă anai răm laih, bơ kơ ia krông, hơnoh kroh  phang khôt ha\ng gr^ gra` kơtang dong”.

Mơnuih [ôn sang tơguan ia hdjă glăi.

Dong mơng rơnôh prăk phara phara, kah ha\ng prăk mơng jơlan hdră gơ`a\m mơng lon ia gah ia hdjă yua, laih anun sang bruă nga\ hdjă anih do\ jum dar, prăk mơng hdră mrô 134, 135... tar [ar tơring ]ar Gialai hơmâo tuh pơ alin 303 boh ring bruă pơđoh ia hdjă brơi plơi pla ala [ôn. Tơdơi pôr pơthâo tơlơi pơs^t tơlơi [u bưng yua mơng adai phang khôt ngă rai, hơmâo rơbeh 7.000 boh ako\ bung sang mơnuih [ôn sang kơ [ah ia yua hrơi blan anai, gong gai tơring ]ar hling hlang djơh ha\ng 96 boh ring bruă ia hdjă pơdơi mă bruă pơđoh laih, 28 boh ring bruă ia hdjă mă bruă [u hơmâo boh than tu\ yua ôh. Hlăk anun le\, rơnôh prăk tuh pơ alin brơi sa boh ring bruă ia hdjă anai, hơmâo prăk tuh pơ alin mơng 200 klăk prăk truh 5 klai prăk. Ha\ng 124 boh ring bruă ia hdjă lui raih laih, rơnôh prăk tuh pơ alin truh hdôm rơtuh klai prăk.

Tui ha\ng tơlơi pơpha wai lăng, hơdôm ring bruă ia hdjă yua mơng gơnong tơring glông wai lăng. {irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring ]ar Gialai, hơmâo pơtrun hră pơar lăi pơs^t. Lu boh ring bruă ia hdjă răm rai laih, yua mơng bruă tuh pơ alin man pơdong, tơlơi wai lăng, brơi đuăi dar [u hiam klă; gong gai tơring glông, sa\ [u gleng nao tơlơi ako\ pơdong glăi, ba truh [u thâo đuăi dar tah, ngă pơ hua\] prăk kak kơnuk kơna ta, rơngiao kơ anun hdôm sang bruă kơnuk kơna  [u gleng nao ôh hyu pel e\p glăi, pơtrut mơnuih wai lăng. Khă anun hai, ama\ng hrơi blan kơ [ah ia yua kơtang kơt^t, hơdôm tơring glông ngă hră rơkâo đ^ tơring ]ar pha brơi pra\k kak tuh pơ alin, pơkra glăi hơdôm ring bruă ia hdjă răm rai, bơ kơ tơring ]ar le\, kho\m rơkâo đ^ kơnuk kơna.

{ơi mông mă brua\, kơ iăng khua dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Xuân Phúc, laih anun khua ding jum hơmua pơdai, pơđ^ kyar plơi pla, khua g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring ]ar Gialai, ơi Võ Ngọc Thành, rơkâo 31 klai prăk, pioh pơgăn glăi phang khôt tal blung a, ama\ng anun djru brơi ia mơ`um, ia yua brơi mơnuih [ôn sang [ơi kual phang khôt kơtang. Ăt [ơi mông mă bruă anai mơn, tơring ]ar Gialai hơmâo lăi, [u djơ\ hơja\n ring bruă ia hdjă đu] ôh, hơmâo lu ring bruă bơnư\ ia, hơmâo jao brơi tơring glông wai lăng ha\ng tu\ yua, truh hrơi blan anai thu khôt abih laih yơh. Ơi Võ Ngọc Thành, khua g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring ]ar Gialai la\i tui anai: “ Rơgao hơmâo pơđar nao lu khul khua ding kơna hyu pel e\p lăng hơmâo [uh tui anai, ama\ng bruă pơ pha brơi tơlơi wai lăng hơdôm dơnao ia, sa dua  bơnư\ ia rô, yua tơring glông wai la\ng, ba glăi tu\ yua [ia\ đu]. Yua tơlơi aka\ [u thâo, tơlơi [u thâo hluh, tơlơi thâo hluh kơ mơnuih wai lăng pơblih na nao, ara\ng [u thâo hluh wai lăng hiư\m pă kiăng hiam, tui anun yơh hơdôm bơnư\ ia rô yua tơring glông wai lăng thu khôt abih ba\ng. Tơlơi anai [ing gơmơi hơmâo [uh tui anai, ăt rơkâo đ^, ama\ng tơlơi g^t gai wai lăng, đuăi dar bơnư\ ia rô pơ\ ana\p anai, kho\m pơ pha gơnong wai lăng rơđah rơđông kơ tơlơi anai”.

Bơnư\ ia Mlah [u djru brơi mơnuih [ôn sang ôh.

Ama\ng hrơi blan phng khôt kơtang [ơi tơring ]ar Gialai brơi [uh; hơdôm ring bruă bơnư\ ia rô, ia hdjă yua hơmâo tuh pơ alin laih hơdôm rơtuh klai prăk, laih anun hua\] đu]. Hlăk anun mơnuih [ôn sang pơ\ lu boh plơi pla kơ [ah kơ [a\p ia bia\ ma\, yua tơlơi phang khôt ngă rai. Anai tơlơi [u djơ\, soh glăi, kho\m hơmâo tơlơi pơblih mơtăm yơh ră anai.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr