-Nay Jek : Neh met wa hăng [ing gơyut khăp! Tơlơi ruă tiểu đường [udah ta juăt lăi, tơlơi ruă mơ-a`ă tơbiă ia sik, jing sa tơlơi ruă ngă ruă amăng jơlan arăt drah amăng lăm jơlan mơ-a`ă lơm hokmôn insulin amăng dlô tơlang ta kơ [ah h^ [udah hro\ lu yua kơ drơi jăn ta ngă, `u pơ rơdah kơ hơnong ia sik amăng drah lu đơi. Tơlơi ruă tiểu đường arăng juăt pơhmô `u kah hăng pô pơdjai mơnuih hơgo\m, yua dah tơlơi ruă `u [u pơ [uh rơđah kah hăng tơlơi ruă pơko\n pơ rơngiao ôh laih anun tơlơi ba truh ruă kơtang hu\i rơhyưt biă mă [u hmao thâo hlâo [ơ\i tơdah [u hơmâo  pơjrao hmao kru. Mrô mơnuih hơmâo tơlơi ruă anai [ơi ro\ng lo\n tơnah lu biă mă, lơm 100 ]ô mơnuih le\, hơmâo sa ]ô mơnuih ruă anai. Việt Nam ta jing lo\n ia hơmâo mơnuih ruă tiểu đường lu do\ng hơtal 10 [ơi ro\ng lo\n tơnah laih anun mơnuih ruă tiểu đường lu ta` biă mă. Tơlơi ruă anai ngă pơ tơdu h^ tơlơi hơdip mơda ta. Bruă kiăng thâo kran ta` kơ tơlơi ruă anai laih anun pơjrao h^ `u khom nao sem lăng, pơkă lăng pơ sang ia jrao na nao rim rơvang pơkă, bruă anun yom biă mă kơ rim ]ô ta.

            - Siu H’Prăk : Nai prin tha Nguyễn Nhược Kim (Sang hră đại học Y Hà Nội, Kơiăng Khoa khul ia jrao akha kyâu Việt Nam) brơi thâo, hmâo lu bôh than ba truh tơlơi ruă pơđoh ia s^k (ia mih) kah hăng: Yoa kơ am^ ama pioh glăi, yoa rơmong moă, yoa [ia\ rô nao rai, [o\ng huă akă djơ\ rơ-oa… Biă `u, h’dôm ano# pơplih mơng tơlơi ruă anai `u ngă tui [ơ [rư\, anun pô ruă juăt `u gleng nao ôh. Kơnong h’dôm m’ta tơlơi brơi rơđah blung a hmâo gru nam ruă rơđah đông kah mơng nao pel e\p tơlơi ruă, lom anun bruă pơjrao `u amra tơnap tap hăng rơngiă lu prăk.

            H’dôm gru nam hrom brơi [uh mơng tơlơi ruă pơđoh ia mih le\ m’nuih ruă [uh m’hao ia na nao, nao mơ`ă lu vo\t, biă `u amăng mlăm mo\t, pô ruă [uh dleh dlan, breh broaih, rơ-wang tui [ơ [rư\, m’ta jai hrơi jan mo\t tui, kl^ kliăng amu` ruă brah djơ\ k’man…

            Tơlơi ruă pơđoh ia mih s^t n^k hu^ rơhiư\t biă yoa kơ tơnap thâo krăn, yoa anun gleng nao pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă pơđoh ia minh dơng mơng `u akă [u hmâo m’tam, anun le\:

            Ngă drơi jan ta hro# trun [ia\ rơmong moă. Tui hăng bôh tơhnal lu ring bruă k’sem min, tơlơi ruă pơđoh ia mih amra pơ phun kaih tơdah pô ruă dưi hro# drơi jan mơng 5-7% mrô rơnoh k’tra#u `u. Hro# trun drơi jan hăng pơhra\m drơi jan na nao ăt djru brơi drơi jan ta pơjing rai insulin lu hloh mơn – bôh than phun kiăng huăi hmâo tơlơi ruă anai.

            Hmâo h’dră [o\ng huă djơ\ rơ-oa, roah mơnong [o\ng [ia\ bl^k, ia s^k hăng [ia\ hra, m’nong mơ`um [ia\ calorie [u dah ia mơ`um [u hmâo ga. Ta#u hloh lu dju\p ho\t hăng tơpai [iêr kiăng kơ pơhlôm hlâo tơlơi ruă pơđoh ia mih.

            Bruă pơjrao tơlơi ruă anai khom dưi ngă dua m’ta: Lăng tui ia mih amăng drah [ơi rơnoh pơhlôm hăng thâo tanh pơjrao tanh h’dôm m’ta tơlơi `u brơi [uh gah rơngiao.

            Ră anai hmâo lu ia jrao hmâo amăng dlai klô, đang hmua, ta juăt [uh dưi ngă hro# trun ia mih amăng drah, pơsir brơi mơ-ak klă amăng drơi jan m’nuih ruă pơđoh ia mih kah hăng: Bôh pia, phun hre\ thìa canh, sinh địa, thương truật, hoài sơn. Bruă mă yoa ia jrao pơke\ hrom hăng jrao akha kyâu ră anai ngă klă hloh laih bruă pơjrao hăng pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă pơđoh ia mih, ngă h’dư\ h^ h’dôm ano# ba glăi [u klă mơng jrao.

            Neh me\t wa hăng [ing gơyu\t khăp! Kiăng djru neh wa thâo hluh rơđah hloh tơlơi ruă pơđoh ia mih, h’dôm ]ô m’nuih hmâo tơlơi ruă anai, hăng ngă hiưm h’pă kiăng pơgang hlôm hlâo, [ing gơmơi hmâo laih bruă bơkơtoai hăng Thạc sĩ,  Iơ ia jrao Trịnh Quang Trí, Kơiăng Khoa Anom bruă ia jrao pơhlôm hlâo tring ]ar Dak Lak. {ơi yu\ anai le\ bôh yôm bruă tơnha bla hăng lăi glăi mơng ơi ia jrao.   

            -Nay Jek -Tơ`a : Ơ ơi ia jrao, yua hơge\t tơlơi ruă tiểu đường jing tơlơi ruă hu\i rơhyưt đơi laih anun arăng tơlơi ruă pơdjai mơnuih hơgo\m ?

            -Ơi ia jrao Trịnh Quang Trí lăi  glăi :  Ia sik amăng drah ta `u lu đơi, `u [u ngă kơ mơnuih djai mơtam ôh, `u ba truh lu tơlơi ruă pơko\n laih anun [rư\ [rư\ djai mơn. Kah hăng `u ngă khăng arăt drah, ko\ng drah, ngă bum mơta, ruă mơta. ~u ngă ruă ako\, khăng arăt amăng dlô ako\, ruă ako\ yua dah djo\p arăt areo drah rô amăng drơi jăn `u ngă khăng abih. Kơtang hloh le\, ngă do\l arăt drah hơtai boh, anun pơ]ah arăt hơtai boh, ngă ruă boh [leh…djo\p mơta pran phun amăng drơi jăn ta `u ngă ruă, ngă pơ tơdu h^ yua dah mơ-a`ă tơbiă ia sik ngă anun tơlơi ruă anai hu\i rơhyưt biă mă.

            -Tơ`a : Ơ ơi ia jrao, tơlơi ruă tiểu đường `u ngă kơtang tui [ơ [rư\ rơnang đô] anun yơh tơnap biă thâo krăn laih anun mơnuih ruă juăt `u [u ah gơnah nao ôh. Tui anun, [ing mơnuih hiư\m pă kho\m kơđiăng hu\i hơmâo tơlơi ruă nao mơ-a`ă tơbiă ia sik ?

            -Ơi ia jrao Trịnh Quang Trí : Mơta sa le\ [ing mơnuih rơbêh k^, rơmo\ng plin. Dua le\, [ing lu thun jai amu` biă hơmâo, biă mă `u mơ\ng 45 thun pơdlông. Biă mă `u [ing prong kian, kơ-iăng prong, hăng đah kơmơi le\ dơ\ng mơ\ng 80 cm truh kơ 90 cm pơ dlông. Laih dơ\ng [ing tôm hơmâo laih  tơlơi ruă drah nur ]ơtăng arăt drah, [ing ruă hơtai boh, [ing đah kơmơi pi kian tơkeng ană prong truh kơ 4 k^; amăng sang ano\ hơmâo am^ [udah ama hơmâo laih tơlơi ruă mơ-a`ă tơbiă ia sik; laih anun [ing mơnuih [iă bơ tơpư\ drơi jăn, [iă mă bruă hăng tơkai tơngan [iă rơbat hyu…abih bang [ing anun khom nao pơkă lăng tơlơi ruă na nao pơ sang ia jrao, boh [iă `u  ha thun ha wo\t, mă drah pơ ]rang, djo\p anih pơjrao lêng kơ hơmâo soh, laih anun huăi lu prăk lơi.

            -Tơ`a : Hơdôm [ing anai kho\m ngă bruă hơge\t kiăng pơhlôm pơgang tơlơi ruă mơ-a`ă tơbiă ia sik ơ ơi jrao ?

            -Ơi ia jrao Trịnh Quang Trí :  Bruă pơhlôm pơgang `u, boh nik gơ\ pơblih hơdră do\ do\ng [o\ng huă, pơblih hơdră mă bruă, tơlơi hyu rơbat, [o\ng mơ`um…Bơhmutu, rơmo\ng plin đơi kho\m ngă pơ hro\ [iă rơmo\ng, hro\ [iă kian, ngă hiư\m pă brơi hlung `u anet glăi, [o\ng mơ`um ngui ngor lui [iă, laih anun lui [o\ng mơnong rơmă hlô mơno\ng, [o\ng hra [iă, hơdôm mơta gơnam [o\ng ik đơi, lui mơ`um ia mih, anăm blơi ôh gơnam arăng pơkra laih hlâo. Tơdah hơmâo tơlơi ruă ]ơtăng arăt drah, kho\m pơjrao h^ tơlơi ruă ]ơtăng arăt drah, kiăng `u pơ wo\t glăi kah hăng tơđar `u amra hro\ tui tơlơi ruă pơko\n dơ\ng.

            -Tơ`a : Kah hăng ơi ia jrao lăi anun, bruă ngă tui tơlơi do\ do\ng [o\ng huă hiam klă,[o\ng mơ`um man [rô, pơto\p rơjang drơi jăn brơi kơtang jing hơdră klă hloh  pioh pơhlôm tơlơi ruă anai. Biă mă `u hăng tơlơi ruă tiểu đường, tơl `u hơmâo baih hơdră pơjrao tơnap tap yơh laih anun hua] prăk kăk, yua dah kho\m sem ep na nao hơnong ia sik amăng drah, kiăng [uh ta` laih anun pơjrao h^ `u ta`. Dưi mơn ih lăi pơthâo rơđah hloh kơ hơdră pơjrao tơlơi ruă anai hiư\m pă mơdjơ\ hloh ?

            -Ơi ia jrao Trịnh Quang Trí :  Bruă pơjrao tơlơi ruă mơ-a`ă tơbiă ia sik hơmâo klâo hơdră phun:Mơta sa le\, kho\m pơblih hơdră [o\ng huă. Dua kho\m pơto\p rơjăng drơi jăn djơ\ hăng na nao tui hluai kơ thun ta. Mơta klâo mă yua ia jrao kho\m djơ\ hăng tơlơi pơtô mơ\ng ơi ia jrao laih anun khut khăt ngă tui djơ\ tơlơi pơtô, mơ`um djơ\p, djơ\ hrơi, djơ\ mông, tơdah mơ`um rơgao hơnong pơkă djai mơtam.

            -Tơ`a : Bơni kơ ih lu ho\ ơi ia jrao Trịng Quang trí, Kơ-iăng Khua ano\m bruă pơhlôm pơgang tơlơi ruă tring ]ar Dak Lak!